Άρση μέτρων-Κρούσματα κορωνοϊού: Αισιοδοξία από τον δείκτη R0 και τα στατιστικά την α’ εβδομάδα της άρσης των μέτρων

Με «σύμμαχο» τον χαμηλό δείκτη μεταδοτικότητας του κορωνοϊού, το R0, διανύθηκαν στην Ελλάδα οι πρώτες οκτώ ημέρες της δεύτερης φάσης της πανδημίας, της κρίσιμης φάσης κατά την οποία επιχειρείται η αποκλιμάκωση των περιοριστικών μέτρων και η επιστροφή όλων προς μία διαφορετική κανονικότητα, με τον κορωνοϊό SARS-COV-2 παρόντα αλλά και με νέα μέτρα προστασίας και δημόσιας συμπεριφοράς.

Από τις 4 Μαϊου μέχρι σήμερα έχουν αρθεί σε δύο φάσεις περιοριστικά μέτρα – κάτι που θα συνεχιστεί για τις επόμενες έξι εβδομάδες. Την Δευτέρα 4 Μαϊου δόθηκε το «ελευθέρας» στις μετακινήσεις των πολιτών και λειτούργησαν κάποιες εμπορικές επιχειρήσεις και από χθες, 11 Μαϊου, άνοιξαν όλα τα εμπορικά καταστήματα και τα Λύκεια, αλλά μόνο για τους μαθητές της Γ τάξης.

Με δεδομένο ότι η καραντίνα ολοκληρώθηκε στις 3 Μαϊου η πιο ευκρινής εικόνα για την επιδημία θα υπάρχει περίπου 14 ημέρες μετά τη λήξη της καραντίνας, δηλαδή από την ερχόμενη Κυριακή και μετά. Τότε θα αξιολογηθεί συνολικά η πορεία του δείκτη R0, ο αριθμός των εισαγωγών λόγω της λοίμωξης Covid-19 στα νοσοκομεία όπως και ο αριθμός των εισαγωγών στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και θα αποτιμηθεί πως η άρση των μέτρων επέδρασε στο αποτέλεσμα που θα υπάρξει, θα φανεί αν επιδείνωσε ή όχι την κατάσταση της επιδημίας στη χώρα.

Τα χθεσινά και προχθεσινά κρούσματα που ανακοινώθηκαν, για παράδειγμα, δηλαδή τα 10 επιβεβαιωμένα κρούσματα της Δευτέρας και τα 12 της Κυριακής αφορούν τις τελευταίες ημέρες του Απριλίου, που ίσχυε ακόμη το πλαίσιο της καραντίνας. Το περασμένο Σαββατοκύριακο που πλήθος κόσμου κατέκλυσε τις παραλίες και τις πλατείες και άλλους ανοιχτούς δημόσιους χώρους σε πολλές περιοχές της χώρας θα αποτυπωθούν σε ό,τι αφορά τα κρούσματα, περίπου στις 23 με 24 Μαϊου.

Θετική κρίνεται ωστόσο από τους ειδικούς η πρώτη, ευρεία εικόνα των αποτελεσμάτων των τεστ που διενεργούν οι Κινητές Ομάδες του ΕΟΔΥ. Φαίνεται πως η κυκλοφορία του κορωνοϊού είναι πολύ περιορισμένη. Σε σύνολο 2.903 ελέγχων που έγιναν σε ευάλωτους και ευπαθείς πληθυσμούς, ασυμπτωματικούς, μόλις τα δύο ήταν θετικά. Στη «μάχη» ελέγχων και επιτήρησης της νόσου Covid-19 έχουν μπει και τα Κέντρα Υγείας αναφοράς για τον κορωνοϊό. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο υφυπουργός Υγείας, κ. Βασίλης Κοντοζαμάνης, στα Covid – Κέντρα Υγείας της 1ης Υγειονομικής Περιφέρειας, διενεργήθηκαν 333 τεστ εκ των οποίων 11 ήταν θετικά, και στα Κέντρα Υγείας για τον κορωνοϊό της 2ης Υπε διενεργήθηκαν 220 τεστ, εκ των οποίων ήταν θετικά τα 10.

Χαμηλή η μεταδοτικότητα

Ο ρυθμός αναπαραγωγής της λοίμωξης που προκαλεί ο κορωνοϊός κυμαίνεται πλέον στο 0,3 με 0,4 που σημαίνει ότι 100 άνθρωποι που έχουν προσβληθεί από τον ιό θα τον μεταδώσουν σε άλλους 30 -40 όταν, στις αρχές Μαρτίου ο δείκτης R0 ήταν 1, οι 100 μολυσμένοι με τον κορωνοϊό «κολλούσαν» άλλους 100. Ωστόσο, ο μειούμενος ρυθμός αναπαραγωγής της λοίμωξης μπορεί να αναστραφεί με τη δημιουργία εστιών με μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού.

