Αδελφοί μου,
Βήμα-βήμα προχωρούμε προς το κενό μνημείο του Αναστάντος Χριστού, διά μέσου του υπέροχου πνευματικού κήπου της Μεγάλης Εβδομάδος. Οδοδείκτες στην πορεία αυτή αποτελούν οι αριστουργηματικοί ύμνοι, οι ευαγγελικές περικοπές και οι κατανυκτικές ακολουθίες. Κάθε μέρα της Μεγάλης Εβδομάδος, οι παραβολές και τα γεγονότα του Ευαγγελίου επιδιώκουν να μας καταστήσουν ικανούς να αναγνωρίσουμε το υπέρλογο μυστήριο της Θείας αγάπης που βρίσκεται πίσω από τα σεπτά και ζωοποιά πάθη του Χριστού μας, κυρίως όμως να Τον ακολουθήσουμε στη σταυρική Του θυσία και την φωτοποιό Του Ανάσταση.
Απόψε, κατανυγόμεθα από την ακολουθία του όρθρου της Μεγάλης Τρίτης που έχει ως κεντρικό της νόημα μία από τις πιο χαρακτηριστικές αλλά και πιο δυσερμήνευτες παραβολές του Χριστού μας: την παραβολή των Δέκα Παρθένων. Πρόκειται για την παραβολή, η οποία προσέφερε στον ιερό υμνογράφο τη φράση «ιδού ο Νυμφίος έρχεται», προκειμένου να συνθέσει έναν από τους ωραιότερους ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδος.
Στην παραβολή αυτή, ρόλο πρωταγωνιστικό παίζει το λάδι στα λυχνάρια των νέων κοριτσιών πού αναμένουν τον Νυμφίο. Οι πέντε από αυτές έχουν προνοήσει να εξασφαλίσουν αρκετό απόθεμα. Την κρίσιμη στιγμή της αφίξεως του Νυμφίου, έχουν τη δυνατότητα να ανάψουν τα λυχνάρια τους κι έτσι μπορούν να αναγνωρίσουν αλλά και να αναγνωριστούν από Αυτόν. Αντιθέτως, οι υπόλοιπες πέντε δεν διαθέτουν απόθεμα λαδιού. Σπεύδουν να αγοράσουν, είναι όμως πλέον αργά. Παραμένουν έξω από το γαμήλιο γλέντι, ξένες και άγνωστες για τον Νυμφίο.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας συμφωνούν πως η φλόγα των λυχναριών αντιπροσωπεύει τις αρετές της ψυχής. Το ίδιο αναφέρει και ο ιερός υμνωδός:
«Τὸν Νυµφίον ἀδελφοὶ ἀγαπήσωµεν, τὰς λαµπάδας ἑαυτῶν εὐτρεπίσωµεν, ἐν ἀρεταῖς ἐκλάµποντες καὶ πίστει ὀρθῇ» (κάθισμα του Όρθρου σε ήχο δ΄).
Οι αρετές ενδύουν με φως τον άνθρωπο. Αυτές είναι που αναδεικνύουν τη συγγένεια με τον ερχόμενο Νυμφίο. Αυτές είναι που καθιστούν τον άνθρωπο ικανό να αναγνωρίσει την έλευση Του. Χωρίς αυτές, ο Κύριος παραμένει ξένος. «Ουκ οίδα ημάς», ακούγεται να λέει στο τέλος της παραβολής, όταν οι καθυστερημένες κοπέλες χτυπούν την κλειστή θύρα.
«Ιδού ο Νυμφίος έρχεται», αδελφοί μου. Καταφθάνει για όλους. Προς όλους απευθύνεται. Για τη σωτηρία όλων ενανθρωπίζεται και για την αποκατάσταση όλων υφίσταται τα Πάθη και την Ταφή Του. Δεν τον αντιλαμβάνονται όμως όλοι.
Ακούμε τους ύμνους. Ατενίζουμε τις ιερές εικόνες. Τα σωματικά μας αισθητήρια προσλαμβάνουν όλη την ατμόσφαιρα των ιερών ακολουθιών. Όλα αυτά όμως δεν αρκούν. Η αληθινή αντίληψη, η πλήρης κατανόηση και η πραγματική σχέση με τον Νυμφίο αποτελούν υπόθεση του εσωτερικού ανθρώπου. Οι Νηπτικοί Πατέρες μας μιλούν για τα εσωτερικά αισθητήρια, για τις καρδιακές αισθήσεις, των οποίων η λειτουργία αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση γνώσης, αποδοχής και συμμετοχής στα Θεία Πάθη και την ένδοξη Ανάσταση. Τι είναι όμως εκείνο πού ενεργοποιεί τις αισθήσεις αυτές και τις καθιστά ικανές να αναγνωρίσουν τη θεία έλευση; Είναι οι συνεπής πνευματική ζωή, η αδιάλειπτη εργασία της προσευχής και η πιστή τήρηση των εντολών του Θεού. Πρόκειται για τις απαραίτητες εκείνες προϋποθέσεις, ούτως ώστε η σκληρή και αναίσθητη πεπτωκυία φύση μας να ξαναβρεί την πνευματική της ευαισθησία και η καρδία να καταστεί θείο κατοικητήριο.
