Πότε θα τελειώσει ο εφιάλτης του κορωνοϊού; Πώς θα τον νικήσουμε; Είναι επαρκή τα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση; Τι πήγε λάθος στο δεύτερο κύμα της πανδημίας; Πόσο κοντά είμαστε σε εμβόλιο; Ο Ηλίας Μόσιαλος, μιλά στο iefimerida.gr και απαντά σε όλα τα καυτά ερωτήματα για τον κορωνοϊό.
Μετά το εφιαλτικό ρεκόρ των 935 κρουσμάτων στη χώρα που ανακοίνωσε ο ΕΟΔΥ την Παρασκευή, είμαστε μια ανάσα από τετραψήφιο αριθμό κρουσμάτων στην Ελλάδα. Ο καθηγητής του LSE Ηλίας Μόσιαλος, τονίζει ωστόσο ότι έχουμε ήδη μπει σε τετραψήφιο αριθμό, επειδή δεν καταγράφονται όλα τα κρούσματα.
«Αλλά, τετραψήφιος αριθμός είναι και το 1.000 και το 9.999 (…). Ο στόχος είναι να κρατήσουμε τον τετραψήφιο αριθμό στα χαμηλότερα επίπεδα αυτού του μεγάλου εύρους» υπογραμμίζει με νόημα. Διαφωνεί επίσης με προτάσεις για καθολικό lockdown εάν φτάσουμε τα 2000 κρούσματα και απομόνωση των άνω των 65 ετών.
Ο κ. Μόσιαλος εξηγεί τι πήγε λάθος στη δεύτερη φάση της πανδημίας, λέγοντας πως έπρεπε να υπήρχε σαφέστερο επικοινωνιακό πρόγραμμα μετά την άρση του lockdown, παρατηρεί ότι, για παράδειγμα, θα έπρεπε να είχαν αποφευχθεί τα πισωγυρίσματα στην εφαρμογή της μάσκας στα πολυκαταστήματα, οι δημόσιες συμπεριφορές που ήταν ασύμβατες με τις συστάσεις της πολιτείας, η μη ενιαία εφαρμογή των μέτρων σε όλους τους χώρους και η πολυφωνία των υπουργών για πιθανό καθολικό νέο lockdown.
Ο καθηγητής του LSE επαναλαμβάνει την πρότασή του για αλλαγή του τρόπου ανακοίνωσης των κρουσμάτων και σημειώνει ότι πρέπει να προσανατολιστούμε στο συχνότερο μοριακό έλεγχο -ακόμη και σε εβδομαδιαία βάση- των εργαζόμενων, και δειγματοληπτικά και των διαβιούντων σε κλειστούς χώρους.
Ο κ. Μόσιαλος εμφανίζεται αισιόδοξος ότι θα νικήσουμε την πανδημία αλλά υπογραμμίζει ότι η διαχείρισή της δεν είναι αγώνας σπριντ, είναι μαραθώνιος. Επισημαίνει ότι τα νέα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός ανταποκρίνονται στη σημερινή φάση της πανδημίας «αλλά πρέπει να εξελίσσονται με βάση την πιο ακριβή καταγραφή των κρουσμάτων, την πίεση στο σύστημα υγείας και έρευνες με τυχαία δειγματοληψία. Και επίσης να υπάρχει μεγαλύτερη έμφαση στην τηλεργασία, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, και ιδιαίτερη προσοχή στους ευπαθείς και τους ευάλωτους και προσοχή για να μη γίνει διασπορά στα νοσοκομεία και τους κλειστούς χώρους».
Αναλυτικά η συνέντευξη του Ηλία Μόσιαλου στο iefimerida.gr.
Η Ελλάδα δοκιμάζεται σκληρά στο δεύτερο κύμα της πανδημίας. Τι φταίει και τα κρούσματα εκτινάσσονται;
Είναι εύκολο να βρίσκουμε λάθη και παραλείψεις, ιδίως σε μια χώρα που δεν έχει το σύστημα υγείας της Γερμανίας, την πολιτική προστασία της Γαλλίας ή της Ιαπωνίας, τους θεσμούς της Σουηδίας ή της Νορβηγίας, την επάρκεια του συστήματος δημόσιας υγείας του Καναδά ή της Αυστραλίας, την τεχνολογική επάρκεια της Κορέας ή της Ολλανδίας.
