Με θέα ένα «εμβληματικό τοπόσημο της σύγχρονης Αθήνας», το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, πολλαπλά μηνύματα προς διαφορετικά σημεία του ορίζοντα έστειλαν οι εννέα ηγέτες των κρατών-μελών του Ευρωπαϊκού Νότου, στην 8η κατά σειρά διοργάνωση της σύμπραξης των μεσογειακών χωρών (EUMED9), αυτή τη φορά στην Αθήνα, συγκεντρώνοντας το παγκόσμιο ενδιαφέρον.
Αφενός η γεωπολιτική συγκυρία, δηλαδή λίγα εικοσιτετράωρα μετά το νέο σύμφωνο ασφάλειας ΗΠΑ – Αυστραλίας – Μεγάλης Βρετανίας (AUKUS), αλλά και ελάχιστο χρονικό διάστημα μετά την οριστική αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και αφετέρου οι κλιματολογικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες στον ευρωπαϊκό Νότο, έφεραν τους συμμετέχοντες αντιμέτωπους με ένα ευρύτατο φάσμα προκλήσεων, το οποίο περιλαμβάνει:
· ζητήματα ασφάλειας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο
· μεταναστευτικές ροές και προσφυγικούς πληθυσμούς
· ζητήματα σταθεροποίησης των χωρών της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής
· ζητήματα κοινωνικής συνοχής στο εσωτερικό της ΕΕ
· την πορεία της πανδημίας και της ευρωπαϊκής εμβολιαστικής προσπάθειας
· τις ανάγκες χαμηλού ενεργειακού κόστους και επανακαθορισμού του ενεργειακού πλαισίου στο φυσικό αέριο
· ζητήματα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων
· μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής και αντίμετρα πολιτικής προστασίας
· την προστασία της βιοποικιλότητας, του δασικού και θαλάσσιου πλούτου,
· αλλά και επιμέρους περιφερειακά ζητήματα, όπως ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου στην περίπτωση της Κύπρου και βεβαίως
· η συμπεριφορά της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η μεγάλη «βεντάλια» θεμάτων που απασχόλησαν τις εργασίες της Συνόδου μαρτυρά όχι μόνο την ανάγκη για μεγαλύτερη εμβάθυνση των σχέσεων των μεσογειακών χωρών της ΕΕ, αλλά κυρίως τη βούληση για έναν κοινό βηματισμό σε μια στιγμή που τα περιφερειακά συνεργατικά σχήματα έρχονται και πάλι στο παγκόσμιο προσκήνιο.
Στο πλαίσιο αυτό, «η Μεσόγειος του πολιτισμού, των ανοιχτών οριζόντων και της ευημερίας, μάς ζητά να προστατεύσουμε την ειρήνη και την ασφάλεια γύρω της, αλλά και την ίδια την ισορροπία στο οικοσύστημα που ζει στα νερά της» περιέγραψε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης μαζί με το διακύβευμα, εγείροντας μαζί με τους ομολόγους του μια δέσμη δράσεων και απαιτήσεων από την ΕΕ.
Με φόντο την κλιματική αλλαγή και τις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού σε αρκετές μεσογειακές χώρες, «διεκδικούμε -και συμφωνήσαμε σε αυτό- έναν ισχυρότερο μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας» τόνισε ο κ. Μητσοτάκης, ενώ με το βλέμμα στραμμένο στο εσωτερικό των χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου «ζητάμε να αντιμετωπίσουμε και από κοινού, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, την πρόκληση των αυξημένων τιμών του φυσικού αερίου καθώς αυτές έχουν επιπτώσεις τελικά στις τιμές του ρεύματος για όλες τις οικονομίες μας», πρόσθεσε.
Παράλληλα, ο Έλληνας πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην εμπέδωση της ασφάλειας και της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και εκτός του ευρωπαϊκού πλαισίου, αναφέροντας για την Τουρκία πως «είναι καιρός πια να εγκαταλείψει την επιθετική συμπεριφορά απέναντι στην Κύπρο, στην Ελλάδα, αλλά και συνολικά στην περιοχή».
Παράλληλα, με τη διαχείριση της μετά τις ΗΠΑ εποχής στο Αφγανιστάν, ο Έλληνας πρωθυπουργός ξεκαθάρισε πως «θα επιτρέψουμε την επανάληψη του φαινομένου των ανεξέλεγκτων μεταναστευτικών ροών που βιώσαμε το 2015», ζητώντας ταυτόχρονα την εξάρθρωση παράνομων δικτύων διακίνησης ανθρώπων.
