Εάν στους ανθρώπους αυτού του πλανήτη δινόταν η ευκαιρία με μία ευχή να αλλάξουν μαγικά κάτι που τους αφορά, πιθανότατα οι περισσότεροι θα επέλεγαν να αποκτήσουν το σώμα των ονείρων τους. Καθημερινά, εκατομμύρια άνθρωποι, πλούσιοι και φτωχοί, νέοι, μεσήλικες και ηλικιωμένοι, ανεξαρτήτως εθνικότητας, καταγωγής και φύλου, δίνουν τη μάχη με την παχυσαρκία. Αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες φαίνεται ότι έχουν βρει τον… μαγικό τρόπο για να γιγαντώσουν τα κέρδη τους, προσφέροντας στο κοινό την ευκαιρία να αδυνατίσει απλά παίρνοντας ένα χάπι. Κατά κάποιον τρόπο, δηλαδή, με τον μαγικό τρόπο που αναφέραμε παραπάνω.
Προς επίρρωση τούτου, τις τελευταίες ημέρες στη μεγαλύτερη χρηματαγορά του κόσμου, στο αμερικανικό χρηματιστήριο, οι αναλυτές ασχολούνται με τις απίστευτες κερδοφορίες που αποδίδουν στους επενδυτές οι μετοχές φαρμακευτικών εταιρειών. Οχι οποιωνδήποτε, αλλά αυτών που έχουν έτοιμο προς δοκιμή ή για διάθεση στην αγορά ένα χάπι το οποίο υπόσχεται «μαγικό αδυνάτισμα» χωρίς κόπο και χρόνο.
Novo & Viking
Η τρομερή δημοφιλία και τα αντίστοιχα τρομερά κέρδη που έφερε το, αρχικά προοριζόμενο για άλλο σκοπό, Ozempic της Novo Nordisk (η εταιρεία δίνει μάχη για να καλύψει τη ζήτηση των δύο αδυνατιστικών χαπιών της, των Ozempic και Wegovy, ενώ τα κέρδη της για το 2023 ξεπέρασαν το ΑΕΠ της χώρας στην οποία εδρεύει, της Δανίας) έχουν δημιουργήσει άγριο ανταγωνισμό, με εταιρείες από όλο τον κόσμο να έχουν ρίξει όλο το βάρος τους στο λανσάρισμα, όσο το δυνατό πιο γρήγορα, χαπιών αδυνατίσματος με την ταχύτερη και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και τις λιγότερες δυνατές παρενέργειες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχει ξεκινήσει αυτό που οι αναλυτές διεθνώς ονομάζουν «φαρμακευτικός πόλεμος του αδυνατίσματος».
Εκατό τοις εκατό: τόση είναι η αύξηση της τιμής που παρουσίασε η μετοχή της φαρμακευτικής εταιρείας Viking Therapeutics λίγο πριν από το ντεμπούτο του νέου αδυνατιστικού χαπιού της τύπου Glp-1 με το προσωρινό όνομα VK2735. Το χάπι, το οποίο πέρασε με επιτυχία και τη δεύτερη φάση δοκιμών και ελέγχου από τον αρμόδιο φαρμακευτικό οργανισμό των Ηνωμένων Πολιτειών, τον FDA, δείχνει να έχει τα γρηγορότερα αποτελέσματα και μηδενικές παρενέργειες σε σχέση με οτιδήποτε άλλο κυκλοφορεί στην αγορά, η αμερικανική φαρμακευτική δε τρέχει τις κλινικές δοκιμές και την εξέλιξη του φαρμάκου (θέλει να το διαθέσει σε μορφή χαπιού) ώστε στα τέλη του έτους, ή τις αρχές του επόμενου, να διατεθεί στην παγκόσμια αγορά. Με αυτό φιλοδοξεί αν όχι να πάρει τα πρωτεία, τουλάχιστον να αποτελέσει τον βασικό ανταγωνιστή του μέχρι μέχρι σήμερα βασιλιά του… μαγικού αδυνατίσματος Ozempic.
Η Viking αναφέρει ότι βάσει των στατιστικών δεδομένων από τις δοκιμές της παρατηρήθηκε για όλες τις δόσεις, ξεκινώντας από την πρώτη εβδομάδα και συνεχίζοντας καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης των 13 εβδομάδων, ότι έως και το 88% των συμμετεχόντων σε αυτές πέτυχε 10% μεγαλύτερη απώλεια βάρους σε σύγκριση με μόλις το 4% των συμμετεχόντων στο σκέλος του placebo.