Η διαχείριση μιας πανδημίας έχει διαφορετικές φάσεις. Σε μια χώρα σαν τη δική μας με τις γνωστές θεσμικές και υγειονομικές υστερήσεις, στην αρχή θέλει πιο αυστηρή προσέγγιση για να δοθεί χρόνος προετοιμασίας στο σύστημα υγείας και στους άλλους φορείς. Αυτό είναι και το στάδιο της σωστής ενημέρωσης των πολιτών. Μετά όμως χρειάζονται σαφείς οδηγίες γιατί δεν πρέπει να υπάρξει πλήρης χαλάρωση. Χρειάζεται ετοιμότητα και προσεκτικά βήματα, για να μην γίνουν αποσπασματικές κινήσεις.
Μπορούμε να κάνουμε πολλές παρατηρήσεις για το πως φτάσαμε σε αυτή την αυξητική τάση. Αλλά ας μείνουμε στο ότι υπάρχει πλέον εκτενής διασπορά στην κοινότητα αλλά παράλληλα γίνονται και πολύ περισσότερα τεστ. Έχουμε όμως πλέον και μεγαλύτερο αριθμό εισαγωγών στα νοσοκομεία. Εκεί κυρίως εστιάζεται το πρόβλημα, και όχι μόνο στον αριθμό των θετικών τεστ.
Είμαστε πολύ κοντά στα 1.000 κρούσματα ημερησίως. Περιμένετε τετραψήφιο αριθμό θυμάτων, όπως προβλέπουν συνάδελφοί σας; Και πότε;
Τετραψήφιος είναι ήδη, για να είμαστε ειλικρινείς, γιατί δεν καταγράφονται όλα τα κρούσματα. Δηλαδή, δεν καταγράφεται η πλειοψηφία των ασυμπτωματικών, όπως επίσης και πολλών που εμφανίζουν πολύ ήπια συμπτώματα. Αυτοί συνήθως δεν προσέρχονται στις υπηρεσίες υγείας για να κάνουν τεστ. Αλλά, τετραψήφιος αριθμός είναι και το 1000 και το 9999. Με ρωτάτε τι περιμένω εγώ, αλλά προτιμώ να μιλήσω για τους στόχους των παρεμβάσεων. Επομένως τι επιδιώκουμε εδώ; Ο στόχος είναι να κρατήσουμε τον τετραψήφιο αριθμό στα χαμηλότερα επίπεδα αυτού του μεγάλου εύρους.
Είναι εύκολο να πετάμε νούμερα για να προσελκύσουμε την προσοχή των πολιτών. Το δύσκολο είναι να κάνουμε προτάσεις για να κρατήσουμε τον αριθμό των κρουσμάτων όσο το δυνατόν μικρότερο.
Επομένως μην περιμένετε δυσοίωνες προβλέψεις από εμένα. Δεν θα πω ούτε ότι θα έχουμε χιλιάδες νεκρούς, ούτε ότι θα έχουμε δεκάδες χιλιάδες κρούσματα, ούτε ότι δεν θα κάνουμε Χριστούγεννα. Αυτά είναι εύκολα να τα λέμε. Το δύσκολο είναι να προτείνεις αλλά και να υλοποιείς προτάσεις έτσι ώστε αυτά να μην συμβούν. Η διαχείριση της πανδημίας, σε αυτή την αυξητική φάση των κρουσμάτων, θα είναι πιο επιτυχημένη μόνο εάν καταφέρουμε να ενημερώσουμε επαρκώς όλους τους πολίτες, μειώσουμε το ρίσκο στις μεταφορές και στους εργασιακούς χώρους και προστατεύσουμε όλες τις ευάλωτες ομάδες.
Τι εννοείτε λέγοντας «όλες»;
Συχνά όταν σκεφτόμαστε τους πιο ευάλωτους απέναντι στον κορωνοϊό, ασυναίσθητα περιορίζουμε τη σκέψη μας. Η κοινή θεώρηση είναι πως ευάλωτοι είναι μόνο οι ηλικιωμένοι και όσοι πάσχουν από συγκεκριμένες ασθένειες: αυτές που συνηθίσαμε να αποκαλούμε ‘υποκείμενα νοσήματα’. Αλλά, υπάρχουν και πιο ευάλωτες υποομάδες μεταξύ των ηλικιωμένων. Αυτοί που ζουν στους οίκους ευγηρίας είναι δυνητικά πιο εκτεθειμένοι στη διασπορά του ιού από τους ηλικιωμένους που μένουν μόνοι τους.
