Στην εκ βάθρων αλλαγή των κριτηρίων για τη λήψη προνοιακών και κοινωνικών επιδομάτων για περίπου 2 εκατομμύρια δικαιούχους προχωράει άμεσα η κυβέρνηση, προκειμένου η παροχή οικονομικής βοήθειας να δίνεται πλέον στοχευμένα, με το επικείμενο σχέδιο νόμου να βρίσκεται υπό επεξεργασία στο Μέγαρο Μαξίμου ώστε έως το τέλος του έτους να ψηφιστεί από τη Βουλή.
Η πρώτη αλλαγή θα αφορά τις προϋποθέσεις για τη λήψη του επιδόματος ανεργίας πιλοτικά σε 10.000 δικαιούχους πριν από το τέλος του έτους, καθώς πλέον θα συνδέεται με τον μισθό, αλλά και με τον εργασιακό και τον ασφαλιστικό βίο του ανέργου. Η δεύτερη, που θα ισχύει από την 1η Ιανουαρίου του 2025, θα αφορά την υιοθέτηση νέων κριτηρίων για τη λήψη των επιδομάτων στέγασης, παιδιού και Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ), όπως καταθέσεις, ακίνητη και κινητή περιουσία. Το ποσό που διατίθεται κάθε χρόνο για τα τρία αυτά κοινωνικά επιδόματα ανέρχεται σε 1,9 δισ. ευρώ.
Το επίδομα ανεργίας θα είναι αυξημένο κατά τους πρώτους μήνες της ανεργίας, ενώ θα προσαυξάνεται με ένα «μπόνους ανταποδοτικότητας» ανάλογο με τον χρόνο συνεχόμενης εργασίας και το ύψος των εισφορών που έχει καταβάλει ο άνεργος κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου. Θα αφορά μόνο τους νέους ανέργους, ενώ θα καταβάλλεται, όπως σχεδόν όλα τα υπόλοιπα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ, μέσω προπληρωμένης κάρτας.
Κερδισμένοι από την αύξηση των επιδομάτων είναι οι τρίτεκνοι, οι πολύτεκνοι, οι δικαιούχοι που εντάσσονται στη δεύτερη και στην τρίτη κλίμακα του επιδόματος παιδιού και οι δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (που είχε και τη μεγαλύτερη αύξηση), υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν τα περιουσιακά κριτήρια, καθώς έως σήμερα δεν υπάρχουν. Απώλειες θα έχουν μόνο όσοι είχαν επιπλέον εισοδήματα και τα απέκρυπταν ή δεν περιλαμβάνονταν έως σήμερα στο πεδίο των κριτηρίων.
Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα
Με τη νέα χρονιά, το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα αυξάνεται περαιτέρω κατά 16% από 216 ευρώ και 54 ευρώ σε 250 ευρώ και 75 ευρώ για κάθε παιδί, με ανάλογη αύξηση των εισοδηματικών ορίων, αλλά με στοχευμένα κριτήρια ακίνητης, κινητής περιουσίας και καταθέσεων. Υπενθυμίζεται ότι είχε προηγηθεί ήδη τον Δεκέμβριο του 2023 αύξηση του ΕΕΕ από 200 σε 216 ευρώ (8%). Τη συγκεκριμένη οικονομική ενίσχυση λαμβάνουν περίπου 500.000 δικαιούχοι.
Στο ΕΕΕ υπάρχουν και σήμερα περιουσιακά κριτήρια τα οποία θα εφαρμοστούν και στα άλλα επιδόματα. Σήμερα, το δηλούμενο εισόδημα δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 5.832 ευρώ, ανεξαρτήτως του αριθμού των μελών του νοικοκυριού. Η συνολική φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας του νοικοκυριού δεν μπορεί να υπερβαίνει στο σύνολό της τα 90.000 ευρώ για το μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενη κατά 15.000 ευρώ για κάθε πρόσθετο μέλος και έως 150.000 ευρώ.
