Το βλέμμα στην Αγκυρα στρέφει για ακόμα μία φορά η Αθήνα, με την προσδοκία να επικρατήσει ηρεμία και να αποφευχθεί ένας νέος κύκλος έντασης. Ιδιαίτερα ενόψει Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς και με δεδομένη την «αδυναμία» της Τουρκίας στη δημιουργία κρίσεων και κλιμάκωση της έντασης σε περιόδους εορτών.
Το τουρκικό σεισμογραφικό «Ορούτς Ρέις» αποχώρησε από την ελληνική υφαλοκρηπίδα στις 29 Νοεμβρίου, με την Αγκυρα να δηλώνει ότι «ολοκλήρωσε τις έρευνές του». Χωρίς να υπάρχει μέχρι σήμερα κάποια NAVTEX για την αποστολή άλλου τουρκικού ερευνητικού ή πλωτού γεωτρύπανου. Ωστόσο η αποκλιμάκωση δεν είναι δεδομένη, με τα αντανακλαστικά της ελληνικής πλευράς να παραμένουν ενεργοποιημένα.
Η τουρκική πλευρά επιμένει στην επιθετική ρητορική εναντίον της Αθήνας, επιχειρώντας να την υποδείξει ως τη μοναδική υπεύθυνη για το πάγωμα και την άρνηση επιστροφής στο τραπέζι του διαλόγου, ενώ επιχειρεί μια νέα προσέγγιση με την ΕΕ. Ωστόσο δεν είναι βέβαιο ότι θα την κρατήσει και μακριά από νέες προκλήσεις…
Ο κύκλος των προκλήσεων
Ο φαύλος κύκλος της διαρκώς κλιμακούμενης έντασης που καλλιέργησε η Τουρκία απέναντι στην Ελλάδα άνοιξε λίγο πριν από τα Χριστούγεννα του 2019, με την υπογραφή του μνημονίου Αγκυρας – Τρίπολης για τον ορισμό θαλάσσιων ζωνών. Ακολούθησε η εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού από την Αγκυρα και η προσπάθεια καθοδήγησης χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Εβρο, στο τέλος Φεβρουαρίου.
Η κρίση είχε ξεκινήσει το τριήμερο της Καθαρής Δευτέρας, με τις τουρκικές δυνάμεις να επενδύουν – όπως φάνηκε – σε μια υποτιθέμενη «χαλαρότητα» λόγω γιορτής. Στόχος, ο εκβιασμός της ΕΕ με αιχμή του δόρατος το Μεταναστευτικό και η δημιουργία έκρυθμης κατάστασης στα σύνορα.
Αρχές καλοκαιριού, την 1η Ιουνίου η Τουρκία δημοσίευσε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της χώρας τα νέα αιτήματα αδειών για έρευνες υδρογονανθράκων που κατέθεσε η κρατική εταιρεία πετρελαίου ΤΡΑΟ, συμπεριλαμβάνοντας και τις περιοχές του τουρκολιβυκού μνημονίου. Στις 10 Αυγούστου η Αγκυρα επέστρεψε στις προκλήσεις εκδίδοντας νέα NAVTEX για το «Ορούτς Ρέις», μετά τις προσπάθειες αποκλιμάκωσης με πρόσχημα τη συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών Καΐρου – Αθήνας. Το «Ορούτς Ρέις» αποχώρησε τον Σεπτέμβριο πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου, για να επανέλθει λίγες ημέρες μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 12 του ίδιου μήνα, και ενώ ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας είχε συμφωνήσει με τον τούρκο ομόλογό του για επανάληψη των διερευνητικών σε συνάντηση που είχαν στην Μπρατισλάβα στις 8 Οκτωβρίου, μένοντας στην περιοχή μέχρι τις 29 Νοεμβρίου.
Σε εγρήγορση
Σε αυτό το πλαίσιο δεδομένων και των διαρκών δηλώσεων της Αγκυρας ότι θα «υπερασπιστεί τα – κατά δήλωσή της – κυριαρχικά της δικαιώματα» και δεν θα εγκαταλείψει την περιοχή, οι μέρες κάθε άλλο παρά ακίνδυνες χαρακτηρίζονται, με τις Ενοπλες Δυνάμεις να παραμένουν σε ετοιμότητα και την ελληνική διπλωματία σε εγρήγορση.
Η Αθήνα δηλώνει πιστή στον διάλογο, τονίζοντας ωστόσο ότι για να επιστρέψει στις διαπραγματεύσεις με την Αγκυρα, δίνοντας πράσινο φως για τις διερευνητικές, απαιτείται η Τουρκία να αποδείξει για ένα εύλογο χρονικό διάστημα την προσήλωσή της στο διεθνές δίκαιο ως διαρκή επιλογή και όχι ως σημαία ευκαιρίας.
Σημειώνεται δε ότι η Αθήνα αποδέχεται τις διερευνητικές μόνο για τη μία διαφορά της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο και όχι για το σύνολο των θεμάτων που θέλει να ανοίξει η Αγκυρα, απαιτώντας διάλογο εφ’ όλης της ύλης και άνευ όρων. Για την ελληνική πλευρά ο κίνδυνος η εμπρηστική ρητορική της Τουρκίας να εκφραστεί με μια νέα πρόκληση, όπως η αποστολή ενός ερευνητικού ή γεωτρύπανου στην περιοχή γύρω από το Καστελλόριζο ή ανατολικά της Κρήτης ή η έκδοση των νεών αδειών της ΤΡΑΟ που εκκρεμούν από το καλοκαίρι, είναι υπαρκτός…
