Aκριβότερα θα πληρώνουμε το… πλαστικό στην καθημερινότητά μας από το προσεχές διάστημα, καθώς το υπουργείο Περιβάλλοντος προσανατολίζεται στην επέκταση του περιβαλλοντικού τέλους της λεπτής σακούλας μεταφοράς και σε εκείνη με μεγαλύτερο πάχος τοιχώματος, στοχεύοντας να εντάξει στο μέτρο το σύνολό τους. Οι αλλαγές θα έρθουν με νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα περιλαμβάνει και διαφοροποιήσεις ως προς τη διάθεση των εσόδων από το συγκεκριμένο ανταποδοτικό περιβαλλοντικό τέλος, οι οποίες περιελάμβαναν την παροχή τσαντών πολλαπλών χρήσεων στους πολίτες.
Η επέκταση του περιβαλλοντικού τέλους, το οποίο σήμερα είναι 0,09 ευρώ (ύστερα από την αύξησή του από τα 0,04 ευρώ πριν από έναν χρόνο), θα γίνει σε δύο κατηγορίες, ώστε να αποθαρρύνει τη χρήση κάθε είδους πλαστικής σακούλας μεταφοράς και συγκεκριμένα:
- Στις πλαστικές σακούλες πάχους άνω των 50 μικρών (μm).
- Σε κατηγορίες επιχειρήσεων οι οποίες έως τώρα εξαιρούνται από τη σχετική ρύθμιση, δηλαδή περίπτερα και υπαίθριες αγορές (λαϊκές κ.λπ.)
Ενας από τους λόγους που φαίνεται να οδηγεί στην απόφαση αυτή είναι και η «εξαφάνιση» της λεπτής πλαστικής σακούλας από αρκετά σημεία πώλησης λιανικής και κυρίως από τα σούπερ μάρκετ και η αντικατάστασή της από σακούλες με μεγαλύτερο πάχος τοιχώματος, από 50 έως 70 μικρά (μm), οι οποίες επίσης τιμολογούνται, αλλά δεν επιβαρύνονται με περιβαλλοντικό τέλος.
Αποτέλεσμα είναι τα έσοδα από αυτές να μην κατευθύνονται στο Δημόσιο, με στόχο τη χρηματοδότηση δράσεων ανακύκλωσης, αλλά στα ταμεία των επιχειρήσεων.Αλλά και στα καταστήματα στα οποία εξακολουθεί να βρίσκεται η λεπτή πλαστική σακούλα, συνυπάρχει με αυτές μεγαλύτερου πάχους, τις οποίες οι καταναλωτές φαίνεται να προτιμούν θεωρώντας τες περισσότερο ανθεκτικές.
Με τον τρόπο αυτό, ενώ έχει μειωθεί σημαντικά η χρήση της λεπτής πλαστικής σακούλας στη χώρα, η μείωση του πλαστικού που καταλήγει σε ΧΥΤΑ δεν είναι αντίστοιχη. Αντίθετα, φαίνεται ότι πλέον απλώς χρησιμοποιούμε σακούλες με περισσότερο πλαστικό, παραμένοντας… εθισμένοι σε αυτή: «Αυτό βεβαίως οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στο γεγονός ότι μετά την κρίση έχει αυξηθεί γενικά και ο όγκος των παραγόμενων απορριμμάτων, ο οποίος βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την αύξηση της κατανάλωσης» εξηγεί στο «Εθνος της Κυριακής» ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Περιβάλλοντος και αρμόδιος για θέματα Διαχείρισης Αποβλήτων, Μανώλης Γραφάκος. Ο ίδιος, πάντως, χαρακτηρίζει επιτυχημένο το μέτρο της επιβολής περιβαλλοντικού τέλους στις πλαστικές σακούλες, καθώς στα δύο χρόνια της εφαρμογής του η χρήση τους έχει μειωθεί δραστικά.
Εκτιμάται ότι πλέον από την κατανάλωση έως και 240 λεπτών σακουλών ανά άτομο τον χρόνο πριν από την εφαρμογή του μέτρου, έχουμε πέσει περίπου στις 60 σακούλες ετησίως, με τον στόχο να είναι 40 σακούλες έως το 2025. Μόνο την πρώτη χρονιά εφαρμογής του μέτρου η χρήση της λεπτής πλαστικής σακούλας είχε μειωθεί κατά 80%.
Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), τα έσοδα από το περιβαλλοντικό τέλος ανέρχονται σε περίπου 18 εκατομμύρια ευρώ. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία, τα έσοδα είναι σημαντικά χαμηλότερα τη δεύτερη χρονιά εφαρμογής του μέτρου, παρά το γεγονός ότι το 2019 το ύψος του περιβαλλοντικού τέλους υπερδιπλασιάστηκε. Ωστόσο φαίνεται ότι πολλοί καταναλωτές είχαν ήδη φροντίσει να προμηθευτούν επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες μεταφοράς.
«Στόχος μας δεν είναι να αυξήσουμε τα έσοδα από το περιβαλλοντικό τέλος» λέει ο διευθύνων σύμβουλος του ΕΟΑΝ, Γιάννης Σιδέρης, προσθέτοντας: «Αυτό που επιζητούμε είναι να μειώσουμε το πλαστικό». Στροφή κάνει όμως ο Οργανισμός και στο ζήτημα του τρόπου επιστροφής του περιβαλλοντικού τέλους στους πολίτες, για το οποίο ο σχεδιασμός της προηγούμενης διοίκησης αφορούσε την παροχή μιας τσάντας πολλαπλών χρήσεων ανά άτοµο βάσει των στοιχείων της απογραφής του 2011, δηλαδή περίπου 10,8 εκατ. τσάντες. Η διανοµή θα γινόταν µέσω των δήµων, με στόχο σε βάθος τριετίας να έχει καλυφθεί το σύνολο του πληθυσμού.
«Αυτή την περίοδο αξιολογούμε τα αποτελέσματα του προγράμματος και βρισκόμαστε σε συζητήσεις με την αγορά και το Ινστιτούτο Ερευνας Λιανεμπορίου, ώστε να αποσαφηνίσουμε τις επόμενες κινήσεις. Με δεδομένο όμως ότι οι περισσότεροι πολίτες έχουν πλέον προμηθευτεί αντίστοιχες τσάντες μεταφοράς, εκτιμάμε ότι το συγκεκριμένο μέτρο απώλεσε τον σωστό χρόνο εφαρμογής. Προσανατολιζόμαστε με τα έσοδα του τέλους να δοθούν στοχευμένα υφασμάτινες τσάντες π.χ. σε μαθητές και να χρηματοδοτηθούν δράσεις ενημέρωσης αλλά και καθαρισμού» σημειώνει ο κ. Σιδέρης.
Οι σχετικές προτάσεις αναμένεται να είναι έτοιμες έως τον Μάρτιο, ενώ μέχρι το καλοκαίρι το υπουργείο Περιβάλλοντος θα έχει καταλήξει και σε ορισμένα μέτρα στο πλαίσιο της κατάργησης των πλαστικών μιας χρήσης που στην Ελλάδα θα προχωρήσει νωρίτερα από την Ευρώπη. Από τον Ιούλιο του 2021 θα αρχίσουν να εφαρμόζονται μέτρα στα οποία θα περιλαμβάνεται η απαγόρευση διάθεσης προϊόντων όπως οι μπατονέτες, τα καλαμάκια, τα πιάτα, μαχαιροπίρουνα και ποτήρια από πλαστικό μιας χρήσης.