Επίδομα στέγασης
Το επίδομα στέγασης αυξάνεται από τα 70 ευρώ σε 125 ευρώ και σε 75 ευρώ, αναλόγως της εισοδηματικής κλίμακας, με επιπλέον αύξηση 30% για κάθε τέκνο, αλλά με στοχευμένα κριτήρια ακίνητης περιουσίας και καταθέσεων, ενώ εισάγεται και κριτήριο κινητής περιουσίας.
Το επίδομα στέγασης δίδεται σε περίπου 260.000 νοικοκυριά που πληρώνουν ενοίκιο για την κύρια κατοικία τους, με τον δικαιούχο να πρέπει να πληροί εισοδηματικά και περιουσιακά στοιχεία.
Σήμερα επίδομα λαμβάνουν εκείνοι το συνολικό εισόδημα των οποίων δεν υπερβαίνει τα 7.000 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενο κατά 3.500 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος. Για το πρώτο ανήλικο μέλος του νοικοκυριού στη μονογονεϊκή οικογένεια ορίζεται προσαύξηση 7.000 ευρώ. Στα νοικοκυριά με απροστάτευτα τέκνα ορίζεται προσαύξηση 7.000 ευρώ για κάθε απροστάτευτο τέκνο. Το συνολικό εισόδημα δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 21.000 ευρώ ετησίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού. Στο εισοδηματικό όριο για την επιδότηση ενοικίου δεν προσμετρώνται τα ποσά του επιδόματος παιδιού, τα μη ανταποδοτικά αναπηρικά επιδόματα και το επίδομα αναδοχής. Όσον αφορά τα περιουσιακά κριτήρια που ήδη ισχύουν, η συνολική φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας του νοικοκυριού δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 120.000 ευρώ για το μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενη κατά 15.000 ευρώ για κάθε πρόσθετο μέλος και έως τα 180.000 ευρώ.
Τα όρια καταθέσεων για κάθε τύπο νοικοκυριού (συμπεριλαμβάνονται καταθέσεις, μετοχές, ομόλογα κ.λπ.) δεν μπορούν να υπερβαίνουν τα 7.000 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενα κατά 3.500 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος. Για το πρώτο ανήλικο μέλος του νοικοκυριού στη μονογονεϊκή οικογένεια ορίζεται προσαύξηση 7.000 ευρώ. Στα νοικοκυριά με απροστάτευτα τέκνα ορίζεται προσαύξηση 7.000 ευρώ για κάθε απροστάτευτο τέκνο.
Ενοποίηση
Ενοποιούνται η δεύτερη και η τρίτη εισοδηματική κλίμακα του επιδόματος παιδιού σε μία και έτσι αυξάνεται το επίδομα παιδιού της τρίτης εισοδηματικής κλίμακας από τα 28 ευρώ ανά τέκνο σε 45 ανά τέκνο και 90 ευρώ για το τρίτο παιδί και για τα επόμενα. Έτσι, οι πιο ευνοημένοι είναι οι δικαιούχοι που εντάσσονται στη δεύτερη και στην τρίτη εισοδηματική κλίμακα του επιδόματος παιδιού, εφόσον βέβαια πληρούν τα περιουσιακά κριτήρια κινητής και ακίνητης περιουσίας και καταθέσεων που θα θεσμοθετηθούν. Σύμφωνα με την υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη, για μια οικογένεια με δύο παιδιά η ακίνητη περιουσία δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 210.000 ευρώ και το αυτοκίνητο τα 1.600 κυβικά.
– Όσοι ανήκαν στην τρίτη εισοδηματική κατηγορία και έπαιρναν επίδομα 28 ευρώ τον μήνα για ένα παιδί τώρα θα παίρνουν 45 ευρώ.
– Όσοι έχουν δύο παιδιά και έπαιρναν 56 ευρώ τον μήνα, τώρα θα παίρνουν 90 ευρώ.
– Όσοι έχουν τρία παιδιά και έπαιρναν 112 ευρώ τον μήνα, τώρα θα παίρνουν 180 ευρώ.
