Αυτό είναι το νέο εκλογικό σύστημα

Αναλογικό μπόνους με βάση το ποσοστό του πρώτου κόμματος, επιστολική ψήφος για ετεροδημότες και αποδήμους, αύξηση του ορίου εισόδου στη Βουλή, από το 3% ίσως και στο 5%, αύξηση των βουλευτών Επικρατείας από 12 σε 20 ώστε να συμπεριληφθούν και ομογενείς από όλες τις ηπείρους και άνοιγμα των εκλογικών καταλόγων στους Ελληνες του εξωτερικού. Αυτές είναι μερικές μόνο από τις ρυθμίσεις που εξετάζει η κυβέρνηση στο πλαίσιο δύο βασικών προεκλογικών της δεσμεύσεων, οι οποίες θα προωθηθούν με τη μορφή διαδοχικών νομοθετικών παρεμβάσεων στη Βουλή έως το τέλος του έτους. Παράλληλα θα εξελιχθεί και η αναθεώρηση του Συντάγματος για την αποδέσμευση του εκλογικού κύκλου από το ζήτημα της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας και τη συνταγματική κατοχύρωση του εκλογικού συστήματος.

Ενισχυμένη αναλογικότητα και διασφαλισμένη κυβερνησιμότητα είναι οι στόχοι για τον εκλογικό νόμο, συμμετοχή των ομογενών και αναζωογόνηση του πολιτικού συστήματος είναι οι επιδιώξεις του νόμου για την παροχή ψήφου στους Ελληνες του εξωτερικού.

Το εκλογικό μπόνους
Σε ό,τι αφορά τον εκλογικό νόμο και την κατάργηση της απλής αναλογικής που έχει ψηφίσει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, μετά από ώριμη σκέψη απορρίφθηκε το λεγόμενο γερμανικό μοντέλο, καθώς οι μονοεδρικές στις οποίες βασίζεται θα μετέτρεπαν τους βουλευτές σε ανταγωνιστές των δημάρχων. Για την ακρίβεια, εξετάστηκε το ενδεχόμενο 100 βουλευτές να εκλέγονται με απλή αναλογική σε ολόκληρη την επικράτεια με λίστα και οι υπόλοιποι 200 σε αντίστοιχες εκλογικές περιφέρειες. Μόνο που η Ελλάδα είναι πολύ μικρότερη από τη Γερμανία, οπότε με το που μπήκε στο σχέδιο πάνω στον χάρτη φάνηκαν οι αντιφάσεις και οι συγκρούσεις που θα προκαλούσε αν μεταφερόταν στη δική μας πραγματικότητα.

Ετσι, επανήλθε στο προσκήνιο το σενάριο μιας επί το αναλογικότερο εκδοχής του σημερινού συστήματος. Αρχικά θα πρέπει να επισημανθεί ότι και τώρα το μπόνους μόνο θεωρητικά είναι 50 έδρες. Η Ν.Δ. με το 40% θα έπρεπε να είχε πάρει με την απλή αναλογική 120 έδρες και με το μπόνους να φτάσει τις 170! Ομως έχει 158, καθώς στην πρώτη κατανομή πήρε 108, 12 λιγότερες απ’ ό,τι θα έπαιρνε με απλή αναλογική. Οπότε θα μπορούσε να πει κανείς πως το πραγματικό μπόνους είναι 38 έδρες. Η ουσία πίσω από την επισήμανση είναι ότι σε αυτό το επίπεδο θα κυμαίνεται και η τελική πρόταση της κυβέρνησης για την ενίσχυση του πρώτου κόμματος: θα προβλέπει αναλογικό μπόνους με βάση το ποσοστό του. Δηλαδή με 35% θα του δίνονται 35 έδρες ή με 40% θα του δίνονται 40 έδρες, ως γενική αρχή.