Ως τέτοιες εστίες οι υπαίθριες συγκεντρώσεις και οι «αυθόρμητες» συναθροίσεις εκατοντάδων ανθρώπων σε δημόσιους χώρους, οι οποίες χαρακτήρισαν τις πρώτες ημέρες μετά την καραντίνα, απασχόλησαν πολύ στις σχετικές συνεδριάσεις τους επιστημονικούς και τους κυβερνητικούς φορείς.

Κι αυτό διότι, παρότι ήταν αναμενόμενες, αιφνιδίασαν ως προς τον μεγάλο όγκο τους και την εξάπλωσή τους σε όλη τη χώρα, κυρίως όμως έγινε ορατό από ειδικούς και μη πόσο εύκολα μπορεί οι δημόσιες συγκεντρώσεις να παρασύρουν σε μία ανεξέλεγκτη πορεία κατά την κρίσιμη αυτή φάση της πανδημίας.

Υπό το πρίσμα αυτό όσοι συζητούν και αποφασίζουν την άρση των μέτρων συμφωνούν πλέον πως οι συγκεντρώσεις αποτελούν έναν εξαιρετικά αστάθμητο παράγοντα σε μία σταθερή διαδρομή, ο οποίος θα μπορούσε να εξαλειφθεί. Αυτό θεωρείται ότι μπορεί να γίνει με την επαναλειτουργία των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, εστίασης, καφέ, μπαρ κλπ, νωρίτερα από την αρχική ημερομηνία που είχε ανακοινωθεί, δηλαδή την 1η Ιουνίου, ώστε η αναγκαία έξοδος των πολιτών να γίνεται αλλά να έχει σαφή και συγκεκριμένο προορισμό και βεβαίως να γίνεται σε συνθήκες ασφάλειας για τη δημόσια υγεία.

Η χάραξη της βασικής διαδρομής όπως την περιέγραψε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις 28 Απριλίου, για το δίμηνο Μαϊου- Ιουνίου, δεν έχει διαφοροποιηθεί, πλέον όμως φαίνεται πως κατά περίπτωση ίσως χρειάζεται να αλλάξουν οι χρόνοι και οι προθεσμίες όπως είχαν προσδιοριστεί. Ζητούμενο είναι να βγουν οι πολίτες έξω από τα σπίτια όπου παρέμειναν σε λιγότερη ή περισσότερη απομόνωση για έξι ολόκληρες εβδομάδες, αλλά να γίνει αυτό με όσο το δυνατό μεγαλύτερη ασφάλεια.

Ποιες είναι οι κρίσιμες παράμετροι

Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας για τον κορωνοϊό, καθηγητής Παθολογίας- Λοιμωξιολογίας, κ. Σωτήρης Τσιόδρας μιλώντας την περασμένη Παρασκευή στην τελευταία, σε ημερήσια βάση, ενημέρωση (πλέον θα γίνεται τρεις φορές την εβδομάδα, απόφαση για την ουσιαστική και συμβολική μετάβαση στη νέα κανονικότητα), αναφέρθηκε στα αισιόδοξα μηνύματα που υπάρχουν για τη χώρα με βάση τον δείκτη R0 αλλά και στα μηνύματα που στέλνουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου έχουν αρθεί τα μέτρα. «Φαίνεται πως η άρση των μέτρων σε άλλες χώρες δεν άλλαξε σημαντικά την πορεία μετάδοσης του κορωνοϊού. Παρακολουθούμε με ενδιαφέρον πως εξελίσσεται η κατάσταση» είπε ο καθηγητής, τονίζοντας ωστόσο πως το τρίπτυχο των μέτρων Απόσταση-Μάσκα- Υγιεινή παραμένει ο βασικότερος τρόπος προστασίας μας από τον αόρατο εχθρό.

