Δέσμη μέτρων εισοδηματικής ενίσχυσης των περίπου 2,5 εκατομμυρίων συνταξιούχων, συμπεριλαμβάνει το “πακέτο” των προγραμματικών δηλώσεων και το πρώτο νομοσχέδιο-«σκούπα» της κυβέρνησης.
Ξεκινώντας από τη φετινή χρονιά, η επιμονή του υψηλού πληθωρισμού σε βασικά είδη διατροφής- στο 10,4% τον Ιούνιο σύμφωνα με τις μετρήσεις της Eurostat- φέρνει νέα έκτακτα μέτρα στήριξης, τα οποία αφορούν και στους συνταξιούχους.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, τα άτομα άνω των 65 ετών δαπανούν το 27,1% του μηνιαίου εισοδήματος τους για διατροφή κι αυτό είναι το υψηλότερο ποσοστό ανά κατηγορία νοικοκυριού.
Τα άμεσα μέτρα
Πιάνοντας την άκρη του νήματος από εκεί που την άφησε το προηγούμενο οικονομικό επιτελείο, τα συναρμόδια υπουργεία Εθνικής Οικονομίας, Εργασίας και Ανάπτυξης έχουν αρχίσει να ξεδιπλώνουν το σχεδιασμό των επόμενων μηνών, έχοντας ως “μαξιλάρι” τα τουλάχιστον 850- 900 εκ ευρώ από τη διαφαινόμενη υπεραπόδοση του Προϋπολογισμού.
Πέρα από τη χρονική επέκταση του “καλαθιού” και του πλαφόν στο περιθώριο κέρδους των συναφών επιχειρήσεων, τα οποία δεν έχουν δημοσιονομικό κόστος, δρομολογείται η τρίμηνη παράταση του Market Pass με κόστος περί τα 300 εκατ ευρώ, καθώς και μια ακόμα έκτακτη ενίσχυση σε χαμηλοσυνταξιούχους- ευάλωτους πριν από το τέλος Δεκεμβρίου. Το αντίστοιχο έκτακτο βοήθημα που χορηγήθηκε τον περσινό Απρίλιο και περασμένο Δεκέμβριο, είχε κόστος, μόνο για τους συνταξιούχους, περί τα 380 εκ ευρώ.
Το σχέδιο για το 2024
Η δεύτερη δέσμη μέτρων εισοδηματικής ενίσχυσης για τους συνταξιούχους θα ενεργοποιηθεί από την Πρωτοχρονιά του 2024.
Κατ’ αρχάς, θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς “αυτόματη” την περαιτέρω αύξηση των συντάξεων, καθώς είναι νομοθετημένος ο σχετικός αλγόριθμος. Ωστόσο, μόνο “κλειδωμένο” δεν είναι το ύψος της αύξησης, αφού η έως τώρα πρόβλεψη για τους φετινούς ρυθμούς ανάπτυξης χαρακτηρίζεται μάλλον συντηρητική.
Ως γνωστόν, το ύψος της αύξησης της επόμενης χρονιάς, προκύπτει από το 50% του αθροίσματος ΑΕΠ και πληθωρισμού της προηγούμενης, εν προκειμένω του 2023. Με βάση τις σχετικές εκτιμήσεις του Προγράμματος Σταθερότητας, η αύξηση των συντάξεων για το 2024 υπολογίζεται στο 3,5%, στο οποίο θα έρθει να προστεθεί η πιθανή θετική διαφορά όταν τον Οκτώβριο οριστικοποιηθούν τα στοιχεία του ΑΕΠ για το 2022. Συμπερασματικά, μια αύξηση γύρω στο 4% προβάλλει ως το επικρατέστερο σενάριο αυτήν τη στιγμή.