Προφανώς πρόκειται για την πρώτη σκέψη που θέτει τον κανόνα τον οποίο θα συζητήσει η κυβέρνηση με τους εκπροσώπους των κομμάτων, καθώς το υπουργείο Εσωτερικών δεν βιάζεται και θα εξαντλήσει τα περιθώρια διαλόγου και συναίνεσης. Ερώτημα παραμένει το από πού θα προκύπτουν οι έδρες του μπόνους. Η προφανής επιλογή είναι από όσα κόμματα θα μένουν εκτός Βουλής λόγω του 3%, αλλά είναι προφανές ότι η συγκεκριμένη δεξαμενή δεν αρκεί. Οπότε θα πρέπει να μειώνονται αναλογικά οι έδρες των υπόλοιπων κομμάτων που θα εκπροσωπούνται στη Βουλή. Με το ισχύον σύστημα τη μεγαλύτερη απώλεια την έχει το δεύτερο κόμμα. Ανοιχτό είναι και το θέμα της μεταχείρισης των εκλογικών συνασπισμών, με τις περισσότερες τοποθετήσεις να είναι υπέρ της παροχής του μπόνους και σε αυτούς. «Αν θέλουμε με την αναλογικότητα να ενισχύσουμε τη συνεργασία, γιατί να μη την επιδιώκουμε και προκαταβολικά», σημειώνει στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες του χειριστής του σχετικού φακέλου.

Η ψήφος ομογενών και ετεροδημοτών
Ο νέος εκλογικός νόμος θα συνδυαστεί (θα είναι βέβαια διαφορετικά νομοσχέδια, όπως έχει ανακοινώσει ο πρωθυπουργός) με τη μείζονα μεταρρύθμιση της παροχής δικαιώματος ψήφου στους Ελληνες του εξωτερικού. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις κυβερνητικών παραγόντων, αναμένεται να εγγραφούν στους εκλογικούς καταλόγους περισσότεροι από 2 εκατομμύρια Ελληνες από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Ωκεανία και τις υπόλοιπες ηπείρους. Το θέμα θα συμπέσει και με τον εορτασμό των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821. «Το 2021 ο Ελληνισμός θα είναι ξανά ενωμένος και ακμαίος» είναι η φράση που αποτυπώνει το όραμα πίσω από την πρωτοβουλία της κυβέρνησης.

Προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία της ψηφοφορίας, το υπουργείο Εσωτερικών μελετά αναλυτικά το σύστημα της επιστολικής ψήφου, έργο το οποίο έχει αναλάβει ο υφυπουργός Εσωτερικών Θεόδωρος Λιβάνιος και αναμένεται να ισχύσει και για τους ετεροδημότες. Θα καλυφθούν έτσι και οι Ελληνες κάτοικοι εξωτερικού οι οποίοι είναι ήδη εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους. Βασικά το υπουργείο Εσωτερικών θέλει να αυξήσει τη συμμετοχή και να αποτρέψει την ταλαιπωρία που συνεπάγεται η μετακίνηση σε πρεσβείες και προξενεία. Για τους κατοίκους του εσωτερικού που ζουν μακριά από την περιοχή όπου έχουν τα εκλογικά τους δικαιώματα, η πρόβλεψη είναι ότι θα λαμβάνουν τα αντίστοιχα ψηφοδέλτια και θα έχουν την ευκαιρία να εκφράζουν την προτίμησή τους και για το κόμμα και βάζοντας σταυρό στον εκλεκτό τους υποψήφιο.

