Με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα συνεχίζει να αντιμετωπίζει η Αθήνα τις προκλήσεις της Άγκυρας σε όλα τα επίπεδα, ενώ σήμερα ήρθε στο προσκήνιο η επιστολή που έστειλε η χώρα μας προς τον γ.γ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες με φόντο το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Η μόνιμη αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΗΕ Μαρία Θεοφίλη υπογραμμίζει στην επιστολή της ότι «η Ελλάδα διατηρεί όλα τα δικαιώματά της υπό το διεθνές δίκαιο και καλεί τη Λιβύη και την Τουρκία να σεβαστούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και να απέχουν από κάθε κίνηση που μπορεί να παραβιάζει αυτά τα δικαιώματα και αποσταθεροποιεί την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή.
Στην επιστολή της κ. Θεοφίλη η οποία επιδόθηκε στον κ. Γκουτέρες στις 17 Νοεμβρίου, σημειώνεται ότι η Ελλάδα απορρίπτει το νέο τουρκολιβυκό μνημόνιο στον τομέα των υδρογονανθράκων, το οποίο και περιγράφεται ότι «παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, αποτελεί παραβίαση του διεθνούς δικαίου και μια εσκεμμένη κλιμάκωση που υπονομεύει τη σταθερότητα στην περιοχή».
Η κ. Θεοφίλη υπενθυμίζει μάλιστα τα εξαρχής αυτοδίκαια δικαιώματα (ipso facto και ab initio) της Ελλάδας στην περιοχή, όπως αυτά βασίζονται, μεταξύ άλλων και στη συμφωνία οριοθέτησης Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ) με την Αίγυπτο.
Η κυβέρνηση της Τρίπολης δεν δικαιούται να προχωρά σε συμφωνίες
Υπογραμμίζει επιπλέον, ότι και το νέο τουρκολιβυκό μνημόνιο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον Οδικό Χάρτη του 2020 για την επίλυση της λιβυκής σύγκρουσης, σύμφωνα με τον οποίο η εξωτερική πολιτική του λιβυκού κράτους θα πρέπει να διεξάγεται «με τρόπο που θα διατηρεί τις φιλικές και ειρηνικές σχέσεις με τους περιφερειακούς και διεθνείς εταίρους και σε συμφωνία με τους κανόνες της καλής γειτονίας και αμοιβαίων συμφερόντων».
Με βάση αυτή τη συγκεκριμένη πρόβλεψη, αλλά και το προηγούμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο, η μόνιμη αντιπρόσωπος της Ελλάδας, αναφέρει στην επιστολή ότι «μια συμφωνία σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα των υδρογονανθράκων εμπίπτει ξεκάθαρα εντός του πλαισίου των συμφωνιών των οποίων η εκτελεστική αρχή αποκλείεται από την ολοκλήρωσή τους».
Με απλά λόγια η Ελλάδα γνωστοποιεί στον γ.γ. του ΟΗΕ ότι η τρέχουσα κυβέρνηση της Τρίπολης απλούστατα δεν δικαιούται να προχωράει σε οποιαδήποτε συμφωνία δεσμεύει τις επόμενες, δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις οι οποίες με βάση το διεθνές δίκαιο είναι οι μοναδικές που έχουν τέτοιες δικαιοδοσίες.
Ολόκληρο το κείμενο της επιστολής
«Επιστολή της 17ης Νοεμβρίου 2022 της Μονίμου Αντιπροσώπου της Ελλάδας στα Ηνωμένα Έθνη προς τον Γενικό Γραμματέα. Η Ελλάδα θα ήθελε να επιστήσει την προσοχή σας σε ένα ζήτημα με πιθανές σοβαρές συνέπειες για την περιφερειακή σταθερότητα στη Μεσόγειο. Αναφέρομαι στο «Μνημόνιο Κατανόησης μεταξύ της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας του κράτους της Λιβύης για τη συνεργασία στον τομέα των υδρογονανθράκων», που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου 2022.