Αντίστοιχα, σε ένα άλλο επίπεδο, έχουμε τους ανθρώπους που ζουν σε περιορισμένο χώρο ή είναι έγκλειστοι. Αναφέρομαι στις υποομάδες των ευπαθών με χρόνια νοσήματα που ζουν στις δομές μεταναστών ή στις φυλακές, ανάμεσα σε μη-ευπαθείς ανθρώπους. Όλοι είναι περιορισμένοι, όλοι απειλούνται πιο πολύ από μια εστία διάδοσης του ιού, αλλά δεν είναι όλοι το ίδιο ευπαθείς. Και προφανώς και οι άστεγοι και οι Ρομά ανήκουν λόγω του τρόπου διαβίωσής τους στις δυνητικά πιο ευάλωτες ομάδες.
Πρέπει δηλαδή να συνυπολογίσουμε όλες τις πιθανές υποομάδες που πρέπει να προστατευθούν. Και εδώ χρειάζονται ειδικές και πιο συγκεκριμένες παρεμβάσεις και οδηγίες. Οι πιο ευπαθείς ανάμεσα στους ευάλωτους δεν φτάνει να προσέχουν οι ίδιοι· πρέπει και να προστατευθούν από τους λιγότερο ευπαθείς. Πρέπει λοιπόν να ελέγχονται ενδελεχώς εγκαταστάσεις, όπως οι φυλακές ή οι δομές μεταναστών. Πρέπει δηλαδή να προσανατολιστούμε στο συχνότερο μοριακό έλεγχο -ακόμη και σε εβδομαδιαία βάση- των εργαζόμενων, και δειγματοληπτικά και των διαβιούντων σε κλειστούς χώρους.
Πιο συγκεκριμένα στις φυλακές, ενδείκνυται να διαχωριστούν οι ευπαθείς κρατούμενοι από τους μη ευπαθείς, όπου αυτό είναι εφικτό. Αλλά, εάν υπάρχει δυνατότητα να γίνεται και εβδομαδιαίος μοριακός έλεγχος και στο προσωπικό στους οίκους ευγηρίας. Θα πρέπει επίσης να υπάρξουν ειδικές παρεμβάσεις για τους άστεγους σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση.
Θεωρώ πως πρέπει να προσεγγίσουμε τους μετανάστες και τους Ρομά με τους δικούς τους κώδικες. Και στις δύο περιπτώσεις, ενδείκνυται να έχουμε συμμετοχή γιατρών και υγειονομικών που προέρχονται από αυτές τις κοινότητες, και στην ενημέρωση αλλά και στα προληπτικά προγράμματα ελέγχου τους.
Πρόσφατα δημοσιεύματα αναφέρονται σε καθολικό lockdown εάν φτάσουμε τα 2000 κρούσματα και απομόνωση των άνω των 65. Τι λέτε για αυτό;
Δεν θα πρέπει -κατά τη γνώμη μου να παρθούν αποφάσεις που επηρεάζουν πολυδιάστατα τη χώρα, με μονοδιάστατη λογική, δηλαδή -εν προκειμένω- με βάση μόνο τον αριθμό των κρουσμάτων. Τι εννοώ; Εννοώ πως είναι πιο σημαντικό το πού και το σε ποια ηλικιακή ομάδα συγκεντρώνονται τα κρούσματα. Είναι ακόμα πιο σημαντικό εάν υπάρχει διασπορά στους ευάλωτους συμπολίτες μας. Δηλαδή εάν η αυξητική τάση μεταφράζεται σε εισαγωγές και σε μελλοντική πίεση στο σύστημα υγείας.
