Επί ξυρού ακμής η κατάσταση στα ρωσοουκρανικά σύνορα, με την ημερομηνία μιας πιθανής ρωσικής εισβολής να τοποθετείται ακόμη και εντός ολίγων ημερών. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, σε τηλεοπτικό του διάγγελμα τόνισε ότι πληροφορείται για επίθεση από τη Μόσχα σε ένα 48ωρο, την Τετάρτη δηλαδή.
Νωρίτερα, οι ΗΠΑ έκρουσαν τον κώδωνα μιλώντας για εισβολή σε λίγες ημέρες, παρακολουθώντας την ανησυχητική αύξηση των ρωσικών δυνάμεων στα σύνορα με την Ουκρανία. Οι δυνάμεις της Δύσης προμηθεύουν, τακτικά, τις τελευταίες ημέρες, την Ουκρανία με οπλικά συστήματα.
Οι δηλώσεις Ζελένσκι προκαλούν εντύπωση, εάν σκεφτεί κανείς ότι το προηγούμενο διάστημα απέφευγε να αναφερθεί στην πιθανότητα πολέμου, φοβούμενος για την περαιτέρω επιδείνωση της οικονομίας της χώρας του. Το Κρεμλίνο, πάντως, εξακολουθεί να κινείται στην ίδια γραμμή χωρίς να παραδέχεται ότι σχεδιάζει επίθεση.
Η Τετάρτη έχει αναφερθεί από πληροφορίες που προέρχονται από τη CIA ως η ημέρα που θα ξεσπάσει μια ρωσική επίθεση στην Ουκρανία.
Στο διάγγελμά του, ο Ουκρανός πρόεδρος αναφέρει πως στη χώρα, την ημέρα αυτή, θα παίζει παντού ο εθνικός ύμνος από το πρωί, ενώ θα κρεμαστεί η σημαία σε κεντρικά κτίρια.
Ο Ζελένσκι ανακήρυξε «ημέρα ενότητας» την Τετάρτη, 16 Φεβρουαρίου, δηλαδή την ημέρα που πολλά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ως πιθανή για να εξαπολύσει η Ρωσία μια επίθεση.
«Μας είπαν ότι η 16η Φεβρουαρίου θα είναι η ημέρα της επίθεσης. Εμείς θα την μετατρέψουμε σε ημέρα ενότητας» είπε ο Ουκρανός πρόεδρος στο διάγγελμά του προς το έθνος, καλώντας τους Ουκρανούς να υψώσουν την ουκρανική σημαία.
Λίγο νωρίτερα, ο Ζελένσκι προέτρεψε αξιωματούχους, πολιτικούς και επιχειρηματίες που πρόσφατα έφυγαν από την Ουκρανία να επιστρέψουν στη χώρα τους μέσα σε 24 ώρες. «Είναι καθήκον σας, σε μια τέτοια κατάσταση, να είστε μαζί μας, με τον ουκρανικό λαό. Προτείνω να επιστρέψετε στην πατρίδα σας μέσα σε 24 ώρες και να σταθείτε στο πλευρό του ουκρανικού στρατού, της διπλωματίας και του λαού μας», τόνισε.
Τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ορισμένοι βουλευτές και επιχειρηματίες έφυγαν από τη χώρα το Σαββατοκύριακο, αφού οι ΗΠΑ, η Βρετανία και άλλες χώρες συνέστησαν στους πολίτες τους να εγκαταλείψουν επειγόντως την Ουκρανία.
«Επιστρέψτε στον λαό και τη χώρα σας, που ήταν η πηγή των εργοστασίων και της περιουσίας σας», πρόσθεσε ο Ζελένσκι.
«Η Ρωσία δεν θα εισβάλει στην Ουκρανία»
Η Ρωσία «δεν θα εισβάλει στην Ουκρανία εκτός κι αν προκληθούμε», δήλωσε ο Ρώσος πρέσβης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Βλαντίμιρ Τσιζόφ, σε μια συνέντευξη που παραχώρησε σήμερα στη βρετανική εφημερίδα The Guardian.
«Δεν θα εισβάλουμε στην Ουκρανία, εκτός κι αν προκληθούμε να το κάνουμε», είπε ο Ρώσος πρέσβης, που εκπροσωπεί τη Ρωσία στις Βρυξέλλες από το 2005.