Χωρίς ενέσεις
Το φάρμακο της Viking ήταν «ασφαλές και καλά ανεκτό». Οι περισσότερες από τις σχετιζόμενες με τη θεραπεία ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν γαστρεντερικές, γεγονός που συνάδει με αυτούς τους τύπους φαρμάκων. Η Viking δήλωσε ότι οι περισσότερες από αυτές τις επιδράσεις ταξινομήθηκαν ως ήπιες ή μέτριες, αν και ένας ασθενής παρουσίασε ένα σοβαρό ανεπιθύμητο συμβάν αφυδάτωσης που χαρακτηρίστηκε ως σχετιζόμενο με το φάρμακο της μελέτης. Από τους 23 ασθενείς που διέκοψαν τη θεραπεία, οι 18 ανήκαν στις ομάδες θεραπείας και οι πέντε στο σκέλος του εικονικού φαρμάκου. Η αμερικανική Viking δεν είναι η μόνη φυσικά που εξελίσσει τέτοιο φάρμακο. Στον πόλεμο του αδυνατίσματος έχουν μπει δεκάδες φαρμακευτικές εταιρείες οι οποίες τρέχουν να εκμεταλλευθούν το hype που έχει δημιουργηθεί και να παρουσιάσουν τα δικά τους φάρμακα.
Ετσι, εκτός από τη Viking Therapeutics, στο παιχνίδι έχουν μπει εσχάτως η Regeneron, η Amgen, η Astrazeneca, η Roche και η Zealand Pharma, οι οποίες αναπτύσσουν φάρμακα για την απώλεια βάρους με την ελπίδα να κατακτήσουν μέρος του μεριδίου αγοράς που κατέχουν η Novo Nordisk και η Eli Lilly. Υπάρχει τέτοια έξαψη για την (φαρμακευτική) καταπολέμηση της παχυσαρκίας που η εταιρεία υγειονομικών στατιστικών δεδομένων STAT έχει δημιουργήσει εξειδικευμένο δείκτη φαρμάκων που… καίνε το λίπος. Σύμφωνα με το «Obesity Drug Tracker» της STAT, λοιπόν, την περασμένη εβδομάδα υπήρχαν υπό εξέλιξη από φαρμακευτικές εταιρείες 105 σκευάσματα κατά της παχυσαρκίας, το 1/5 των οποίων, δηλαδή τα 23, βρίσκονται σε φάση εξέλιξης προπαραγωγής ή ήδη στην αγορά.
Η αρχή έχει γίνει από τη Novo Nordisk η οποία λάνσαρε στην αγορά τα τύπου GLP-1 φάρμακα Ozempic και Wegovy για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2, τα οποία χρησιμοποιούν τη δραστική ουσία σεμαγλουτίδη επηρεάζοντας τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, αλλά και τη χημεία του εγκεφάλου «κλείνοντας» το κέντρο όρεξης. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι χρήστες του φαρμάκου ξεγελούν τον εγκέφαλό τους με μια αίσθηση πληρότητας (δηλαδή νομίζουν ότι είναι χορτάτοι τρώγοντας μικρότερες ποσότητες και με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε λιπαρά) και άρα αδυνατίζουν αφού δεν… «ψεύδονται και τρώνε», σύμφωνα με τη μνημειώδη ατάκα της Ρένας Βλαχοπούλου στην παχύσαρκη πελάτισσά της, Σούζυ.
Η διαφορά με τα υπό εξέλιξη φάρμακα είναι ότι τα περισσότερα δεν είναι σε ενέσιμη μορφή, όπως τα Ozempic – Wegovy, αλλά πιθανότατα έρχονται σε μορφή χαπιού, προσφέροντας αδυνάτισμα όχι μόνο χωρίς ιδρώτα, αλλά και χωρίς… τσίμπημα.