Μακρόν: Επιστροφή στη Μεσόγειο
Της ανάγκης για σταθερότητα και ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο υπεραμύνθηκε και ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, στο πρώτο του δημόσιο μήνυμα μετά την αγγλοσαξωνική σύμπραξη AUKUS που αφήνει τη Γαλλία τραυματισμένη. Στην τοποθέτησή του ο κ. Μακρόν σημείωσε πως η ΕΕ πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει προκλήσεις και απειλές που αφορούν τη γειτονιά μας, αλλά και να δημιουργούμε συμμαχίες, προκρίνοντας την επιστροφή της Γαλλίας στην περιοχή ζωτικού της ενδιαφέροντος, δηλαδή την Ανατολική Μεσόγειο, σε έναν ακραιφνώς ευρωπαϊκό προσανατολισμό στο εξής.
Αναφερόμενος στη συζήτηση των ηγετών των κρατών-μελών του Νότου, ο Εμανουέλ Μακρόν είπε πως «μεταφέραμε ένα μήνυμα σταθερότητας και ειρήνης» και πρόσθεσε ότι «ήδη μπορούμε να δούμε αποτελέσματα, δεδομένου ότι ήδη παρατηρούμε αποκλιμάκωση όσον αφορά την περιοχή της Νοτιανατολικής Μεσογείου. Είναι ένα πάρα πολύ απτό και συγκεκριμένο αποτέλεσμα».
Θέλοντας μάλιστα να υπογραμμίσει την ολική επαναφορά της Γαλλίας στην ευρύτερη περιοχή, ο κ. Μακρόν ανακοίνωσε ότι τον επόμενο μήνα θα διοργανωθεί νέα Σύνοδος για το θέμα της Λιβύης με ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, με τη Γαλλία να παρακολουθεί στο εξής στενά τις εξελίξεις σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου.
Εμβαθύνοντας ακόμη περισσότερο και τις ελληνογαλλικές σχέσεις, ο Γάλλος Πρόεδρος δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στις καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν την Ελλάδα το καλοκαίρι, λέγοντας πως «επιδείξαμε αλληλεγγύη σε εσάς που αντιμετωπίσατε αυτό το καταστροφικό γεγονός», ενώ διαμήνυσε μάλιστα πως αν χρειαστεί, η Γαλλία θα στηρίξει την Ελλάδα πάλι στο μέλλον.
Ντράγκι: Ευρωπαϊκή ασφάλεια και ρεύμα
Κοινό βηματισμό από τον ευρωπαϊκό Νότο στα ζητήματα της ευρωπαϊκής άμυνας, αλλά και των τιμών του ρεύματος ζήτησε από πλευράς του ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι, θέτοντας ανοιχτά ζητήματα συνοχής μεταξύ ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου, αλλά και ζητώντας την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις τιμές του ρεύματος. Με δεδομένες τις πρώτες πανευρωπαϊκές αναταράξεις από την άνοδο του ενεργειακού κόστους, ο κ. Ντράγκι τόνισε ότι «δεν υπάρχει πλέον χρόνος, δεν μπορούμε πλέον εφυσηχάζουμε, αντιθέτως οι προσπάθειες μας πρέπει να ενταθούν ειδάλλως οι συνέπειες θα είναι τραγικές για τους λαούς μας. Πρέπει να κινηθούμε με τέτοιο τρόπο ώστε η μετάβαση να προστατεύει τους πλέον ευάλωτους είτε αυτές είναι κοινωνικές ή οικονομικές. Ήδη βλέπουμε τις αυξήσεις που επιβαρύνουν τους λογαριασμούς του ρεύματος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να παρέμβει».
Μια «ανθεκτική Ευρώπη» ζήτησε ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας, Γιάνεζ Γιάνσα, ιεραρχώντας ως προτεραιότητες τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης μαζί με την κλιματική κρίση, το Μεταναστευτικό και την ευρωπαϊκή συνοχή.
Ιδιαίτερη αναφορά στις υψηλές τιμές του ρεύματος ως ανασταλτικές της κοινωνικής ευημερίας του Ευρωπαϊκού Νότου έκανε και ο Ισπανός Πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, ζητώντας με τη σειρά του «να ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή κυριαρχία» υπό το πρίσμα των ραγδαίων αλλαγών στη διεθνή τάξη από την AUKUS.
Επιπλέον, στην ανάγκη περαιτέρω θωράκισης του Ευρωπαϊκού Νότου από τυχόν νέες μεταναστευτικές ροές αναφέρθηκαν διεξοδικά τόσο ο Πρωθυπουργός της Μάλτας, Ρόμπερτ Αμπέλα, όσο και ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης. Ο κ. Αναστασιάδης επανέλαβε την πρόταση της Κύπρου για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Τουρκία και λύση που θα εδράζεται στο διεθνές δίκαιο, ζητώντας ταυτόχρονα από τους συμμετέχοντες αλληλοενημέρωση και κοινό συντονισμό.
