Με επικαιροποιημένο οδικό χάρτη πορεύεται η χώρα μας μέσα στην πανδημία του κορωνοϊού. Eναν χάρτη που σχεδιάστηκε με βάση τα νέα δεδομένα για τον κυρίαρχο πια στη ζωή μας ιό και την εκ των πραγμάτων συμβίωση μαζί του, αλλά και τα επιστημονικά «δώρα», τόσο των εμβολίων όσο και των θεραπειών για τη λοίμωξη COVID-19 που έχουμε στη διάθεσή μας. Εκτός από τα αντι-ιικά φάρμακα, το υπουργείο Υγείας είναι έτοιμο να διαθέσει τις επόμενες μέρες την πρώτη προφυλακτική θεραπεία (μονοκλωνικά αντισώματα) για τη λοίμωξη COVID σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, κυρίως σε ανοσοκατασταλμένους.
Οι υποπαραλλαγές ΒΑ.4 και ΒΑ.5 της μετάλλαξης Omicron δημιουργούν τις τελευταίες εβδομάδες αλυσίδες μετάδοσης του κορωνοϊού με μεγάλη ταχύτητα σε όλη την επικράτεια. Οι ειδικοί της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων παρακολουθούν τους σκληρούς δείκτες με πολύ συγκρατημένη αισιοδοξία, καθώς αποτυπώνουν την αποσύνδεση των δεκάδων χιλιάδων κρουσμάτων κορωνοϊού ημερησίως από τις νοσηλείες και ιδίως από τις διασωληνώσεις στις ΜΕΘ. Τοποθετούν χρονικά την κορύφωση του κύματος στα μέσα Ιουλίου, ωστόσο δεν αποκλείουν και ένα παρατεταμένο, «απλωμένο» κύμα νέων κρουσμάτων όπως και επαναλοιμώξεων μέχρι τον Δεκαπενταύγουστο. Δεν παραβλέπουν ακόμη ότι τον τελευταίο μήνα του καλοκαιριού κορυφώνεται η κινητικότητα του πληθυσμού, κάτι που ενδέχεται να συντηρήσει σε υψηλά επίπεδα τα κρούσματα.
Η «έξοδος» από αυτό το καλοκαιρινό επιδημικό κύμα γίνεται με την ενεργοποίηση όλων των μέτρων προστασίας, όπως συνέβαινε και στα προηγούμενα κύματα, και με την ώθηση που δίνει πια στους πολίτες η ανοσία που έχουν αποκτήσει – φυσική λόγω της νόσησης, τεχνητή χάρη στα εμβόλια και υβριδική, δηλαδή και με τους δύο τρόπους. Η τήρηση των μέτρων προστασίας, με βασικό τη χρήση μάσκας, ιδίως από τους ευπαθείς και τους ηλικιωμένους, παραμένει σταθερή σύσταση των επιστημονικών και υγειονομικών αρχών προς τους πολίτες.
Ο πλήρης εμβολιασμός (με δύο δόσεις) περισσότερων από 7,6 εκατομμυρίων ατόμων στη χώρα μας και ο αναμνηστικός (με πρώτη αναμνηστική δόση) 6,2 εκατομμυρίων ατόμων, ιδίως ηλικιωμένων, επιτρέπει μεν στον κορωνοϊό να κυκλοφορεί και να προκαλεί μολύνσεις, αλλά έχει περιορίσει δραστικά τις σοβαρές λοιμώξεις και την ανάγκη νοσηλείας.
Ενισχύεται η φαρμακευτική φαρέτρα
Ε φέτος η πορεία στο επιδημικό τοπίο αναμένεται να είναι πιο ομαλή χάρη και στις εξωνοσοκομειακές διαθέσιμες θεραπείες, δηλαδή τα αντι-ιικά φάρμακα αλλά και τα μονοκλωνικά αντισώματα που θα δίδονται ως προφυλακτική αγωγή σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού που, παρότι εμβολιάστηκαν, έχουν μειωμένη ανοσιακή απόκριση. Υπενθυμίζεται ότι το φαρμακευτικό οπλοστάσιο έχει εμπλουτιστεί και με τη ρεμντεσιβίρη, η οποία χορηγείται σε νοσηλευόμενους σε τριήμερο θεραπευτικό σχήμα.
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, όλες οι θεραπείες, όσο αποτελεσματικές και να είναι, παρεμβαίνουν εκ των υστέρων, δηλαδή αφότου κάποιος νοσήσει. Συνεπώς, η πρόσβαση σε νέες θεραπείες δεν πρέπει να γίνεται αιτία εφησυχασμού ως προς τον εμβολιασμό και να μην αποδυναμώνει το «δώρο» του εμβολίου, το οποίο προλαμβάνει τη σοβαρή λοίμωξη COVID-19.