Επιπλέον, στο θέμα της απομόνωσης των ηλικιωμένων θα διαφωνήσω. Οι ευάλωτες ομάδες απαρτίζουν το 30% του πληθυσμού. Δεν είναι όλοι ηλικιωμένοι. Επίσης, οι ευάλωτοι συγκατοικούν με μη ευάλωτους. Θα είναι λάθος λοιπόν να δοθεί η εντύπωση ότι με περιορισμό στο σπίτι των άνω των 65 θα λυθεί το πρόβλημα. Το πρόβλημα θα περιοριστεί μόνο εάν προσέχουμε όλοι, αν τηρούμε αυτά που πρέπει και που έχουμε συζητήσει μέχρι τώρα.
Οπότε, αντιπροτείνετε προσαρμογή των μέτρων μετά από ποιοτική ανάλυση των κρουσμάτων, αν καταλαβαίνω καλά. Να μείνουμε όμως λίγο στην ανάλυση, γιατί πρόσφατα προτείνατε να αλλάξει και ο τρόπος ανακοίνωσης των κρουσμάτων. Θέλετε να το εξηγήσετε;
Η πάγια θέση μου για κάθε έκφανση τόσο της πολιτικής αλλά και της δημόσιας υγείας είναι η διαφάνεια. Ζούμε μια πανδημία ασύγχρονη ανά κράτος. Στο επίπεδο της παγκόσμιας επιδημιολογικής ανάλυσης χρειάζεται να έχουμε κοινούς παρονομαστές. Για αυτό και σε εθνικό επίπεδο πρέπει να κάνουμε αναφορές των ημερησίων κρουσμάτων, εισαγωγών και θανάτων. Επιπλέον, να αναφέρεται όχι μόνο ο αριθμός των ανθρώπων που βρίσκονται διασωληνωμένοι στις ΜΕΘ, αλλά και ο αριθμός των νοσηλευόμενων στα νοσοκομεία, με βάση τη βαρύτητα των περιστατικών (δηλαδή, μέτρια, βαριά, κρίσιμη).
Αντίστοιχα, μπορούμε να κάνουμε καλύτερη καταγραφή και αναφορά του αριθμού των γρήγορων, των μοριακών τεστ και των τεστ αντισωμάτων. Για αυτό πρότεινα να γίνεται η ανακοίνωση των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων καθημερινά με βάση την ημέρα της δειγματοληψίας, έτσι ώστε να έχουμε καλύτερη καταγραφή των αυξητικών τάσεων. Επιπλέον, να ανακοινώνεται ο αριθμός και το είδος των τεστ που διενεργούνται, και τα θετικά και τα αρνητικά, και από δημόσια και από ιδιωτικά εργαστήρια, με βάση την ημέρα λήψης των δειγμάτων για να συσχετίζεται ο αριθμός των κρουσμάτων με την αύξηση ή τη μείωση του αριθμού των τεστ. Επίσης, να ανακοινώνονται όπως και στις άλλες χώρες τα ποσοστά θετικότητας στα τεστ ανά ηλικιακά γκρουπ.
Η τωρινή προσέγγιση είναι πως τα γρήγορα τεστ χρησιμοποιούνται σε στοχευμένες παρεμβάσεις του ΕΟΔΥ, ενώ τα PCR σε όσους εκδηλώνουν συμπτώματα με βάση τα πρωτόκολλα του ΕΟΔΥ. Αν επομένως έχουμε περισσότερα γρήγορα τεστ μια περίοδο, τότε είναι πιο πιθανό να ανιχνεύουμε περισσότερα κρούσματα. Αν κάνουμε δεξαμενοποίηση δειγμάτων, και αυτό πρέπει να αναφέρεται. Και να θυμόμαστε πως τα γρήγορα τεστ συχνά δίνουν και μεγαλύτερο ποσοστό λάθους, πριν την εκδήλωση συμπτωμάτων.
Χρειάζεται επίσης να γίνονται και τυχαίες δειγματοληψίες με γρήγορα τεστ- αν είναι δυνατόν ανά εβδομάδα- και επιβεβαίωση των θετικών, ξεκινώντας από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της χώρας. Σημαντικό είναι να αναφέρονται και επιπρόσθετες πληροφορίες, όπως τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, η γεωγραφική κατανομή, οι συρροές, ο πιθανός τόπος και τρόπος διασποράς, να ανακοινώνεται και η εκτίμηση του συνολικού αριθμού ενεργών κρουσμάτων στη χώρα, αλλά, και η πορεία της ιχνηλάτησης. Αν μέσω της ιχνηλάτησης δεν εντοπίζουμε την πλειοψηφία των νέων κρουσμάτων, τότε το πρόβλημα θα είναι δυνητικά πολύ μεγαλύτερο.