Στην περίπτωση των ομογενών, εβδομάδες προ των εκλογών, τουλάχιστον 25 ημέρες, θα λαμβάνουν τα ψηφοδέλτια όλων των κομμάτων και δύο φακέλους. Αυτό σημαίνει ότι θα αλλάξουν και οι σχετικές προθεσμίες για την ανακήρυξη των υποψηφίων, με τη σχετική περίοδο να διευρύνεται. Στη συνέχεια οι ομογενείς εκλογείς θα ταχυδρομούν τον έναν φάκελο με το ψηφοδέλτιο (Επικρατείας) της επιλογής τους. Αυτό που μένει να διευκρινιστεί είναι το πού θα γίνεται η διαλογή και το αν θα υπάρχει κάποια απόσταση από την ημέρα της γενικής ψηφοφορίας, ώστε το βράδυ των εκλογών να υπάρχουν διαθέσιμες όλες οι επιλογές των πολιτών και να μη βγαίνουν τα αποτελέσματα τμηματικά. Σε κάθε περίπτωση, η ψήφος τους θα προσμετράται ισότιμα στο εκλογικό αποτέλεσμα για το σύνολο της χώρας.

Ανοιγμα στον παγκόσμιο Ελληνισμό
Προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα εκλογής αντιπροσώπων τους, το υπουργείο Εσωτερικών θα προτείνει την αύξηση των βουλευτών Επικρατείας από 12 που είναι σήμερα σε 20. «Η πατρίδα σας εμπιστεύεται, στηρίξτε τη» είναι το μότο του υπουργού Εσωτερικών, Τάκη Θεοδωρικάκου. «Δεν μπορούμε να πετύχουμε την ανασυγκρότηση της χώρας χωρίς το άνοιγμα στον παγκόσμιο Ελληνισμό», επισημαίνει ο ίδιος σε δημόσιες παρεμβάσεις του. Επίσης θα αλλάξει η απόδοση της ιθαγένειας, ώστε μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής τα παιδιά των Ελλήνων στο εξωτερικό να δηλώνονται και να αποκτούν αυτόματα τα δικαιώματα του Ελληνα πολίτη.

Οπως έχει δηλώσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στόχος της κυβέρνησης είναι η απόδοση δικαιώματος ψήφου στους ομογενείς να επικυρωθεί και από τους 300 της Βουλής. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο θέμα αναφέρθηκε και στις προγραμματικές δηλώσεις αμέσως μετά τις εκλογές: «Καθιερώνουμε άμεσα, επιτέλους, νομοθετικά την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού. Και κάνω έκκληση στην Εθνική Αντιπροσωπεία να βρούμε και με το παραπάνω τους 200 βουλευτές (σ.σ.: το όριο για την άμεση εφαρμογή του) που χρειαζόμαστε για να ισχύσει αυτή η μεγάλη καινοτομία. Να μπορέσουν επιτέλους οι συμπολίτες μας που έχουν δικαίωμα να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, να το ασκούν από τον μόνιμο τόπο διαμονής τους και να μην αναγκάζονται να επιστρέψουν στην πατρίδα. Ταυτόχρονα, ψηφίζουμε και νέο εκλογικό νόμο που θα συνδυάζει την αναλογικότητα με την κυβερνησιμότητα. Δεν θα αφήσουμε τη χώρα έρμαιο στην απλή αναλογική».

Σε μεγάλη πλειοψηφία και για την αλλαγή του εκλογικού νόμου ελπίζει το υπουργείο Εσωτερικών. Στο πλαίσιο της επίτευξης συναίνεσης είναι πιθανόν να μειωθεί ή και να ματαιωθεί η αύξηση του ορίου εισόδου στη Βουλή, θέμα που βρίσκεται στο τραπέζι προκειμένου να αποτρέπονται ευκαιριακά σχήματα και να προωθηθούν οι συνεργασίες. Η βασική ιδέα προβλέπει αύξηση κατά 1% ή 2%, αλλά αν αντιδράσουν σε αυτό μικρότερα κόμματα (ΚΚΕ, Ελληνική Λύση), το υπουργείο Εσωτερικών δεν θα επιμείνει, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες αυτό που προέχει είναι να διασφαλιστεί η διακυβέρνηση της χώρας με όρους που θα επιτρέπουν την αναλογικότερη δυνατή έκφραση όλων των πολιτικών δυνάμεων. Επισημαίνεται ότι αναλογικό μπόνους με βάση το ποσοστό του πρώτου κόμματος ζητά και το Κίνημα Αλλαγής, το οποίο έχει καταθέσει και σχετική πρόταση νόμου από την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο. Σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του Χάρη Καστανίδη, το Κίνημα Αλλαγής είναι ανοιχτό σε αντιπροτάσεις, πάντα όμως στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της αναλογικότητας του συστήματος και της μείωσης του μπόνους.