Στη χώρα μας έχουν ήδη χορηγηθεί 23.000 αντι-ιικά φάρμακα δύο εταιρειών, εκ των οποίων 10.000 κουτιά μολνουπιραβίρης της Merck (ΜSD για την Ελλάδα) και 13.000 συσκευασίες της Pfizer. Με άλλα λόγια, «κερδήθηκαν» περί τους 23.000 νοσηλευόμενους από τα ούτως ή άλλως επιβαρυμένα νοσοκομεία του συστήματος υγείας από τις αρχές του περασμένου Φεβρουαρίου μέχρι σήμερα. Το επόμενο 15ήμερο αναμένονται άλλα 12.000 αντι-ιικά φάρμακα της Pfizer, μέσω διμερούς συμφωνίας. Εχουν επίσης παραληφθεί 2.000 δόσεις της πρωτοποριακής προφυλακτικής θεραπείας (μονοκλωνικά αντισώματα) έναντι της λοίμωξης COVID-19 από την AstraZeneca.
Η χορήγηση θα ξεκινήσει αυτή την εβδομάδα, πιθανότατα την Τετάρτη, με την ίδια διαδικασία που γίνεται η χορήγηση των αντι-ιικών φαρμάκων. Θα γίνεται δηλαδή αίτηση από τον γιατρό του ασθενούς στην πενταμελή επιτροπή των επιστημόνων που θα αξιολογεί τον ασθενή και τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί, και στη συνέχεια θα ακολουθεί η συνταγογράφηση του σκευάσματος.
Ο συνδυασμός μονοκλωνικών αντισωμάτων μακράς δράσης AZD7442 (150 mg tixagevimab με 150 mg cilgavimab) με την εμπορική ονομασία Evusheld αποτελεί την πρώτη προφυλακτική θεραπεία που εγκρίθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων (FDA) για να χορηγείται σε ιδιαίτερα ευπαθή άτομα προτού εκτεθούν στον κορωνοϊό, ως «συμπλήρωμα» του εμβολιασμού τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία των μελετών, το Εvusheld μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης COVID-19 λοίμωξης κατά 77%, με τη διάρκεια της προστασίας να εκτιμάται σε τουλάχιστον έξι μήνες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Επιτροπή έχει ορίσει το πλαίσιο της ομάδας ασθενών που μπορούν σε πρώτη φάση να λάβουν την προφυλακτική αγωγή. Ειδικότερα, θα διατίθεται σε ενήλικες ασθενείς με αιματολογική κακοήθεια υπό θεραπεία, σε όσους έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση μυελού των οστών ή συμπαγών οργάνων και σε όσους λαμβάνουν θεραπεία με βιολογικούς παράγοντες έναντι Β κυττάρων.
Οσοι αιτηθούν την προφυλακτική θεραπεία δεν πρέπει να έχουν νοσήσει (κάτι που θα ελέγχεται από το Μητρώο Ασθενών COVID-19), ενώ η αίτηση θα πρέπει να συνοδεύεται από αρνητικό μοριακό τεστ κορωνοϊού 24 ωρών. Η θετική ή αρνητική απάντηση της Επιτροπής θα δίνεται μέσα σε 24 ώρες και θα αποστέλλεται με μήνυμα (SMS) στο κινητό τηλέφωνο του ασθενή και του γιατρού που υπέβαλε την αίτηση στην ειδική πλατφόρμα.
Στην περίπτωση θετικής απάντησης, ο ενδιαφερόμενος θα ενημερώνεται για τον προγραμματισμό του ραντεβού του σε νοσοκομείο ώστε να λάβει την ενέσιμη θεραπεία (πρόκειται για δύο ενέσεις που θα χορηγούνται διαδοχικά ενδομυϊκά). Δεδομένου ότι οι τρεις πρώτες ομάδες ανοσοκατασταλμένων που θα έχουν πρόσβαση στην προφυλακτική αγωγή παρακολουθούνται από εξειδικευμένους, κυρίως νοσοκομειακούς γιατρούς, η χορήγηση της θεραπείας θα γίνεται σε νοσοκομεία, αρχικά στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη, και στη συνέχεια και στα πανεπιστημιακά της Περιφέρειας.
