Το πόσος και ποιος είναι ο κίνδυνος από τη δυσοσμία που αναπνέουμε, ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, δεν μπορεί να απαντηθεί με βεβαιότητα και επιστημονική αρτιότητα, αν δεν γνωρίζουν οι επιστήμονες την χημική σύσταση. Αυτό για να γίνει θα πρέπει να προχωρήσει η επιστημονική κοινότητα στην ανάλυση με ενόργανες μεθόδους χημικής ανάλυσης και προτεινόμενη επιστημονική μέθοδο από την καθηγήτρια του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κωνσταντινή Σαμαρά- Κωνσταντίνου είναι η αέρια χρωματογραφία. Η απάντηση της κα Σαμαρά επί της ουσίας δίδεται στην Επιτροπή Αγώνα Πολιτών Βόλου, η οποία και ζήτησε την άποψή της. Πάντως η κα Σαμαρά έκανε σαφές ότι «δεν μπορώ και δεν θα ήταν επιστημονικά ορθό να εκφέρω άποψη χωρίς να γνωρίζω την χημική της ταυτότητα».
Αναλυτικά η απάντηση της κας Σαμαρά προς Επιτροπή Αγώνα Πολιτών Βόλου, έχει ως ακολούθως:
«Σε απάντηση της από 18.9.2019 επιστολής σας και των ερωτημάτων που θέτει σχετικά με την οσμή καμένου πλαστικού που, όπως αναφέρετε είναι διάχυτη στην ατμόσφαιρα της πόλης του Βόλου, αλλά και σχετικά με το ερευνητικό πρόγραμμα του Α.Π.Θ. που ανακοινώθηκε από τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας, έχω να διευκρινίσω τα παρακάτω:
Ως ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ., έχουμε υποβάλει στην Περιφέρεια Θεσσαλίας πρόταση ερευνητικού προγράμματος με θέμα
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΔΥΣΟΣΜΙΑΣ ΣΤΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΒΟΛΟΥ. Το πρόγραμμα, συνολικής διάρκειας 18 μηνών, θα αρχίσει να εκπονείται αμέσως μετά τη σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης με το Α.Π.Θ.
Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, θα εφαρμοσθεί ένας συνδυασμός δειγματοληψιών, χημικών αναλύσεων και χρήσης υπολογιστικών εργαλείων με στόχο: (α) τον χαρακτηρισμό του χημικού αποτυπώματος της δυσοσμίας μέσα στην πόλη, (β) τη δημιουργία βάσης δεδομένων με τα χημικά αποτυπώματα δυσοσμίας των βιομηχανικών δραστηριοτήτων που λειτουργούν στην ευρύτερη περιοχή και, βάσει αντικειμένου, αποτελούν εν δυνάμει πηγές εκπομπής δύσοσμων ενώσεων, (γ) τον χωρικό εντοπισμό της προέλευσης της δυσοσμίας μέσα στην πόλη.
Ο χαρακτηρισμός του χημικού αποτυπώματος της δυσοσμίας τόσο στην πόλη, όσο και στις βιομηχανικές δραστηριότητες, θα γίνει με τη μέθοδο TD-GC/MS (θερμική εκρόφηση-
αέρια χρωματογραφία-φασματοσκοπία μάζας). Η μέθοδος αυτή είναι η πλέον αξιόπιστη ενόργανη μέθοδος για την ανίχνευση, ταυτοποίηση και ποσοτικοποίηση μεγάλου αριθμού
μεμονωμένων οσμηρών ενώσεων στον αέρα. Η ίδια μέθοδος έχει εφαρμοσθεί με επιτυχία και στο ερευνητικό πρόγραμμα που υλοποιήθηκε από την ερευνητική μας ομάδα στη Θεσσαλονίκη, στην περιοχή του Κορδελιού, όπου για πρώτη φορά ταυτοποιήθηκαν οι χημικές ενώσεις που προκαλούν τη δυσοσμία που από χρόνια καταγγέλλουν οι κάτοικοι, έγινε γεωγραφικός εντοπισμός της προέλευσής τους και εντοπίσθηκαν οι δραστηριότητες εκείνες που αποτελούν τις πιο πιθανές πηγές. Επίσης, η ίδια μέθοδος εφαρμόζεται και στο ερευνητικό πρόγραμμα που χρηματοδοτεί η Περιφέρεια Αττικής για τον προσδιορισμό της δυσοσμίας στην ευρύτερη περιοχή των Δήμων Δραπετσώνας-Κερατσινίου και Ελευσίνας.
Σχετικά με την επικινδυνότητα της οσμής καμένου πλαστικού που αναφέρετε, δεν μπορώ και δεν θα ήταν επιστημονικά ορθό να εκφέρω άποψη χωρίς να γνωρίζω την χημική της
ταυτότητα. Γενικά, με βάση την υπάρχουσα επιστημονική γνώση, η δυσοσμία, αν και συχνά εγείρει ανησυχία, δεν συνδέεται απαραίτητα με κίνδυνο για την υγεία εκτός και αν η χημική ένωση που μυρίζει είναι τοξική ή καρκινογόνος (υπάρχουν τέτοιες ενώσεις, π.χ. βενζόλιο).