Σύντομα Κυριάκος Μητσοτάκης και Τάκης Θεοδωρικάκος θα βρεθούν κοντά στους ομογενείς, καθώς προγραμματίζονται ταξίδια σε ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία, και φυσικά τις ευρωπαϊκές χώρες με έντονο ελληνικό στοιχείο. Ιδιαίτερο ρόλο στο θέμα διαδραματίζει και ο αρμόδιος υφυπουργός Εξωτερικών Αντώνης Διαματάρης. «Δεν υπάρχει εχέφρων άνθρωπος που να μην αναγνωρίζει ότι πρόκειται για αυτονόητο δικαίωμα των Ελλήνων πολιτών απανταχού της Γης να ψηφίζουν από τον τόπο της διαμονής τους – άλλωστε το προβλέπει το ίδιο το Σύνταγμά μας. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα η τεχνολογία καθιστά την ψήφο των αποδήμων εύκολη υπόθεση, ενώ είναι ντροπή το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα της Ε.Ε. που δεν έχει παραχωρήσει στους πολίτες της αυτό το δικαίωμα», δήλωσε στον «Εθνικό Κήρυκα», την ομογενειακή εφημερίδα της οποίας ήταν και ο εκδότης.

Ενδεικτικό της σημασίας που δίνει στο θέμα η κυβέρνηση είναι ότι ο πρωθυπουργός κάλεσε στο Μέγαρο Μαξίμου τον πρόεδρο της ελληνικής κοινότητας της Αυστραλίας, Βασίλη Παπαστεργιάδη, ο οποίος επισκέφθηκε πρόσφατα την Αθήνα και είχε συνάντηση με τον κ. Θεοδωρικάκο στο υπουργείο Εσωτερικών. Ο κ. Παπαστεργιάδης προσέφερε στον κ. Θεοδωρικάκο ένα μπούμερανγκ ως σύμβολο της επιθυμίας των αποδήμων να επιστρέψουν στην Ελλάδα. «Το πετάς και επιστρέφει πίσω, είναι δηλαδή δείγμα ενότητας. Ο,τι φεύγει έρχεται πίσω. Ετσι κι εμείς, η Ομογένεια, βλέπουμε ότι εσείς ως υπουργός θα μας φέρετε πίσω στην πατρίδα μας», είπε χαρακτηριστικά και επισήμανε ότι η Μελβούρνη είναι η τρίτη μεγαλύτερη ελληνική πόλη.

Η ψήφος στους Ελληνες της Ομογένειας και η αλλαγή του εκλογικού νόμου αποτελούν δύο νομοθετήματα τα οποία μπορούν να αλλάξουν τους συσχετισμούς στο πολιτικό σκηνικό ακόμη και πριν από την πρώτη εφαρμογή τους. Η στάση του Κινήματος Αλλαγής θα κρίνει την ενότητά του και τις σχέσεις του με τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ σχεδόν το σύνολο των πολιτικών παρατηρητών θεωρούν ότι με την πρώτη της πρωτοβουλία η Ν.Δ. θα ενισχύσει τη θέση της. Βέβαια, δεν αποκλείεται στους ευνοημένους από την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού να είναι και το ΚΚΕ, καθώς αρκετοί παραδοσιακοί ψηφοφόροι του βρέθηκαν στα υπερωκεάνια που τους οδήγησαν σε άλλες χώρες προς αναζήτηση καλύτερου μέλλοντος τις πρώτες δεκαετίες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.