Τα αντι-ιικά φάρμακα
Το δίμηνο Φεβρουαρίου – Μαρτίου χορηγήθηκαν 10.000 αντι-ιικά χάπια μολνουπιραβίρης της Merck. Από τις αρχές του περασμένου Μαρτίου χορηγούνται τα αντι-ιικά χάπια της Pfizer, Paxlovid. Εχουν διατεθεί περίπου 13.000 συσκευασίες. Τα 5.000 χορηγήθηκαν μάλιστα μέσα σε ένα μήνα, τον περασμένο Ιούνιο. Πρωταθλήτρια στις Περιφέρειες της χώρας όπου ζητήθηκαν και διατέθηκαν τα εν λόγω φάρμακα τον Ιούνιο αναδεικνύεται η Αττική (2.918 σκευάσματα). Ακολουθούν η Θεσσαλονίκη (270 θεραπείες), η Αχαΐα (245), η Λάρισα (172), τα Χανιά (171), το Ηράκλειο (141), η Κέρκυρα (114) και η Αιτωλοακαρνανία (105).
Τα αντι-ιικά χάπια έχουν διατεθεί σε ασθενείς σε όλη σχεδόν την επικράτεια, με τη συνδρομή των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ.
«Καθημερινά η Επιτροπή μας δέχεται πλέον γύρω στις 550 αιτήσεις από γιατρούς -παθολόγους, πνευμονολόγους, ρευματολόγους, καρδιολόγους, αιματολόγους κ.ά.- για τη χορήγηση των αντι-ιικών σε ασθενείς τους που διατρέχουν κίνδυνο για σοβαρή νόσηση μετά τη μόλυνσή τους. Μας χαροποιεί πολύ ότι μέρα με τη μέρα ενισχύεται η εμπιστοσύνη στις διαθέσιμες θεραπείες. Η εικόνα που έχουμε σε γενικές γραμμές είναι πολύ θετική για την αποτελεσματικότητα των θεραπειών – και σύντομα θα αποδειχθεί και από τα στοιχεία που επεξεργάζεται σχετικά το υπουργείο Υγείας, καθώς στις 28 ημέρες από τη χορήγησή τους γίνεται follow up για τη θεραπεία, τις παρενέργειες, την ανάγκη νοσηλείας κ.ά.
Η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών που τα έλαβαν δεν εισήχθησαν σε νοσοκομείο», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και επικεφαλής της επιστημονικής επιτροπής που αξιολογεί τα αιτήματα Στέλιος Λουκίδης.
Από το περασμένο Πάσχα αντι-ιικά χάπια διαθέτουν, εκτός από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, και τα αντίστοιχα όλων των νοσοκομείων της επικράτειας. Πλέον, το επιχειρησιακό σχέδιο του υπουργείου Υγείας εντάσσει στα σημεία διάθεσης αντι-ιικών χαπιών και τα Κέντρα Υγείας επιλεγμένων νησιών. Παρότι αυτά δεν διαθέτουν οργανικές θέσεις φαρμακοποιών, η διάθεση θα γίνεται μέσω του φαρμακείου των νοσοκομείων όπου υπάγονται.
Αυτός ο επιχειρησιακός ελιγμός θα επιτρέψει την άμεση πρόσβαση των ασθενών στα αντιικά φάρμακα και θα μειώσει δραστικά το ενδεχόμενο νοσηλείας τους, η οποία θα έπρεπε να γίνει σε νοσοκομείο-κόμβο, όπως της Σύρου, της Ρόδου κ.ά. Οι δημόσιες δομές υγείας στη Μύκονο, στην Πάρο, στην Ιο, στη Μήλο, στην Πάτμο έχουν παραλάβει δεκάδες συσκευασίες αντι-ιικών.
Tα επικαιροποιημένα εμβόλια
Η νέα έξαρση του κορωνοϊού, οι υποπαραλλαγές που -θα συνεχίσουν να- εμφανίζονται και κυκλοφορούν ευρέως, τα επιστημονικά δεδομένα για τη φθίνουσα ανοσία μάς οδηγούν με ταχύτητα στα επικαιροποιημένα εμβόλια. Στην κούρσα των ενισχυμένων εμβολίων προηγούνται οι εταιρείες Pfizer και Moderna, οι οποίες αναμένεται να καταθέσουν ολοκληρωμένους φακέλους για έγκριση των σκευασμάτων τους στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) τις επόμενες δύο εβδομάδες – η ίδια διαδικασία έχει γίνει από τον περασμένο μήνα στον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), με την επιτροπή εμπειρογνωμόνων του FDA να εξετάζει τα δεδομένα των εταιρειών για τα επικαιροποιημένα εμβόλια.