«Εάν οι Ουκρανοί εξαπολύσουν μια επίθεση εναντίον της Ρωσίας, δεν θα πρέπει να εκπλαγείτε εάν αντεπιτεθούμε. Ή εάν αρχίσουν να σκοτώνουν κατάφωρα Ρώσους πολίτες οπουδήποτε, στο Ντονμπάς ή αλλού», συμπλήρωσε, αναφερόμενος σε αυτήν την περιοχή στην ανατολική Ουκρανία, όπου οι φιλορώσοι αυτονομιστές μάχονται τις ουκρανικές δυνάμεις εδώ και 8 χρόνια.
Ο Τσιζόφ προειδοποίησε ότι μια ουκρανική «πρόκληση» θα μπορούσε να ωθήσει το Κρεμλίνο να αντιδράσει.
«Αυτό που εννοώ ως «πρόκληση» είναι ότι μπορούν να οργανώσουν ένα επεισόδιο εναντίον των αυτοανακηρυχθεισών δημοκρατιών του Ντονμπάς, να τις προκαλέσουν, κατόπιν να τις πλήξουν με όλες τις δυνάμεις τους, προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο μια αντίδραση της Ρωσίας, ώστε να αποφύγουν μια ανθρωπιστική καταστροφή στα σύνορά τους», σημείωσε.
Οι ΗΠΑ μεταφέρουν την πρεσβεία τους από το Κίεβο στο Λβιβ
Η Ουάσινγκτον αποφάσισε να μεταφέρει την αμερικανική πρεσβεία στην Ουκρανία από το Κίεβο στο Λβιβ, στα δυτικά της χώρας, λόγω της «δραματικής επιτάχυνσης» της ανάπτυξης ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα, ανακοίνωσε σήμερα επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας.
«Η πρεσβεία θα παραμείνει σε επαφή με την ουκρανική κυβέρνηση», αλλά «προτρέπουμε σθεναρά όλους τους Αμερικανούς υπηκόους που βρίσκονται ακόμη στην Ουκρανία να εγκαταλείψουν τη χώρα αμέσως», δήλωσε ο Άντονι Μπλίνκεν σε ανακοίνωσή του.
Το Πεντάγωνο κατηγορεί τη Ρωσία ότι συγκέντρωσε 100.000 στρατιώτες στα σύνορα με την Ουκρανία
Παρά την ανακοίνωση της Μόσχας για το τέλος στρατιωτικών γυμνασίων, ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου Τζον Κίρμπι υποστήριξε σήμερα ότι η Ρωσία ενίσχυσε ακόμη περισσότερο τη στρατιωτική της δύναμη στα σύνορα της Ουκρανίας, κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν «έχει άφθονες δυνατότητες στη διάθεσή του», είπε ο Κίρμπι στο CNN. «Συνεχίζει να στέλνει επιπλέον δυνάμεις κατά μήκος αυτών των συνόρων με την Ουκρανία, όπως και μέσα στο Σαββατοκύριακο και έχει αναπτύξει πάνω από 100.000 (στρατιώτες)».
Σύμφωνα με τον Κίρμπι, το ζήτημα δεν είναι μόνο αριθμητικό, καθώς αυτές οι δυνατότητες «περιλαμβάνουν από άρματα μάχης έως μονάδες πεζικού, ειδικές δυνάμεις, κυβερνοεπιθέσεις ή ακόμη και αεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα».
Ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου ανακοίνωσε σήμερα το τέλος ορισμένων στρατιωτικών ελιγμών, ενώ τα χερσαία και ναυτικά γυμνάσια στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα και στη Λευκορωσία πυροδοτούν φόβους για στρατιωτική κλιμάκωση.
Ο Λαβρόφ προτείνει παράταση και διεύρυνση του διαλόγου
Ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας Σεργκέι Λαβρόφ από την πλευρά του θεώρησε πιθανή μια διπλωματική διευθέτηση της κρίσης σχετικά με την Ουκρανία, προτείνοντας ακόμη και την «παράταση και διεύρυνση» του διαλόγου, σε έναν πιο ήπιο τόνο της Μόσχας, συγκριτικά με μια εμπρηστική ρητορική του Κρεμλίνου τις τελευταίες εβδομάδες.
Ωστόσο, ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου επιβεβαίωσε ότι ο Πούτιν έχει όλες τις δυνατότητες να εξαπολύσει «ανά πάσα στιγμή» μια «πολύ συμβατική μεγάλης κλίμακας στρατιωτική επίθεση στην Ουκρανία» ή ακόμη και μια μικρότερης κλίμακας επίθεση για να αποσταθεροποιήσει τη χώρα.