Αυτού του τύπου η διαφάνεια στις ανακοινώσεις των αποτελεσμάτων, όπως γίνεται και στις άλλες χώρες, είναι μια έμμεση μορφή παρέμβασης δημόσιας υγείας: ενημερώνει επαρκώς, αλλά και προετοιμάζει τους πολίτες για την εξέλιξη των μέτρων στην περιοχή που κατοικούν. Και αυξάνει την αποδοχή νέων παρεμβάσεων όπου και όταν χρειάζονται.
Τα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός την Πέμπτη είναι αρκετά να περιορίσουν τη διασπορά του ιού;
Η πανδημία αλλά και η διαχείρισή της δεν είναι αγώνας σπριντ, είναι μαραθώνιος. Η κάθε χώρα τρέχει το δικό της, αλλά χωρίς παρεμβάσεις το ρυθμό τον ορίζει ο ιός. Τα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός ανταποκρίνονται στη σημερινή φάση της πανδημίας Αλλά πρέπει να εξελίσσονται με βάση την πιο ακριβή καταγραφή των κρουσμάτων, την πίεση στο σύστημα υγείας και έρευνες με τυχαία δειγματοληψία. Και επίσης να υπάρχει μεγαλύτερη έμφαση στην τηλεργασία, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, και ιδιαίτερη προσοχή στους ευπαθείς και τους ευάλωτους και προσοχή για να μη γίνει διασπορά στα νοσοκομεία και τους κλειστούς χώρους.
Στην πρώτη φάση ανταποκριθήκαμε εξαιρετικά καλά. Κατά τη γνώμη σας, τι έγινε λάθος στη δεύτερη φάση της πανδημίας στη χώρα μας;
Εκτιμώ πως έπρεπε να υπήρχε σαφέστερο επικοινωνιακό πρόγραμμα μετά την άρση του λόκνταουν. Παρατηρήθηκε μια χαλάρωση από το Μάιο χωρίς να υπάρχει σαφής επικοινωνία ότι ιός δεν είχε πάψει να κυκλοφορεί και ήταν ακόμη επικίνδυνος. Θα έπρεπε να είχαν, για παράδειγμα, αποφευχθεί τα πισωγυρίσματα στην εφαρμογή της μάσκας στα πολυκαταστήματα, οι δημόσιες συμπεριφορές που ήταν ασύμβατες με τις συστάσεις της πολιτείας, η μη ενιαία εφαρμογή των μέτρων σε όλους τους χώρους και η πολυφωνία των υπουργών για πιθανό καθολικό νέο λόκνταουν.
Ταυτόχρονα, για τη μείωση του συγχρωτισμού και άρα του ρίσκου της διασποράς, θα έπρεπε για παράδειγμα να είχε γίνει πιο έντονη προετοιμασία για συχνότερα δρομολόγια και μικρότερη πληρότητα στα ΜΜM και για επέκταση της τηλεργασίας, ζώνες λειτουργίας καταστημάτων μόνο για ηλικιωμένους και διακοπή της Θείας Κοινωνίας με τον τρόπο που γίνεται σήμερα. Να συνεχιστεί η Θεία Κοινωνία αλλά με πιο ασφαλή τρόπο όπως γίνεται και σε άλλες ορθόδοξες εκκλησίες. Αλώστε αυτό προτείνει και ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας.
Τέλος, είχα τονίσει από τον Μάρτιο, πως χρειάζεται συμμετοχή όλων των φορέων στα πλαίσια εθνικού στρατηγικού σχεδίου. Δηλαδή είναι αναγκαία η συνεργασία της κυβέρνησης με τους κοινωνικούς φορείς, την τοπική αυτοδιοίκηση και τους εκπροσώπους των εργαζομένων και των εργοδοτών. Με χαρά λοιπόν είδα ότι έγινε πρόσφατα σύσκεψη με συμμετοχή εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης. Πρέπει να γίνει το ίδιο και με τους άλλους φορείς. Επίσης, οι προσπάθειες για περισσότερα δρομολόγια και μικρότερη πληρότητα στα ΜΜΜ πρέπει να ενταθούν σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα.