Σύμφωνα με αυτό το χρονοδιάγραμμα στην Ευρώπη, υπολογίζεται ότι το πράσινο φως από την ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή θα δοθεί στο τέλος Αυγούστου. Δεδομένου ότι και οι δύο εταιρείες έχουν ξεκινήσει την παραγωγή των εμβολίων τους, θεωρείται ότι η διάθεσή τους θα γίνει χωρίς δυσλειτουργίες.
Βάσει των επικαιροποιημένων συμφωνιών που έχει κάνει το υπουργείο Υγείας, η χώρα μας αναμένει να παραλάβει περίπου 5,3 εκατομμύρια δόσεις το φθινόπωρο. Η ηγεσία του υπουργείου, διαβλέποντας τις αλλαγές στο εμβολιαστικό πεδίο, πέτυχε να τροποποιήσει τις συμφωνίες που προέβλεπαν παραλαβές στη διάρκεια του καλοκαιριού και να δημιουργήσει νέο χρονοδιάγραμμα, με τις παραλαβές να αφορούν τα επικαιροποιημένα εμβόλια και να γίνουν από το φθινόπωρο.
«Η διάθεση των βελτιωμένων εμβολίων που θα προσφέρουν προστασία και έναντι της μετάλλαξης Omicron, χωρίς όμως τις υποπαραλλαγές της, φαίνεται εφικτή έως τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, με όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι τώρα από τις εταιρείες και τους ρυθμιστικούς φορείς. Πρέπει να αναφερθεί όμως ότι δεν θεωρείται μεγάλη εξέλιξη, όπως την αντιλαμβανόμαστε μέχρι τώρα, για τα εμβόλια. Και αυτό διότι η προστασία που θα παρέχει είναι από τη βαριά νόσο, δεν βρισκόμαστε ακόμη στο στάδιο εμβολίου που να μειώνει τη μετάδοση του κορωνοϊού», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο καθηγητής Φαρμακολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Ευάγγελος Μανωλόπουλος.
Ο καθηγητής επισημαίνει ότι τουλάχιστον 40 εμβόλια κατά του κορωνοϊού βρίσκονται σε προχωρημένη φάση μελετών, ενδεικτικό της ταχύτητας με την οποία κινείται πλέον η επιστήμη για να αντιμετωπίσει τον ιό. «Το κρίσιμο ζητούμενο είναι βεβαίως να υπάρξουν σύντομα εμβόλια που να προσφέρουν μακροχρόνια προστασία και τα οποία ιδανικά θα προσφέρουν προστασία έναντι διαφόρων παραλλαγών του κορωνοϊού. Σε αυτό το πεδίο αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον τον Οκτώβριο τα δεδομένα από τα εμβόλια που στοχεύουν και τις υποπαραλλαγές της Omicron», τονίζει ο κ. Μανωλόπουλος.
Ωστόσο, επειδή μέχρι τον ερχόμενο Σεπτέμβριο απομένουν τουλάχιστον οκτώ εβδομάδες, αν υποτεθεί ότι θα παραληφθούν τα επικαιροποιημένα εμβόλια άμεσα, όλοι οι ειδικοί συστήνουν στους ηλικιωμένους και τους ευπαθείς να σπεύσουν να εμβολιαστούν με το υπάρχον εμβόλιο. Το είχε επισημάνει η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, ομότιμη καθηγήτρια Παιδιατρικής Μαρία Θεοδωρίδου, στην τελευταία ενημέρωση προ δύο εβδομάδων. «Εφόσον έχουμε στα χέρια μας ένα εμβόλιο που προστατεύει σε μεγάλο ποσοστό, είναι λάθος να περιμένουμε για ένα καλύτερο εμβόλιο», είχε πει χαρακτηριστικά.
Ο καθηγητής Μανωλόπουλος δίνει το μήνυμα του άμεσου εμβολιασμού για τις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες: «Η ανοσία φθίνει μέσα σε 6-8 μήνες. Ξέρουμε ότι για το Moderna υποχωρεί από το 95% στο 75% μετά από 8 μήνες. Αυτό μεταφράζεται ήδη σε ακάλυπτο πληθυσμό της τάξεως του 25%. Οι 25 στους 100 εμβολιασμένους λοιπόν θα νοσήσουν σοβαρά. Αν συνεχίσουμε να έχουμε τον ίδιο αριθμό κρουσμάτων και τους επόμενους δύο μήνες, η ανοσία θα έχει μειωθεί περαιτέρω και θα αυξηθούν και οι νοσηλείες και οι θάνατοι. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να εμβολιαστούν άμεσα με τη δεύτερη αναμνηστική δόση όσοι πληρούν τα κριτήρια της ηλικίας και της ευαλωτότητας», καταλήγει.