Σε έκτακτη τηλεδιάσκεψη οι ευρωπαίοι ηγέτες συζήτησαν υπό τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ την ρωσο-ουκρανική κρίση. Συμφώνησαν στην ανάγκη ενός μεγαλύτερου συντονισμού των κρατών-μελών, αλλά και προετοιμασία σε περίπτωση κλιμάκωσης της κρίσης. Ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος πάντως μίλησε υπό το καθεστώς ανωνυμίας, αποκαλύπτοντας ότι η ΕΕ ετοιμάζει διάφορες απαντήσεις στις όποιες περαιτέρω κινήσεις από τη Ρωσία για την αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας, αλλά το ευρωπαϊκό μπλοκ δεν γνωρίζει ακριβώς τί σχεδιάζει να κάνει η Μόσχα.
Από την πλευρά του, ο καγκελάριος της Γερμανίας Ολαφ Σολτς ζήτησε από τη Μόσχα «άμεσες κινήσεις αποκλιμάκωσης». Η παρέμβασή του αυτή προηγήθηκε της επίσκεψής του στο Κίεβο.
Από την πλευρά της η ουκρανική κυβέρνηση συνεχίζει να πιέζει τη Δύση για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Οι φιλοδοξίες της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ περιλαμβάνονται στο Σύνταγμα της χώρας και παραμένουν απόλυτη προτεραιότητα για το Κίεβο, τόνισε ο εκπρόσωπος του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Αυτό έγινε σε μία προσπάθεια να ανακαλέσει τις δηλώσεις του Ουκρανού πρεσβευτή στη Βρετανία. Ο πρεσβευτής Βαντίμ Πριστάικο είχε δηλώσει, μιλώντας στο BBC, ότι η Ουκρανία είναι διατεθειμένη να είναι «ευέλικτη» σε ό,τι αφορά τον στόχο της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Επιπλέον, o ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα ζήτησε συνάντηση των μελών που έχουν υπογράψει το Έγγραφο της Βιέννης του 2011. Το Έγγραφο της Βιέννης του ΟΑΣΕ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη) στοχεύει στην οικοδόμηση ασφάλειας και εμπιστοσύνης μεταξύ των χωρών. Με βάση την εν λόγω συμφωνία, τα κράτη ανταλλάσσουν ετησίως πληροφορίες για στρατιωτικές δυνάμεις και μεγάλα οπλικά συστήματα, για αμυντικό σχεδιασμό και στρατιωτικούς προϋπολογισμούς. Το συγκεκριμένο έγγραφο προβλέπει, επίσης, διαβουλεύσεις σε σχέση με «ασυνήθιστες στρατιωτικές δραστηριότητες» και επικίνδυνα περιστατικά.
Ουκρανία: Από την Μπορς στο Τσερνόμπιλ
Οι λαοί της Ρωσίας και της Ουκρανίας συνδέονται με μια χιλιετία ιστορίας, ρίζες που ανάγονται στην Κιεβινή Ρωσία – ένα μεσαιωνικό σλαβικό κράτος με το Κίεβο ως πρωτεύουσα που εκτεινόταν σε ένα τμήμα της Ουκρανίας και της ευρωπαϊκής Ρωσίας όπως οι χώρες αυτές υπάρχουν σήμερα – τη ρωσική αυτοκρατορία και την ΕΣΣΔ.
Ενώ το μεγαλύτερο μέρος του σημερινού εδάφους της Ουκρανίας ενσωματώθηκε στην τσαρική Ρωσία, ορισμένες δυτικές περιοχές γνώρισαν διάφορες κυριαρχίες.
Μετά την επανάσταση των μπολσεβίκων, η Ουκρανία έγινε σοβιετική δημοκρατία, αλλά, από την ανεξαρτησία της το 1991 και μετά, οι εντάσεις με τη Ρωσία αυξήθηκαν μέχρι την κορύφωσή τους το 2014 με μια φιλοδυτική επανάσταση.
Στον απόηχο, η Μόσχα προσάρτησε τη χερσόνησο της Κριμαίας, στον νότο, και έκτοτε υποστηρίζει αυτονομιστές αντάρτες στα ανατολικά, σε μια σύγκρουση που συνεχίζεται ακόμα και που έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 14.000 ανθρώπους.
Σήμερα, οι εντάσεις έχουν κλιμακωθεί και πάλι, αυτή τη φορά με τον φόβο μιας μεγάλης ρωσικής εισβολής.
