Ενα πρωτοποριακό, ταχύτατο τεστ που θα μπορεί να ανιχνεύει τον κορωνοϊό σε μέσα μεταφοράς και σε δημόσια κτίρια σχεδιάζει το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, με ελληνική συμμετοχή.
Όπως είναι γνωστό, ιδιαίτερα διαδεδομένα και πρακτικά είναι τα συστήματα ακύρωσης των εισιτηρίων, στις πύλες ενός αεροδρομίου, στο μετρό, μέσα σε ένα θέατρο αλλά και οποιοδήποτε άλλο δημόσιο κτίριο. Ενσωματωμένη σε ένα τέτοιο, κοινό και εύχρηστο μηχάνημα, ας φανταστούμε τώρα μια τεχνολογική διάταξη, έναν «ανιχνευτή», που την ώρα της έγκρισης της εισόδου μας στον χώρο, μας υποβάλλει παράλληλα και σε τεστ για τον κορωνοϊό.
Γρήγορα, άμεσα και κυρίως χωρίς τις διαδικασίες που έχουμε μάθει τους τελευταίους μήνες. Για την ερευνητική δουλειά που στοχεύει ακόμη και σε ένα τέτοιο, επαναστατικό τεχνολογικά τεστ μίλησε στο ΑΠΕ- ΜΠΕ ο κ. Αχιλλέας Καπανίδης, καθηγητής Βιοφυσικής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης που συμμετέχει σε ερευνητική ομάδα για ένα τέτοιο τεστ.
Ο κ. Καπανίδης επιβεβαιώνει δε πως σε επίπεδο εφαρμογής μια τέτοια τεχνολογία σε πύλες εισόδου/διέλευσης ατόμων «μπορεί να αναπτυχθεί ανάλογα και να βοηθήσει πολύ». Θα μπορούσε, εξήγησε, να είναι εφικτό μελλοντικά, ώστε «η δειγματοληψία, η απεικόνιση και η ανάλυση των εικόνων (σ.σ των σωματιδίων του ιού) να μπορούν να γίνονται εκτός εργαστηρίου και ίσως και χωρίς την συμμετοχή εξειδικευμένου προσωπικού».
Μια από τις προκλήσεις, όπως το αντιλαμβάνεται το ευρύ κοινό και αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα σε σχέση με την Covid-19 ήταν από την πρώτη στιγμή οι δυνατότητες διάγνωσης σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
Όπως εξηγεί ο κ. Καπανίδης, «η τεχνολογία μας, που ανιχνεύει την παρουσία του ιού σε κλινικά δείγματα από τον φάρυγγα, είναι πολύ διαφορετική από την μοριακή μέθοδο (RT-PCR) και τις παραλλαγές της. Αντί να ανιχνεύσουμε το γενετικό υλικό του κορωνοϊού (που χρειάζεται σημαντική επεξεργασία του δείγματος), ανιχνεύουμε κατευθείαν τα σωματίδια του ιού, βάφοντας τα ιικά σωματίδια ταχύτατα (σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα) με μικρά κομματάκια φθορίζοντος DNA. Μετά τοποθετούμε τα σωματίδια σε μια επιφάνεια και τα απεικονίζουμε (τα… φωτογραφίζουμε) με ένα ευαίσθητο μικροσκόπιο, και χρησιμοποιούμε ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης για να πιστοποιήσουμε ότι οι εικόνες των σωματιδίων ανήκουν στον νέο κορωνοϊό, και όχι σε άλλους ιούς που τυχόν να προξενούν παρόμοια συμπτώματα, όπως ο ιός της γρίπης».
Επισημαίνει δε ότι η όλη διαδικασία διαρκεί λιγότερο από πέντε λεπτά, χρησιμοποιεί πολύ λιγότερα αντιδραστήρια, είναι πολύ απλούστερη και οικονομικότερη από την τυπική μοριακή μέθοδο.
