Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι μια από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ανησυχητική αύξηση των περιστατικών σε άτομα κάτω των 50 ετών. Πολλοί παράγοντες κινδύνου έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση του καρκίνου αυτού, όπως η κληρονομικότητα, οι διατροφικές συνήθειες και το κάπνισμα. Όμως, μια πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Ίρβαϊν αποκαλύπτει ένα νέο και σημαντικό παράγοντα: τη διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού, δηλαδή του εσωτερικού βιολογικού ρολογιού του σώματος.
Η λειτουργία του κιρκάδιου ρυθμού
Ο κιρκάδιος ρυθμός είναι το «εσωτερικό ρολόι» που ρυθμίζει πολλές λειτουργίες του σώματός μας σε έναν 24ωρο κύκλο. Αυτό το βιολογικό σύστημα επηρεάζει τον ύπνο, την απελευθέρωση ορμονών, τη θερμοκρασία του σώματος και το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Ωστόσο, εξωτερικοί παράγοντες, όπως η υπερβολική έκθεση στο φως τις νυχτερινές ώρες ή τα γεύματα αργά τη νύχτα, μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές σε αυτόν τον ρυθμό, γνωστές ως «κιρκάδιες δυσλειτουργίες». Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι η σύνδεση που ανακάλυψε η έρευνα μεταξύ της διαταραχής του κιρκάδιου ρυθμού και της προόδου του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Τι έδειξε η έρευνα
Σύμφωνα με τη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Science Advances, η διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το μικροβίωμα του εντέρου – δηλαδή το σύνολο των μικροοργανισμών που ζουν στο έντερο. Η επικεφαλής της μελέτης, Δρ. Selma Masri, εξηγεί: «Η έρευνά μας δείχνει ότι η διατάραξη του κιρκάδιου ρυθμού μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη σύνθεση και τη λειτουργία των εντερικών βακτηρίων, κάτι που επιδεινώνεται σε ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου. Αυτές οι αλλαγές φαίνεται να σχετίζονται με την ανάπτυξη του καρκίνου».
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε μοντέλα ποντικιών με καρκίνο του παχέος εντέρου, όπου οι ερευνητές παρατήρησαν ότι όταν ο κιρκάδιος ρυθμός διαταρασσόταν, υπήρχαν σημαντικές αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου. Συγκεκριμένα, μειώθηκε η ποικιλία και η αφθονία των βακτηρίων, ενώ μεταβλήθηκαν οι μικροβιακοί μεταβολικοί μηχανισμοί που σχετίζονται με τον μεταβολισμό των νουκλεϊκών οξέων, των αμινοξέων και των υδατανθράκων. Αυτές οι αλλαγές οδήγησαν σε μείωση των επιπέδων της εντερικής βλέννας, η οποία προστατεύει το τοίχωμα του εντέρου από βλαβερά βακτήρια.
Το μικροβίωμα του εντέρου είναι σημαντικό για την υγεία του οργανισμού μας. Οι μικροοργανισμοί που ζουν στο έντερο βοηθούν στην πέψη των τροφών, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και το προστατεύουν από παθογόνους μικροοργανισμούς. Όταν όμως διαταράσσεται η ισορροπία του μικροβιώματος, το έντερο γίνεται πιο ευάλωτο. Στη μελέτη, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η διατάραξη του κιρκάδιου ρυθμού έκανε το έντερο πιο διαπερατό, επιτρέποντας σε τοξίνες και βακτήρια να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτό μπορεί να επιταχύνει την εξέλιξη του καρκίνου, καθώς το σώμα δεν είναι πλέον σε θέση να ελέγχει αποτελεσματικά τη φλεγμονή και τις τοξικές επιδράσεις που προκαλούν τα παθογόνα βακτήρια.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι τα ευρήματά τους ανοίγουν νέους δρόμους για την πρόληψη και τη θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου. Η Δρ. Masri σημειώνει: «Πρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα αν οι αλλαγές στο μικροβίωμα που προκαλούνται από τη διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού μπορούν να οδηγήσουν μακροπρόθεσμα στην ανάπτυξη καρκίνου. Μακροχρόνιες μελέτες θα μας βοηθήσουν να προσδιορίσουμε αν η ισορροπία του κιρκάδιου ρυθμού μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο».
Η έρευνα προτείνει νέες προοπτικές για τακτικές πρόληψης που βασίζονται στην καλύτερη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη μείωση της έκθεσης στο φως τη νύχτα, την αποφυγή γευμάτων αργά το βράδυ και την καλύτερη διαχείριση των ωρών ύπνου. Αν και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθεί πλήρως η σχέση αυτή, τα ευρήματα δείχνουν ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής που επηρεάζουν τον κιρκάδιο ρυθμό μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της εντερικής υγείας και στη μείωση του κινδύνου καρκίνου.
Όπως επισημαίνει η Masri: «Η βαθύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το εσωτερικό ρολόι του σώματος διαμορφώνει το οικοσύστημα του εντέρου θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για θεραπείες που όχι μόνο θα αντιμετωπίζουν τον καρκίνο αλλά και θα βελτιώνουν τη συνολική υγεία του εντέρου».