Πάρα ταύτα, είμαστε ακόμη σε καλύτερη θέση από πολλές ευρωπαϊκές χώρες, και επομένως ακόμη και τώρα υπάρχουν πολλά περιθώρια μετριασμού της διασποράς της νόσου. Χρειάζονται λοιπόν και άλλες παρεμβάσεις, με κύριο άξονα την ετοιμότητα, δηλαδή την παρακολούθηση και την ιχνηλάτηση, γιατί αυτά ορίζουν τα διαφορετικά επίπεδα ρίσκου ανά περιοχή. Όταν δημοσιοποίησα το στρατηγικό σχέδιο της δυναμικής ανταπόκρισης της Ιρλανδίας πριν από κάποιες εβδομάδες, εκεί αναφερόμουν, και με ικανοποίηση είδα ότι υλοποιήθηκε από την κυβέρνηση εδώ και λίγες εβδομάδες.
Πρέπει όμως να γίνουν και επιπλέον στρατηγικές επιλογές όπως ανέφερα για τις ευπαθείς ομάδες μέσα στους ευάλωτους. Ακούω όμως, πως ανοίγει πάλι το θέμα της απομόνωσης των άνω των 65. Δεν μου είναι σαφές γιατί επανέρχεται με τον τρόπο που επανέρχεται αυτό το θέμα.
Το βλέπετε κι εσείς, το ακούμε κι εμείς. Ο κόσμος είναι επιφυλακτικός για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Πολλοί συγκρίνουν την άκαρπη προσπάθεια κατά των εμβολίων για της νόσου του AIDS.
Από την αρχή πολλοί ρωτάνε αφού δεν βρήκαμε εμβόλιο τόσα χρόνια για τη νόσο του AIDS, πάρα το χρόνο και τα χρήματα που επενδύθηκαν, γιατί να τα καταφέρουν να φτιάξουν εμβόλιο για τον κορωνοϊό;
Καταρχήν, ας σταματήσουμε να συγκρίνουμε ανόμοιες ασθένειες. Στην περίπτωση της νόσου του AIDS, για να το πούμε απλά, το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα των ασθενών δεν ανταποκρίνεται. Οι ασθενείς με AIDS δεν επιβιώνουν χωρίς φάρμακα, ενώ με τον κορωνοϊό μόνο ένα μικρό ποσοστό των ασθενών δεν ανταποκρίνεται και πεθαίνει. H συντριπτική πλειοψηφία όσων νόσησαν με κορωνοϊό ανέπτυξαν αντισώματα. Αυτό αποτελεί σοβαρή ένδειξη ότι όταν εγκριθεί εμβόλιο θα είναι σχετικά αποτελεσματικό.
Σωστά, αλλά αντίστοιχα γιατί δεν έχουμε εμβόλια κατά των άλλων κορωνοϊών;
Οι προηγούμενοι δυο κορωνοϊοί, ο SARS και ο MERS, δεν απέκτησαν ποτέ τη δυναμική της διασποράς του SARS-CoV-2, άρα δεν υπήρξε αυτή η μαζική ανάγκη για αντιμετώπισή τους όπως τώρα και άρα η αντίστοιχη επενδυτική, επιστημονική και ερευνητική ανταπόκριση.
Πόσο μακριά βρισκόμαστε από το εμβόλιο; Η Pfizer ξεκίνησε την μαζική παραγωγή, οι Ρώσοι το ίδιο. Τα νέα εμβόλια, πόσο ασφαλή θα είναι, σε τι ποσοστό; Δεδομένου ότι είχαμε και παρενέργειες ακόμη και θανάτους σε κάποιο από αυτά, όπως της Astra Ζeneca.
Κάθε μέρα που περνάει μικραίνει την απόσταση που μας χωρίζει από ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια έναντι του κορωνοϊού. Έχουμε λοιπόν τουλάχιστον 89 εμβόλια σε προκλινικό στάδιο, 48 που δοκιμάζονται σε ανθρώπους, εκ των οποίων 11 στη φάση ΙΙΙ.