– Όσοι έχουν τέσσερα παιδιά και εισόδημα της τρίτης κλίμακας, από τα 168 ευρώ που παίρνουν σήμερα θα λαμβάνουν 270 ευρώ.
Το επίδομα παιδιού παρέχεται σε περισσότερες από 900.000 οικογένειες και αφορά πάνω 1,5 εκατ. παιδιά, ενώ η ετήσια δαπάνη ανέρχεται σε περίπου 1.050.000.000 ευρώ. Καταβάλλεται σε έξι διμηνιαίες δόσεις με βάση τα στοιχεία της τελευταίας εκκαθαρισμένης φορολογικής δήλωσης.
Επίδομα ανεργίας
Έως και 1.200 ευρώ με πάνω από τέσσερα χρόνια εργασίας
Μόνο όσους χάσουν τη θέση απασχόλησης μετά την ενεργοποίηση του νέου καθεστώτος θα αφορούν οι προωθούμενες αλλαγές στο επίδομα ανεργίας, που θα περιλαμβάνονται σε Κοινή Υπουργική Απόφαση. Σύμφωνα με πληροφορίες της Realnews, το νέο επίδομα θα αποτελείται από δύο μέρη – σταθερό και μεταβλητό (ανταποδοτικό). Το ύψος του επιδόματος θα είναι κλιμακωτό, σε συνάρτηση με τα έτη ασφάλισης-απασχόλησης και το ύψος του μισθού, και μπορεί να φτάσει και τα 1.200 ευρώ για ανέργους που βρίσκονταν στην αγορά εργασίας για περισσότερα από τέσσερα χρόνια. Αντιθέτως, όσοι έχουν λιγότερα χρόνια απασχόλησης θα λαμβάνουν το χαμηλότερο ποσό των 509 ευρώ.
Επίσης, το συνολικό ετήσιο ποσό του επιδόματος ανεργίας -όπως προκύπτει από τον κατώτατο μισθό- δεν θα αυξηθεί, αλλά θα καταβάλλεται εμπροσθοβαρώς. Δηλαδή, μεγαλύτερο επίδομα τους πρώτους μήνες και μικρότερο στη συνέχεια. Με βάση ένα πιθανό σενάριο, τους πρώτους μήνες ανεργίας το επίδομα θα ανέρχεται στο 70% του κατώτατου μισθού.
Βάσει του σχεδιασμού της αρμόδιας υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Νίκης Κεραμέως, ακόμη και το σταθερό σκέλος του επιδόματος θα είναι μειωμένο για όσους εργάζονται με μερική, εκ περιτροπής ή περιστασιακή απασχόληση. Σύμφωνα με πληροφορίες, νέα κριτήρια και χρονικοί περιορισμοί στην καταβολή του θα προβλεφθούν και για τους εποχικά εργαζομένους. Ακόμη, είναι πιθανό η χρονική διάρκεια καταβολής του επιδόματος, που σήμερα είναι από πέντε έως 12 μήνες, να επιμηκυνθεί και να φτάσει έως και τους 24 μήνες, ανάλογα με τις ημέρες απασχόλησης. Στο νέο αυξημένο επίδομα ανεργίας αναμένεται να συγχωνευτεί το επίδομα των 200 ευρώ που καταβάλλεται για τους μακροχρόνια ανέργους (άνω των 12 μηνών).
Η καταβολή του επιδόματος θα συνδυαστεί με την υποχρέωση των ανέργων να ενταχθούν σε πρόγραμμα κατάρτισης προκειμένου να αποκτήσουν την εξειδίκευση που χρειάζονται για να τοποθετηθούν σε θέση εργασίας. Θα προβλεφθούν, επίσης, επιπλέον επιπρόσθετες παροχές σε συγκεκριμένες ομάδες ανέργων, όπως δώρα Χριστουγέννων/Πάσχα, προσαυξήσεις ανά προστατευόμενο μέλος, προσαυξήσεις για μονογονεϊκές οικογένειες κ.ά.