Ακριβώς εδώ αξίζει να επισημάνουμε κάτι παράδοξο στην παραβολή: Οι πέντε απερίσκεπτες κοπέλες μένουν έξω από την χαρά της γιορτής. Καθώς όμως ερμηνεύουμε την παραβολή, φαίνεται πως εμείς οι ίδιοι εμποδίζουμε τον ερχόμενο Νυμφίο να εισέλθει και να κατοικήσει στα βάθη της ύπαρξής μας. Η έλλειψη των αρετών δεν μας επιτρέπει να Τον αναγνωρίσουμε και να αφουγκραστούμε τα χτυπήματά Του στην πόρτα της καρδιάς μας. Η ακαλλιέργητη και σκληρή ψυχή μας δεν επιτρέπει στο φως Του να διεισδύσει μέσα της, ώστε να μας συγκινήσει και να μας φιλοτιμήσει να ανταποκριθούμε στην αγάπη Του. Θέλουμε, αληθινά θέλουμε τη συνάντηση μαζί Του, όπως την λαχταρούσαν και οι πέντε αμελείς κοπέλες. Άλλωστε, εάν δεν ήθελαν, δεν θα ξενυχτούσαν περιμένοντάς Τον. Όμως, αυτό δεν αρκεί. Κάτι συμβαίνει και μένουμε ξένοι από Εκείνον. Τι άραγε μας εμποδίζει;
Και πάλι, ο υμνωδός απαντά μ ερώτηση:
«Τι ραθυμείς, αθλία μου ψυχή;»
Το μεγάλο εμπόδιο της πνευματικής μας προκοπής είναι η ραθυμία. Αυτό το πάθος της ψυχής που, εκ πρώτης όψεως, δεν αποτελεί αμαρτία. Η ραθυμία δεν βλάπτει κανέναν, ούτε αποτελεί άρνηση Θεού. Στην πραγματικότητα όμως αποτελεί αργό και ανεπαίσθητο ψυχικό θάνατο. Η ραθυμία, σαν σκόνη επικάθεται στην ψυχή έως ότου την παγιδεύσει στην ψυχρότητα της αγάπης και στο σκότος της αμάθειας. Ραθυμία είναι η διαρκής αναβολή ανάληψης ευθύνης για μία σοβαρή και συνεπή πνευματική ζωή. Είναι η σταδιακή πνευματική αποχαύνωση, έως ότου η ψυχή να την αποδεχθεί ως κατάσταση φυσιολογική. Είναι ο υποβιβασμός της πίστης σε ανούσια τυπολατρία. Είναι η ψευδαίσθηση του άπειρου διαθέσιμου χρόνου.
Όλη η σημερινή παραβολή, αδελφοί μου, οδηγεί σε μία και μόνη λέξη:
Γρηγορείτε!
Η προτροπή αυτή καλεί την ψυχή μας σε μία ευλογημένη ανησυχία, σε μία διαρκή προσμονή συνάντησης με τον Θεό, σε μία ανάνηψη από ένα πνευματικό κώμα.
«Γρηγορείτε», συμβουλεύει ο ίδιος ο Κύριος, «διότι δεν ξέρετε πότε θα δεχτείτε την επίσκεψή μου». Και βεβαίως δεν εννοεί μόνον την ώρα της αποχώρησης μας από τη γη αυτή. Κάθε ώρα, κάθε στιγμή ο Κύριος μπορεί να βρεθεί προ των πυλών της ψυχής μας. Θα βρεθούμε άξιοι αυτής της επίσκεψης; Θα βρεθούμε ικανοί να Τον αναγνωρίσουμε; Θα είναι αναμμένος ο πόθος μας να τον συναντήσουμε;
Αδελφοί μου,
Η Ανάσταση είναι ένα διαρκές ζητούμενο για την ψυχή μας. Μόνον εάν βρεθεί σε εγρήγορση, θα καταφέρει να εισέλθει στο συμπόσιο της αναστάσιμης τρυφής. Μόνον εάν φωταγωγηθεί από το φως των αρετών θα ενωθεί με την αναστάσιμη φωταγωγία.
Ας γίνουν οι ημέρες αυτές αφορμή αναζωπύρωσης της πίστης μας και αύξησης των πνευματικών μας αποθεμάτων, ώστε ο Κύριος και Νυμφίος να μας συναριθμήσει μεταξύ των καλεσμένων Του και να μην μείνωμεν έξω του Νυμφώνος Του.
Αμήν.
Μετά πατρικών ευχών
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
+ Ο Δημητριάδος Ιγνάτιος