Πάντως, τα «σκληρά», όπως ο ίδιος τα χαρακτήρισε, νούμερα, όπως οι νοσηλείες, οι εισαγωγές σε ΜΕΘ, ο αριθμός των περιστατικών που δηλώνουν τον αναπαραγωγικό ρυθμό της επιδημίας, βρίσκονται σε πολύ καλό σημείο. Χθες νοσηλεύονταν 161 ασθενείς με λοίμωξη Covid-19 στα νοσοκομεία της χώρας, εκ των οποίων ήταν διασωληνωμένοι οι 33. Στις 8 Απριλίου, δηλαδή έναν μήνα νωρίτερα, νοσηλεύονταν 395 ασθενείς από τους οποίους ήταν διασωληνωμένοι οι 91. Αντιλαμβάνεται αμέσως κάποιος την απόσταση που έχει διανυθεί σε αυτόν τον μήνα αλλά και πόσο καθοριστική είναι η τήρηση των μέτρων σε κάθε φάση.

«Η δεύτερη φάση της πανδημίας, η σταδιακή επανεκκίνηση της κοινωνίας και της οικονομίας γίνεται από πολύ καλή αφετηρία, ο δείκτης R0 είναι τώρα κάτω από 0,4. Προφανώς θα υπάρξει σταδιακή άνοδος κρουσμάτων, θα γίνουν εισαγωγές των σοβαρών περιστατικών στα νοσοκομεία και ειδικά στις ΜΕΘ. Το βασικό είναι να διατηρηθεί υπό έλεγχο η όποια διασπορά και σε αυτό είναι κρίσιμη η εφαρμογή των μέτρων απόστασης, απολύμανσης, μάσκας. Περιμένουμε να εμφανιστούν μικροεπιδημίες σε διάφορες εστίες κλειστών πληθυσμών, είτε πρόκειται για δομές προσφύγων είτε για Μονάδες Ηλικιωμένων, είτε για υγειονομικές δομές. Μας ενδιαφέρει όμως να είναι ελεγχόμενες μικροεπιδημίες, να μπορεί να γίνει άμεσα παρέμβαση, να υπάρχει εικόνα των περιστατικών, να γίνεται ιχνηλάτηση. Να μπορεί δηλαδή να γίνεται αμέσως η κατάσβεση σε κάθε περίπτωση αναζωπύρωσης της επιδημίας» λέει στο ΘΕΜΑ ο λοιμωξιολόγος, καθηγητής της Ιατρικής Σχολής Αθήνας και μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, κ. Νικόλαος Σύψας.

Ο ρόλος της ιχνηλάτησης και των μέτρων προστασίας

Με αυτά τα δεδομένα γίνεται αντιληπτό για ποιο λόγο οι επιστήμονες εισηγήθηκαν και η κυβέρνηση δέχθηκε και υλοποίησε την επαναλειτουργία των σχολείων, Γυμνασίων και Λυκείων, ή την επανεκκίνηση του λιανεμπορίου. Πρόκειται για ένα πεδίο οριοθετημένο είτε είναι σχολικές μονάδες είτε εμπορικά καταστήματα, και με βασική προϋπόθεση πάντα την τήρηση των μέτρων προστασίας.

Ιδίως σε ό,τι αφορά τα σχολεία, οι ειδικοί εκτιμούν πως είναι περιβάλλον απόλυτα ελεγχόμενο, καθώς τυχόν κρούσμα σε μαθητή ή εκπαιδευτικό μπορεί να εντοπιστεί και να απομονωθεί γρήγορα, ενώ με ταχύ ρυθμό μπορεί να ολοκληρωθεί η ιχνηλάτηση των επαφών του επιβεβαιωμένου περιστατικού. Ακόμη και στα εμπορικά καταστήματα ή και στα καταστήματα εστίασης οι θεωρείται πως με το μέτρα που έχουν ληφθεί από την κυβέρνηση και τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και με τις οδηγίες που έχουν λάβει εργαζόμενοι και πελάτες μπορεί να ελεγχθεί η όποια διασπορά του κορωνοϊού. Εκτιμάται πως μετά το «επώδυνο» και από οικονομικής πλευράς διάστημα των προηγούμενων έξι εβδομάδων οι επιχειρήσεις, ιδίως στον χώρο της εστίασης, θα επενδύσουν ακόμη περισσότερο στην ασφαλή λειτουργία τους και μέσω αυτής στην προσέλκυση και διατήρηση πελατών.

Αντίθετα, η διαδικασία του εντοπισμού και της ιχνηλάτησης δεν μπορεί να ακολουθηθεί εύκολα ή και καθόλου σε άλλα περιβάλλοντα όπως για παράδειγμα στις συναθροίσεις σε πλατείες ή σε άλλα σημεία. Διότι προφανώς η διασπορά του κορωνοϊού, ακόμη και με μειωμένο ρυθμό, θα συνεχιστεί αλλά χωρίς να μπορεί να οριοθετηθεί ή να γίνει εντοπισμός κρούσματος και ιχνηλάτηση σε τυχαίο πληθυσμό 50, 100 ή περισσότερων ατόμων που βρέθηκαν σε μία περιοχή όπως πχ συνέβη τις περασμένες ημέρες.