Η Ελλάδα αντιτίθεται και διαμαρτύρεται έντονα για τη σύναψη του προαναφερθέντος Μνημονίου, στο βαθμό που επιχειρεί οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση εφαρμογή του «Μνημονίου Συναντίληψης μεταξύ της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας του Τουρκίας και της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας του κράτους της Λιβύης για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο» του 2019, το οποίο συνήφθη κατά πλήρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και με κατάφωρη περιφρόνηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας καθώς και άλλων παράκτιων κρατών σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας.
Η Ελλάδα επαναλαμβάνει τη θέση της, όπως διατυπώνεται στην επιστολή μου προς εσάς της 9ης Δεκεμβρίου 2019, η οποία επισυνάπτεται στην επιστολή μου της 14ης Φεβρουαρίου 2020 (A/74/706), σύμφωνα με την οποία το μνημόνιο του 2019 είναι άκυρο και δεν παράγει κανένα απολύτως έννομο αποτέλεσμα
Η ελληνική αυτή θέση κοινοποιήθηκε και στην τουρκική και τη λιβυκή πλευρά μέσω των ρηματικών διακοινώσεων 772/02.04.2020 και 23321/22.05.2020, αντίστοιχα. Κατά συνέπεια, οποιεσδήποτε πράξεις ή δραστηριότητες που βασίζονται στο Μνημόνιο του 2019 στερούνται επίσης οποιασδήποτε νομικής βάσης και, επιπλέον, κινδυνεύουν να επιδεινώσουν την ένταση στην περιοχή.
Η Ελλάδα θα ήθελε να υπογραμμίσει ότι κάθε ενέργεια για την εφαρμογή του Μνημονίου που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου 2022, η οποία παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου και σκόπιμη κλιμάκωση που υπονομεύει τη σταθερότητα στην περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα υπογραμμίζει ότι έχει ipso facto και ab initio κυριαρχικά δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα της, σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας, καθώς και κυριαρχικά δικαιώματα και δικαιοδοσία στην αποκλειστική οικονομική της ζώνη, όπως οριοθετείται από τη Συμφωνία μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης
της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών, με ημερομηνία 6 Αυγούστου 2020. Επιπλέον, η σύναψη του παρόντος μνημονίου δεν ανταποκρίνεται στην υποχρέωση, που προβλέπεται στον οδικό χάρτη του 2020 για την προπαρασκευαστική φάση της συνολικής λύσης , αποτέλεσμα του φόρουμ πολιτικού διαλόγου της Λιβύης υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, να διαχειρίζεται «την εξωτερική πολιτική του λιβυκού κράτους κατά τρόπο που να διατηρεί φιλικές και ειρηνικές σχέσεις με περιφερειακούς και διεθνείς εταίρους σύμφωνα με τους κανόνες της καλής γειτονίας και των αμοιβαίων συμφερόντων» (άρθρο 6, παρ.9). Η Ελλάδα απορρίπτει κάθε πράξη που αψηφά την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των πράξεων που επιχειρούν να διαστρεβλώσουν την πολιτική διαδικασία προς μια συνολική λύση για τη Λιβύη.
Η σύναψη του παρόντος μνημονίου παραβλέπει επίσης την παράγραφο 10 του άρθρου 6 του οδικού χάρτη, σύμφωνα με την οποία η εκτελεστική αρχή, κατά το προπαρασκευαστικό στάδιο, δεν εξετάζει νέες ή προηγούμενες συμφωνίες ή αποφάσεις κατά τρόπο που να βλάπτει τη σταθερότητα των εξωτερικών σχέσεων του λιβυκού κράτους ή του επιβάλλει μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις. Επομένως, μια συμφωνία συνεργασίας στον τομέα των υδρογονανθράκων εμπίπτει σαφώς στο πεδίο εφαρμογής συμφωνιών τις οποίες η εκτελεστική αρχή κωλύεται να συνάψει.