Στόχος και η δημιουργία αυτοματοποιημένων μεθόδων ανίχνευσης του που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε χώρους μεγάλης προσέλευσης
Η τεχνολογία αυτή δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες για την έγκυρη και έγκαιρη ανίχνευση του ιού. Ο Έλληνας επιστήμονας εξηγεί ότι πρωτίστως θα χρειαστεί σχεδιασμός ενός απλούστερου μικροσκοπίου (ή ανιχνευτή) για οπτική μικροσκοπία φθορισμού (που να μπορεί να παραχθεί σε μεγάλη κλίμακα), και αναλώσιμα για επαναλαμβανόμενη δειγματοληψία και μικροσκοπία. Θα πρέπει να ολοκληρωθούν και οι κλινικές μελέτες για την ευαισθησία και ειδικότητα του τεστ, που τώρα βρίσκονται σε εξέλιξη. Παράλληλα, όπως ανέφερε, αυτή τη στιγμή δημιουργείται εταιρία, με την βοήθεια του πανεπιστημίου, για να προωθήσει αυτές τις εξελίξεις το γρηγορότερο δυνατό. «Στο μεσοπρόθεσμο πιστεύουμε ότι αυτές οι εξελίξεις θα οδηγήσουν σε τεστ, τα οποία θα είναι πολύ οικονομικά και διαθέσιμα στο ευρύτερη κοινότητα», αναφέρει ο κ. Καπανίδης.
O καθηγητής Βιοφυσικής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης επισημαίνει ότι η συγκεκριμένη τεχνολογία βασίζεται στην λογική ότι «η δειγματοληψία, η απεικόνιση και η ανάλυση των εικόνων θα μπορούν στο μέλλον να γίνονται εκτός εργαστηρίου, και ίσως και χωρίς την συμμετοχή εξειδικευμένου προσωπικού». «Εχουμε ξεκινήσει και επαφές με ένα μεγάλο αεροδρόμιο για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Άλλοι χώροι συμπεριλαμβάνουν μεγάλες εταιρείες και θέατρα», προσθέτει αναφερόμενος στον σχεδιασμό για το επόμενο διάστημα.
Το σημαντικό στοιχείο είναι ότι αυτή η τεχνολογία, «θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί (ακόμη και τώρα, όπως αναφέρεται στην εργασία, που δημοσιεύσαμε στο preprint server Medarxiv* πριν από μερικές ημέρες) για να ταυτοποιεί και άλλους ιούς που ενδεχομένως να προξενούν παρόμοια συμπτώματα, και έχουν λιπιδικό περίβλημα, όπως ο ιός της γρίπης. Μάλιστα η συμβολή μας σε αυτόν το τομέα ξεκίνησε με έρευνες και ανίχνευση διάφορων τύπων του ιού της γρίπης, που βέβαια είναι επικίνδυνοι για τη δημιουργία πανδημίας», καταλήγει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Συνεργασία Ελλήνων επιστημόνων
Ο κος Καπανίδης σημειώνει ότι «Ελληνες επιστήμονες, όπως και όλοι οι επιστήμονες παγκοσμίως, εργάζονται σκληρά, καινοτομούν ελπιδοφόρα κάτω από δυσχερείς συνθήκες και συνεργάζονται με καινούργιους τρόπους για να έχει η ανθρώπινη κοινότητα πολλές επιλογές σε πολλά επίπεδα (εμβόλιο, θεραπεία, διάγνωση, ενημέρωση κτλ), έτσι ώστε να βγούμε από αυτή την στενωπό το γρηγορότερο δυνατό” ενώ χαιρετίζει την εθνική προσπάθεια της Ελλάδας»
«Ως Έλληνες του εξωτερικού, είμαστε χαρούμενοι και περήφανοι που η ελληνική κοινωνία με την βοήθεια των επιστημόνων της αντιμετώπισε αποτελεσματικά το πρώτο κύμα του κορωνοϊού SARS-CoV-2, και ελπίζουμε ότι θα αναχαιτίσει και το δεύτερο κύμα παρά τις δυσκολίες», επισημαίνει. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι «όπως έχει αποδειχθεί τα τελευταία χρόνια, ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας δυστυχώς οδηγεί στην βεβαιότητα ότι επικίνδυνοι μικροοργανισμοί (όπως πολλοί νέοι ιοί και βακτηρίδια με ανθεκτικότητα στα υπάρχοντα αντιβιοτικά) θα είναι μαζί μας άμεσα και για πολλά χρόνια», οπότε «θα χρειαστούμε σίγουρα μια νέα γενιά επιστημόνων, όχι μόνο στο τομέα της μικροβιολογίας αλλά και σε όλες τις επιστήμες που μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση των μηχανισμών των μικροοργανισμών και στους τρόπους ελέγχου και ανάλυσής τους».
Μάλιστα αναφέρει ως παράδειγμα συμβολής από τις φυσικές επιστήμες, την συμβολή στην εργασία της ομάδας του από τον Νικόλα Σιαέλη, έναν εξαιρετικό διδακτορικό ερευνητή από την Κύπρο, που είναι ο κύριος υπεύθυνος για την έρευνα και καινοτομία που αποτελεί την βάση του νέου αυτού τεστ.