«Η συγκέντρωση μεγάλου αριθμού ατόμων χωρίς να τηρούνται τα αναγκαία μέτρα προστασίας ευνοεί πολύ την αναζωπύρωση της επιδημίας. Το βλέπουμε ξανά και ξανά σε διάφορες χώρες και σε διάφορες περιοχές και σε διάφορες ομάδες πληθυσμού: όπου υπάρχει μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού ο κορωνοϊός χτυπάει με μεγαλύτερη ένταση, βρίσκει ιδανικές συνθήκες» λέει ο κ. Σύψας.

Πότε θα σημάνει συναγερμός με τον δείκτη R0

Συναγερμός για το R0 θα χτυπήσει στη χώρα μας όταν ο δείκτης καταγράψει άνοδο άνω του 1, αυτό όπως εξηγούν οι ειδικοί θα σημαίνει πως αρχίζει και πάλι η εξάπλωση της επιδημίας. Θα αποτυπωθεί με συρροή κρουσμάτων, με αύξηση των ασθενών στα νοσοκομεία. Ωστόσο, και η χρονική περίοδος στη διάρκεια της οποίας σημειώνεται άνοδος του δείκτη R0 έχει ιδιαίτερη σημασία.

«Το ιδανικό είναι αυτή η άνοδος, αυτή η αύξηση στον ρυθμό αναπαραγωγής κρουσμάτων να διαρκέσει μερικούς μήνες. Είναι απευκταία η άνοδος απότομα μέσα σε λίγες μόλις εβδομάδες. Αν πχ στην Ελλάδα σημειωθεί αργά η όποια άνοδος, από τώρα μέχρι τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, τότε θα μπορούμε να διαχειριστούμε και τα κρούσματα και να έχουμε επιτύχει ακόμη μεγαλύτερη ετοιμότητα στο σύστημα υγείας» λέει στο ΘΕΜΑ ο ομότιμος καθηγητής Παθολογίας- Λοιμωξιολογίας Ανώτατης Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Γεώργιος Σαρόγλου. Ο ειδικός υπογραμμίζει «τον κίνδυνο των αυτοσχέδιων πάρτι και συγκεντρώσεων, παρότι αντιλαμβάνομαι την ανάγκη όλων να βγουν έπειτα από τα περιοριστικά μέτρα», ζητεί ωστόσο από όλους όσοι βγαίνουν έξω για κάθε λόγο «να προσπαθήσουν να μείνουν μακριά από τους ηλικιωμένους, διότι αυτοί κινδυνεύουν περισσότερο από τους ασυμπτωματικούς ασθενείς και αυτοί θα είναι πιθανότατα τα θύματα εάν νοσήσουν».

Ο κ. Σαρόγλου θεωρεί πως η φάση την οποία διανύουμε για τους επόμενους δύο μήνες κρίνεται αφενός μεν από τις στοχευμένες δράσεις του υπουργείου Υγείας, όπως πχ τον διευρυμένο μοριακό έλεγχο για τον εντοπισμό κορωνοιού στον πληθυσμό, τη στενή παρακολούθηση των κλειστών δομών, τη μη διενέργεια μεγάλων συγκεντρώσεων από συνέδρια μέχρι συναυλίες, αφετέρου από το κατά πόσο τηρούνται τα μέτρα προστασίας από τους πολίτες.

Παραλληλίζει δε χαρακτηριστικά την πορεία μας αυτό το διάστημα με την κυκλοφορία των οχημάτων και τους κινδύνους που εγκυμονεί αυτή: «όλοι γνωρίζουμε τον κίνδυνο που υπάρχει για τροχαίο ατύχημα όταν οδηγούμε. Δεν απαγορεύεται όμως η κυκλοφορία των οχημάτων επειδή προκαλούνται τροχαία. Αυτό που κάνουμε είναι να λαμβάνουμε ως οδηγοί ή ως επιβάτες τα μέτρα προστασίας, ακολουθούμε τις οδηγίες του ΚΟΚ, φοράμε ζώνη ή κράνος. Τι θέλω να πω με αυτό; Ότι δεν γίνεται να κλειστούμε μέσα όσο κυκλοφορεί ο κορωνοϊός. Πρέπει να εμπεδώσουμε τα μέτρα προστασίας και να τα υιοθετούμε, έτσι θα είμαστε ασφαλείς και στη νέα κανονικότητα» καταλήγει.