Η Pfizer πλησιάζει τον τελικό στόχο εγγραφής 44,000 εθελοντών και περισσότεροι από 35,000 έχουν λάβει και τις 2 δόσεις του εμβολίου. Στα πλαίσια όμως της κλινικής μελέτης έχει επεκταθεί η αρχική άδεια από το FDA για να συμπεριλάβει -εκτός από κάποιους ασθενείς με χρόνια νοσήματα ή ανοσοκαταστολή- και παιδιά: η Pfizer έχει αρχίσει να εμβολιάζει παιδιά 16-17 ετών και θα ξεκινήσουν και τον εμβολιασμό σε παιδιά ηλικιών 12-15 ετών.
H Μοντέρνα ανακοίνωσε προχθές πως ολοκλήρωσε την εγγραφή 30,000 εθελοντών για την πρώτη δόση του εμβολίου: 25% των συμμετεχόντων είναι άνω των 65 ετών. Συμπεριέλαβαν κατά 42% ανθρώπους με διάφορα υποκείμενα νοσήματα. Μεταξύ αυτών κατά 36% οι συμμετέχοντες έχουν σακχαρώδη διαβήτη, 25% είναι υπέρβαροι, 19% έχουν καρδιαγγειακά προβλήματα, 18% αντιμετωπίζουν αναπνευστικά προβλήματα και το 2% έχει ηπατική νόσο. Η Μοντέρνα θεωρεί ότι, αν όλα πάνε καλά θα καταθέσει τα στοιχεία της ανάλυσης για την έγκριση του εμβολίου από το FDA το Δεκέμβριο.
Επιπλέον, οι κλινικές δομικές για το εμβόλιο της Astra Zeneca, που συνεχίζονται σε Αγγλία, Ινδία, Βραζιλία και Νότια Αμερική, θα επανεκκινηθούν στις ΗΠΑ. Επίσης, ανακοινώθηκε η επανεκκίνηση των κλινικών δοκιμών για το εμβόλιο της Johnson & Johnson.
Τι είναι οι κλινικές δοκιμές πρόκλησης νόσου;
Στην Αγγλία τον Ιανουάριο θα ξεκινήσει μια τέτοια μελέτη πρόκλησης νόσου σε 90 εμβολιασθέντες υγιείς εθελοντές. Οι εθελοντές δηλαδή θα λάβουν πρώτα το εμβόλιο και στη συνέχεια θα μολυνθούν σκόπιμα με τον κορωνοϊό, για να δουν εάν όντως προστατεύονται από το εμβόλιο. Η ποσότητα του ιού -για να προκληθεί νόσος- θα βελτιστοποιηθεί κατά τη διάρκεια της μελέτης και η πορεία της εξέλιξης της υγείας των εθελοντών, θα παρακολουθείται σε ειδικές εγκαταστάσεις από ομάδα ειδικών.
Η ταχεία ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου κατά του νέου κορωνοϊού είναι αναγκαία. Ο πλανήτης είναι δέσμιος των περιοριστικών μέτρων δημόσιας υγείας. Να ξαναπώ πως κάθε φορά που μια μελέτη διακόπτεται, είναι απόδειξη πως υπάρχει και λειτουργεί αυστηρός σχεδιασμός των κλινικών δοκιμών. Και θα επαναλάβω πως απαιτούνται αυστηρές μελέτες για τον προσδιορισμό της ασφάλειας των υποψήφιων εμβολίων. Και μετά θα κριθεί η αποτελεσματικότητά τους για να εγκριθεί η χρήση τους. Και προφανώς θα χρειαστεί και μελέτη για τον εντοπισμό των ανεπιθύμητων ενεργειών, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας αυξημένης σοβαρότητας της νόσου COVID-19, μετά τον εμβολιασμό. Χρειαζόμαστε λοιπόν και αξιόπιστη στρατηγική για την παρακολούθηση των εμβολιασμένων μετά την αδειοδότηση των εμβολίων.
Πότε θα τελειώσει αυτός ο εφιάλτης; Προβλέψατε ότι από το καλοκαίρι το 2021 θα μειωθεί η ένταση του Covid-19. Ισχύει ή θα πρέπει να συμφιλιωθούμε με την ιδέα ότι θα υπάρχει για πάντα όπως η γρίπη;
Ισχύει με την προϋπόθεση ότι έχουμε δυο σχετικά αποτελεσματικά εμβόλια περισσότερα φάρμακα και τηρούμε τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας.