Η σημασία της πλήρους εφαρμογής του οδικού χάρτη επιβεβαιώθηκε εκ νέου από το Συμβούλιο Ασφαλείας στην απόφασή του 2656 (2022) της 28ης Οκτωβρίου 2022. Στην παράγραφο 4 του ψηφίσματος, το Συμβούλιο Ασφαλείας υπογραμμίζει ότι οι στόχοι και οι αρχές που διέπουν, όπως ορίζονται στον οδικό χάρτη, ιδίως τα άρθρα 1, 2 και 6, εξακολουθούν να είναι συναφείς με την πολιτική διαδικασία. Θα πρέπει επίσης να υπογραμμιστεί ότι οι αντιδράσεις κατά της νομιμότητας του μνημονίου που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου 2022 έχουν εκφραστεί έντονα από διεθνείς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων κρατών στην περιοχή και πέραν αυτής, καθώς και από υψηλόβαθμους αξιωματούχους εντός των λιβυκών θεσμών.
Εν κατακλείδι, η Ελλάδα θα ήθελε να τονίσει ότι διατηρεί όλα τα δικαιώματά της βάσει του διεθνούς δικαίου και καλεί τη Λιβύη και το Τουρκία να σεβαστούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και να απόσχουν από κάθε πράξη που παραβιάζει αυτά τα δικαιώματα και αποσταθεροποιεί την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή.
Με την ευκαιρία αυτή, η Ελλάδα επιθυμεί να επαναλάβει την ισχυρή δέσμευση της για την επίλυση οποιουδήποτε ζητήματος οριοθέτησης με τις γειτονικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου με ειρηνικά μέσα, καλή τη πίστει και σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας. Θα σας ήμουν ευγνώμων αν η παρούσα επιστολή διανεμηθεί ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, στο σημείο 72 (α) της ημερήσιας διάταξης, και δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της Διεύθυνσης Ωκεανών και Δικαίου της Θάλασσας και στην επόμενη έκδοση του Δελτίου για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Μαρία Θεοφίλη
Πρέσβης Μόνιμη Αντιπρόσωπος».
Τα μηνύματα της Αθήνας με τη νέα Navtex
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αθήνα ήταν ιδιαίτερα προσεκτική όσον αφορά την έκδοση της νέας Navtex, για την επέκταση των σεισμικών ερευνών για υδρογονάνθρακες νότια της Κρήτης.
Η οδηγία αφορούσε το αίτημα της ExxonMobil για επέκταση των ερευνών, το οποίο και ερμηνεύεται ως ενδεικτικό του ενδιαφέροντος της εταιρείας να προχωρήσει σε επίσπευση των ερευνών.
Ωστόσο οι έρευνες νότια νοτιοδυτικά της Κρήτης και της Πελοποννήσου έχουν και γεωπολιτικό αποτύπωμα. Δεδομένου δε και του διπλωματικού πόκερ που είναι σε εξέλιξη στην Ανατολική Μεσόγειο, με την Τουρκία να κλιμακώνει διαρκώς τις προκλήσεις της απέναντι στην Αθήνα χρησιμοποιώντας και τη Λιβύη στο συγκεκριμένο παιχνίδι.
Σε αυτό το πλαίσιο το γεγονός ότι η ελληνική πλευρά επέλεξε η νέα navtex να είναι στο όριο της μέσης γραμμής ανάμεσα σε Ελλάδα και Λιβύη, είναι ένα σαφές μήνυμα των προθέσεων της και προς την Τρίπολη. Δηλαδή, εκπέμπει ένα διπλό μήνυμα, τόσο συνεννόησης όσο και τήρησης του διεθνούς δικαίου.
«Χαστούκι» στον Ερντογάν και από το Κάιρο
Υπενθυμίζεται ότι προ ημερών ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δέχθηκε νέο «χαστούκι» για το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, αυτή τη φορά από την Αίγυπτο.
Ενδεικτικό είναι δημοσίευμα της αιγυπτιακής εφημερίδας, Al Ahram, που μεταξύ άλλων αναφέρει πως «η Αίγυπτος έχει απορρίψει τις πρόσφατες τουρκικές προσπάθειες για έρευνες φυσικού αερίου σε περιοχές στην ανατολική Μεσόγειο που το Κάιρο αναγνωρίζει ως μέρος των κυπριακών και ελληνικών υδάτων».