Ο τρόπος με τον οποίο οι επενδυτές σπεύδουν να τοποθετηθούν στις φαρμακευτικές όταν αυτές ανακοινώνουν ότι ετοιμάζουν τέτοιο προϊόν (ιδιαίτερα τώρα που οι μετοχές των Novo Nordisk και Eli Lilly κοστίζουν χρυσάφι) είναι μνημειώδης: η μετοχή της Viking Therapeutics τον περασμένο Δεκέμβριο κινούνταν στα 10-11 δολάρια. Στις 26 Φεβρουαρίου, με τις φήμες να οργιάζουν ότι ετοιμάζει «κάτι», είχε φτάσει στα 38,48 δολάρια, για να εκτοξευθεί στα 85 την επομένη και στα 99 στις 28 Φεβρουαρίου, όταν επιβεβαιώθηκε επίσημα ότι το φάρμακο αδυνατίσματος που ετοιμάζει πέρασε τη δεύτερη φάση των δοκιμών.
Παρομοίως, η μετοχή της Zealand Pharma στο Χρηματιστήριο της Δανίας σημείωσε άνοδο άνω του 34% τη Δευτέρα (26 Φεβρουαρίου). Προηγουμένως η εταιρεία είχε ανακοινώσει ισχυρά αποτελέσματα σε κλινική δοκιμή για ένα φάρμακο για ηπατική νόσο που δοκιμάζεται επίσης για την απώλεια βάρους. Η εταιρεία, με έδρα τη Δανία, αναπτύσσει το φάρμακο με βάση την ουσία σουρβοδιτούδη σε συνεργασία με τον γερμανικό φαρμακευτικό κολοσσό Boehringer Ingelheim. Οι δύο εταιρείες ανακοίνωσαν τη Δευτέρα ότι η δοκιμή δεύτερης φάσης διαπίστωσε ότι το 83% των ασθενών που έλαβαν τη θεραπεία είδαν σημαντικές βελτιώσεις σε μια πάθηση του ήπατος γνωστή ως MASH. Η «λεπτομέρεια» είναι ότι αυτή η ουσία βρίσκεται στην τρίτη φάση των κλινικών δοκιμών (και) για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Προηγούμενες δοκιμές έδειξαν ότι βοήθησε τους χρήστες να χάσουν σχεδόν το 15% του βάρους τους σε 46 εβδομάδες.
Οι αναλυτές επικεντρώθηκαν στην πιθανή αποτελεσματικότητα του φαρμάκου στην έρευνα για την παχυσαρκία και τη λαιμαργία μετά τα τελευταία αποτελέσματα των δοκιμών, τα οποία έδειξαν και κάτι άλλο πολύ σημαντικό: ότι ακόμα και στη μεγαλύτερη δυνατή δοσολογία, το φάρμακο παραμένει ασφαλές για τους χρήστες του.
Μέχρι πρόσφατα, λοιπόν, πολλοί ήταν αυτοί που πίστευαν ότι το «χρυσωρυχείο» για τις φαρμακευτικές εταιρείες ήταν τα εμβόλια για τον COVID-19, ή ακόμα και η παραγωγή σκευασμάτων που βοηθούν στη μάχη κατά του καρκίνου. Στην πράξη, ωστόσο, το γεγονός ότι η Novo Nordisk έχει κεφαλαιοποίηση 2,87 τρισ. δανέζικες κορόνες, ή με τα λόγια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έχει αποτίμηση 540 δισ. δολαρίων, δηλαδή 120 δισ. μεγαλύτερη από το ΑΕΠ της χώρας της αποτελώντας πια τη μεγαλύτερη σε κεφαλαιοποίηση εισηγμένη της Ευρώπης, είναι ικανό να μας πει πολλά.
Αλλά δεν είναι μόνο στην Ευρώπη. Στο χρηματιστήριο των ΗΠΑ η μετοχή της Eli Lilly, το φάρμακο της οποίας για την παχυσαρκία Zepbound εγκρίθηκε τον περασμένο Νοέμβριο, έχει σχεδόν τη διπλάσια αξία από αυτή της Microsoft και υπερδεκαπλάσια άλλων κολοσσών, όπως της Pfizer. Στα 754 δολάρια ήταν την περασμένη Πέμπτη η μετοχή της εταιρείας που παράγει το Zepbound, στα 26,81 δολάρια της Pfizer, στα 64,14 της Astrazeneca, στα 87,89 της Sanofi και στα περίπου 408 της Microsoft. Η αμερικανική φαρμακευτική που φέρει το όνομα του στρατηγού-φαρμακοποιού του αμερικανικού εμφυλίου έχει κεφαλαιοποίηση 714,70 δισ. δολαρίων και οδεύει με τα φρένα σπασμένα για να αποκτήσει αξία ενός τρισεκατομμυρίου!