Γιατί λέτε για δύο κι όχι ένα εμβόλιο;
Πολλά θα εξαρτηθούν από την ανάλυση για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά των εμβολίων, τη διάρκεια της ανοσίας που προκαλούν και το ποσοστό του πληθυσμού που θα εμβολιαστεί. Η αποτελεσματικότητα δεν αναμένεται να είναι μεγαλύτερη του 50%. Αυτό σημαίνει πως ίσως δεν μπορέσουμε να κάμψουμε την πανδημία μόνο με εμβολιασμούς μέχρι να βρεθεί πιο αποτελεσματικό εμβόλιο, και θα πρέπει να τηρούμε κάποια από τα προληπτικά μέτρα μέχρι να συμβεί αυτό. Ιδανικά θέλουμε ένα εμβόλιο που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους. Μπορεί όμως να διαπιστώσουμε ότι ένα εμβόλιο λειτουργεί πιο καλά σε νεαρά άτομα αλλά δεν λειτουργεί τόσο καλά στους ηλικιωμένους. Επομένως, πρέπει να εξεταστεί και το σε ποιον προσπαθούμε να αποτρέψουμε την ασθένεια και να διασφαλίσουμε ότι έχουμε ένα εμβόλιο ή ένα πάνελ εμβολίων που μπορεί τελικά να προστατεύσει όλον τον πληθυσμό.
Όπως είπα, τα εμβόλια μπορεί να μην είναι απολύτως αποτελεσματικά για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Επίσης μπορεί να παρέχουν ανοσία μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα, για παράδειγμα 12 ή 18 μήνες. Αλλά τα πρώτα εμβόλια θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Και αν εμβολιαστεί το 70% των πολιτών, θα έχουμε ανοσία στην κοινότητα κατά 35%. Σε αυτή θα προστεθεί και η ανοσία που θα επιτευχθεί μέσω της φυσικής μόλυνσης από τον ιό, που αναμένω να είναι άλλο ένα 6-10% στην Ελλάδα μέχρι το καλοκαίρι του 21. Άρα, χρειαζόμαστε ένα δεύτερο εμβόλιο που να είναι αποτελεσματικό σε ένα ποσοστό περίπου στο 50% του πληθυσμού για το οποίο δεν ήταν αποτελεσματικό το πρώτο εμβόλιο. Προσθετικά επομένως, η ανοσία από τα 2 εμβόλια και η ανοσία μέσω φυσικής μόλυνσης μέρους του πληθυσμού, θα χτίσουν το τείχος άμυνας απέναντι στον κορωνοϊό.
Αλλά, να κλείσω θυμίζοντας πως δεν πρέπει να εστιάζουμε μόνο στην αύξηση κρουσμάτων. Συζητήσαμε τώρα για τα εμβόλια, υπάρχουν νέα και για τα φάρμακα. Γνωρίζουμε πως η δεξαμεθαζόνη μειώνει τη θνητότητα στις βαριές περιπτώσεις κατά 30% και στις μέτριες κατά 20%. Επίσης η καλύτερη διαχείριση των ασθενών στις ΜΕΘ και η διακοπή χορήγησης αναποτελεσματικών φαρμάκων – όπως η υδροξυχλωροκίνη- έχει μειώσει τη θνητότητα στις ΜΕΘ κατά 10-30% στις ευρωπαϊκές χώρες. Καλό θα ήταν να δημοσιοποιούνται και τα αντίστοιχα στοιχεία και για τη χώρα μας. Να το θυμόμαστε λοιπόν κι αυτό. Δεν έχουμε μόνο κακά νέα όπως η αύξηση των κρουσμάτων, έχουμε και αρκετά καλά νέα. Τον κορωνοϊό θα τον νικήσουμε. Πρέπει όμως να τον νικήσουμε με μικρές απώλειες, με σαφή στρατηγική, αποφασιστικότητα, υπομονή και εύλογες παρεμβάσεις. Την ατζέντα πρέπει να τη θέτουμε εμείς και όχι ο ιός.
Πηγή: iefimerida.gr