Πρόθεση της κυβέρνησης είναι πέρα από την τακτική αύξηση, να χορηγηθεί εκτάκτως και το διορθωτικό επίδομα στους συνταξιούχους με προσωπική διαφορά, όπως δηλαδή έγινε φέτος. Από τη στιγμή που πρόκειται για έκτακτο επίδομα, δεν αναμένεται νομοθετική διάταξη στην παρούσα φάση, αλλά μόλις “κλειδώσει” ο αναγκαίος δημοσιονομικός χώρος στο πρώτο τρίμηνο του 2024. Φέτος, η εν λόγω παροχή δόθηκε σε περίπου 1 εκατομμύριο συνταξιούχους, με κόστος 280 εκ ευρώ.
Για τους χαμηλοσυνταξιούχους, έρχεται, επίσης, η μονιμοποίηση της απαλλαγής των πρώην δικαιούχων Ε.Κ.Α.Σ. από τη συμμετοχή τους στη φαρμακευτική δαπάνη, με κόστος 38 εκατ. ευρώ ετησίως.
Αλλαγές στην παρακράτηση για εργαζόμενους συνταξιούχους
Δρομολογημένη θεωρείται και η ελάφρυνση των συνταξιούχων που εργάζονται, από το ειδικό “χαράτσι”. Αν και η σχετική παρακράτηση έχει περιοριστεί στο 30%, από 70% που ίσχυε, δεν παύει να προκαλεί στρεβλώσεις, καθώς επιβάλλεται οριζόντια, ανεξαρτήτως της σχέσης εργασίας του συνταξιούχου και των ωρών απασχόλησης. Έτσι, συνταξιούχος με σύνταξη 1.000 ευρώ, έχει παρακράτηση 300 ευρώ, ακόμα κι αν εργάζεται με ημιαπασχόληση, για μερικές ημέρες το μήνα.
Αρμόδιες πηγές αναφέρουν, πάντως, ότι από τη στιγμή που οι περισσότεροι εργαζόμενοι συνταξιούχοι απασχολούνται ως αυταπασχολούμενοι και όχι ως μισθωτοί, δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί η παρακράτηση ανάλογα με τις ώρες εργασίας. Με αυτό το δεδομένο, ως επικρατέστερο θεωρείται το σενάριο της παρακράτησης ποσοστού (10-20%) επί του συμπληρωματικού εισοδήματος και όχι επί της σύνταξης. Η διάταξη θα “κλειδώσει” μόλις ανάψει “πράσινο” φως, όσον αφορά στη συνταγματικότητα της.
Που “κολλάνε” οι αλλαγές στην Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων
Ακόμα πιο δύσκολη είναι η περίπτωση με την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων, η οποία εφαρμόζεται σε συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ και χρηματοδοτεί το ΑΚΑΓΕ (Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών).
Η βασική στρέβλωση είναι ότι οι σχετικοί συντελεστές δεν εφαρμόζονται όπως στη φορολογική κλίμακα, δηλαδή προοδευτικά, αλλά από το πρώτο ευρώ. Έτσι, αν κάποιος π.χ. έχει σύνταξη από 1.400 ως 1.700 ευρώ, ο συντελεστής 3% εφαρμόζεται από το πρώτο ευρώ και όχι στο μέρος που ξεπερνά τα 1.400 ευρώ. Το ίδιο ισχύει και με τους υπόλοιπους συντελεστές, οι οποίοι φτάνουν ως το 14% για συντάξεις άνω των 3.500 ευρώ.
Το σενάριο εργασίας, που είναι υπό εξέταση, προβλέπει αλλαγή στη δομή της σχετικής κλίμακας, έτσι ώστε να λειτουργεί όπως η φορολογική κλίμακα. Για να συμβεί, όμως, αυτό θα πρέπει οι σχετικοί συντελεστές να αυξηθούν πολύ, ειδικά στις υψηλότερες συντάξεις, έτσι ώστε το αποτέλεσμα να είναι δημοσιονομικά ουδέτερο. Από το υπουργείο Οικονομικών δεν φαίνονται, πάντως, ιδιαιτέρως “ζεστοί” για τέτοιου είδους παρεμβάσεις.