Αυτά, όχι τυχαία. Οι αναλυτές της FactSet «βλέπουν» ότι η αγορά φαρμάκων αδυνατίσματος θα έχει καθαρές πωλήσεις ύψους 15 δισ. δολαρίων ετησίως έως το 2030, πρόβλεψη που θεωρείται μάλλον μετριοπαθής. Κι αυτό γιατί στο… βρεφικό στάδιο που βρισκόμαστε το φάρμακο κατά του διαβήτη Τύπου 2 Mounjaro της Eli Lilly έκανε πωλήσεις ύψους 1 δισ. δολαρίων (παρά 2 εκατ. για να είμαστε ακριβείς) μόνο σε ένα τρίμηνο, το τελευταίο του 2023, καταδεικνύοντας την εκρηκτική ανάπτυξη και το γιγαντιαίο potential που έχει αυτή η αγορά.
Μετριοπαθής θεωρείται και η πρόβλεψη των αναλυτών της Barclays, οι οποίοι προβλέπουν σε μελέτη τους ότι η (ακόμα υπό σχηματισμό) αγορά φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας θα ξεπεράσει σε αξία τα 100 δισ. δολάρια έως το 2030. Ομως, αρκεί να σκεφτεί κανείς σήμερα ότι η συνολική αγορά αδυνατίσματος (συμπεριλαμβανομένων σκευασμάτων, αμφιβόλου ποιότητας «βοηθημάτων», οργάνων γυμναστικής κ.ά.) ξεπερνά τα 75 δισ. δολάρια και αναμένεται να αυξηθεί σε 377,3 δισ. δολάρια μέχρι το 2026, με τη ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες απώλειας βάρους να αυξάνεται τουλάχιστον κατά 8,2% κατ’ έτος. Ποιος άλλωστε θα βρίσκεται μπροστά στον πειρασμό να μπορεί να περιορίσει το βάρος του ταχύτατα με ένα χαπάκι και θα προτιμά άλλους τρόπους;
Οι celebrities
Για τις φαρμακευτικές είναι ένα Ελ Ντοράντο κερδών. Για τους σελέμπριτι, όπως ο δισεκατομμυριούχος Ιλον Μασκ, η Οπρα Γουίνφρεϊ, η Τζέσικα Σίμσον, ο Μαρκ Γουόλμπεργκ, η Αριάνα Χάφινγκτον, η Κλοέ Καρντάσιαν και δεκάδες ακόμα, είναι το μαγικό ραβδάκι για να εμφανίζονται δημοσίως με το σώμα που ονειρεύονταν. Για τους διαβητικούς αυτό εξελίχθηκε σε εφιάλτη, καθώς κάποια αντιδιαβητικά βγήκαν σε έλλειψη λόγω της έλλειψης που προκάλεσε η υπερκατανάλωσή τους από πολύ κόσμο που είχε μάθει το μυστικό για το αδυνάτισμα.
Για τον κόσμο της Ιατρικής, ωστόσο, φαίνεται πως πρόκειται για χρυσάφι στα χέρια της. Τα φάρμακα που στο ευρύ κοινό ακούγονται για το γεγονός ότι βοηθούν, για παράδειγμα, έναν ασθενή να χάσει το 19% του σωματικού του βάρους σε μερικές εβδομάδες, στην πραγματικότητα θεραπεύουν μια σειρά από άλλες ασθένειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πάθηση MASH που μοιάζει με την ηπατίτιδα την οποία προκαλεί ο αλκοολισμός, αλλά είναι μια φλεγμονή του ήπατος που προκαλείται από την περίσσεια λιποκυττάρων σε αυτό (στεατική ηπατική νόσος). Από τη χρόνια φλεγμονή που προκαλεί προοδευτική ηπατική βλάβη πάσχουν στις ΗΠΑ περίπου το 3% του πληθυσμού. Το Ozempic έχει παρουσιαστεί ως φάρμακο κατά του διαβήτη (και τέτοιο είναι), ενώ μια σειρά από αδυνατιστικά φάρμακα που προωθούνται έχουν ως παράπλευρες ωφέλειες τη ρύθμιση του σακχάρου, την προστασία του ήπατος από τα λιπώδη κύτταρα κ.ά.