Οι περισσότεροι Ουκρανοί καταλαβαίνουν δύο γλώσσες – τα ουκρανικά και τα ρωσικά – αν και σήμερα μια πολιτική “ουκρανοποίησης” απαιτεί τα μέσα ενημέρωσης να δημοσιεύουν την ειδησεογραφία στα ουκρανικά και να εξαφανιστούν η ρωσική γλώσσα και λογοτεχνία από τα σχολικά προγράμματα.
Για το Κίεβο, το θέμα έχει να κάνει με την αντιστροφή της βεβιασμένης ρωσικοποίησης της Ουκρανίας κατά τη σοβιετική εποχή.
Οικονομική κατάρρευση
Με την κρίση του 2014, η ουκρανική οικονομία κατέρρευσε και το ΑΕΠ μειώθηκε σχεδόν κατά 7%. Το 2015 υποχώρησε κατά περίπου 10%, ενώ ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 40%.
Η οικονομία έδειξε σημάδια ανάκαμψης τα επόμενα χρόνια, αλλά η Ουκρανία παραμένει μια από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης με μέσο μηνιαίο μισθό 550 ευρώ.
Η χώρα εξαρτάται από τους παραγόμενους φόρους από τη διαμετακόμιση του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη και ανησυχεί μήπως μείνει πίσω από τα νέα έργα αγωγών φυσικού αερίου που την παρακάμπτουν, όπως ο Nord Stream 2 που φτάνει στη Γερμανία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας.
Απέναντι στη νέα όξυνση των εντάσεων στις αρχές της χρονιάς, οι προβλέψεις ανάπτυξης του ΑΕΠ και το εθνικό νόμισμα (Γρίβνα) δοκιμάζονται και πάλι. Σε αυτό προστίθεται η φυγή των κεφαλαίων και η επιτάχυνση του πληθωρισμού.
Ενδημική διαφθορά
Η διαφθορά στην Ουκρανία είναι ενδημική: στην έκθεσή της για το 2021, η Διεθνής Διαφάνεια (Transparency International) την κατατάσσει στην 122η θέση σε σύνολο 180 χωρών. Η θέση αυτή είναι καλύτερη από την κατάταξή της το 2014 (142η) και καλύτερη από τη Ρωσία (136η το 2021), αλλά είναι πολύ πίσω από τους Ευρωπαίους γείτονές της.
Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ένας 44χρονος πρώην ηθοποιός νεόκοπος στην πολιτική που εξελέγη το 2019, υποσχέθηκε μηδενική ανοχή στη διαφθορά.
Αλλά ο αγώνας του σε αυτόν τον τομέα βάλτωσε σε μεγάλο βαθμό, προκαλώντας τις επικρίσεις των δυτικών χωρών και διεθνών χορηγών.
Τσερνόμπιλ
Το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία έγινε στις 26 Απριλίου 1986 στην Ουκρανία, που τότε ήταν μια από τις δεκαπέντε σοβιετικές δημοκρατίες, όταν ένας αντιδραστήρας του εργοστασίου του Τσερνόμπιλ εξερράγη, μολύνοντας έως και τα τρία τέταρτα της Ευρώπης, κυρίως τη Σοβιετική Ένωση.
Σχεδόν 350.000 άνθρωποι χρειάστηκε να απομακρυνθούν από μια περίμετρο 30 χιλιομέτρων γύρω από το εργοστάσιο, που εξακολουθεί να είναι απαγορευμένη ζώνη. Ο απολογισμός των ανθρώπινων απωλειών συνεχίζει να αμφισβητείται.
Τα τελευταία χρόνια, ο χώρος του Τσερνόμπιλ έχει γίνει σημαντικός προορισμός για τους τουρίστες.
Μπορς
Για πολλούς, το μπορς – μια σούπα από παντζάρια και λάχανο, που συχνά σερβίρεται με κρέμα γάλακτος – είναι σύμβολο της ρωσικής κουζίνας. Ωστόσο, είναι κοινώς αποδεκτό ότι αυτό το πιάτο έχει ουκρανική προέλευση.
Υπάρχουν και άλλα πιάτα που η προέλευση τους αμφισβητείται μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας: αυτή είναι η περίπτωση του κοτόπουλου Κιέβου, μια φέτα ρολού κοτόπουλου γεμιστή με βούτυρο πριν τηγανιστεί.