Συνήθως, οι πολύ οσμηρές ενώσεις προκαλούν ρινικό ερεθισμό, αναπνευστικά συμπτώματα και δευτερογενείς επιδράσεις όπως ναυτία, πονοκέφαλο, αϋπνία, δυσφορία και ψυχολογικό στρες, ενώ οι περισσότερες έχουν κατώφλι οσμής (δηλ. ελάχιστη συγκέντρωση που προκαλεί οσφρητική απόκριση) πολύ χαμηλότερο από τη συγκέντρωση στην οποία μπορούν να προκαλέσουν τοξικές επιδράσεις.
Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, για να εκτιμηθεί ο κίνδυνος από τη δυσοσμία πρέπει απαραίτητα να γνωρίζουμε τη χημική σύστασή της και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με ενόργανες μεθόδους χημικής ανάλυσης, όπως η αέρια χρωματογραφία. Αντίθετα, η ολφακτομετρία από μόνη της δεν μπορεί να δώσει πληροφορίες για τις χημικές ενώσεις που συνθέτουν τη δυσοσμία, ειδικά στον αέρα αστικών και βιομηχανικών περιοχών που έχει τόσο πολύπλοκη σύσταση.
Πιστεύω ότι το πρόγραμμα που πρόκειται να μας αναθέσει η Περιφέρεια Θεσσαλίας, με τη 12μηνη διάρκεια δειγματοληψιών και χημικών αναλύσεων οσμηρών ενώσεων που
προβλέπει (λεπτομέρειες για την μεθοδολογία που θα εφαρμοσθεί και το κόστος του προγράμματος θα δείτε στην Προγραμματική Σύμβαση), θα δώσει αποτελέσματα που θα
οδηγήσουν στον εντοπισμό της/των πηγής/ών δυσοσμίας στον Βόλο. Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω ότι για την επιτυχία του ερευνητικού προγράμματος είναι πολύ σημαντική και η ενεργός και υπεύθυνη συμμετοχή των πολιτών του Βόλου, κυρίως σε ό,τι αφορά στην αναφορά των περιστατικών δυσοσμίας, ώστε να λαμβάνονται έκτακτα δείγματα πέρα από τα τακτικά που θα λαμβάνονται με συγκεκριμένη συχνότητα. Προσβλέπω, λοιπόν, και στη δική σας συνεργασία στο θέμα αυτό, όπως έγινε και με την κίνηση πολιτών «Η αναπνοή είναι Δικαίωμα» στην περίπτωση του Κορδελιού στη Θεσσαλονίκη.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η κα Σαμαρά ως επιστημονική υπεύθυνη του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, υπέβαλε προς την Περιφέρεια Θεσσαλίας πρόταση ερευνητικού προγράμματος με θέμα «ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΔΥΣΟΣΜΙΑΣ ΣΤΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΒΟΛΟΥ» το οποίο έχει συνολική διάρκεια 18 μηνών και θα αρχίσει να εκπονείται αμέσως μετά τη σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης με το Α.Π.Θ..
Η Επιτροπή Αγώνα Πολιτών είχε αποστείλει πριν από μερικές ημέρες επιστολή προς την κα Σαμαρά διατυπώνοντας μια σειρά από ερωτήματα αναφορικά με την μέτρηση της αέριας ρύπανσης στον Βόλο. Στην επιστολή, μεταξύ άλλων, τα μέλη της επιτροπής ζητούσαν διευκρινίσεις σχετικά με τις πρόσφατες δηλώσεις του Περιφερειάρχη Κ. Αγοραστού για τη συνεργασία με το Α.Π.Θ. και αν η εφαρμογή της μεθόδου της ολφακτομετρίας θα οδηγήσει σε μία ασφαλή απάντηση για τον κύριο υπεύθυνο της αέριας ρύπανσης στον Βόλο, με την κα Σαμαρά να απαντά ότι «η ολφακτομετρία από μόνη της δεν μπορεί να δώσει πληροφορίες για τις χημικές ενώσεις που συνθέτουν τη δυσοσμία, ειδικά στον αέρα αστικών και βιομηχανικών περιοχών που έχει τόσο πολύπλοκη σύσταση». Στην απάντησή της η κα Σαμαρά αναφέρει πως προσβλέπει στη συνεργασία των μελών της Επιτροπής Αγώνα Πολιτών Βόλου όπως έγινε και με την κίνηση πολιτών «Η αναπνοή είναι Δικαίωμα» στην περίπτωση του Κορδελιού στη Θεσσαλονίκη. Η καθηγήτρια του ΑΠΘ είχε διενεργήσει πρόσφατα αντίστοιχη έρευνα σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για τον εντοπισμό της δυσμοσμίας στην περιοχή του Κορδελιού της Θεσσαλονίκης, επισυνάπτοντας τα ευρήματά της στην απαντητική επιστολή προς την Επιτροπή Αγώνα Πολιτών Βόλου.
