Ξεχωριστός προορισμός το Πήλιο, ονομαστός για τα γραφικά χωριά του, τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική των αρχοντικών του, το συνδυασμό βουνού και θάλασσας και φυσικά για την εκπληκτική του φύση, την οργιώδη βλάστηση που από την κορυφή του αγγίζει ως κάτω το Αιγαίο και τον Παγασητικό. Ονομαστό όμως και για τα μοναδικά δώρα που η εύφορη γη του μας χαρίζει, σε τέτοια ποικιλία που δίκαια υποστηρίζεται ότι δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα που να μην ευδοκιμεί στον ευλογημένο αυτό τόπο.
Ειδικά όποιος βρεθεί στο βουνό των Κενταύρων από τα τέλη καλοκαιριού ως αργά το φθινόπωρο, θα σαστίσει παρατηρώντας τον πλούτο των καρπών που κατακλύζουν τις πλαγιές του. Ελαιόδεντρα και βάτα γεμάτα μωβ, ολόγλυκα βατόμουρα, συκιές που σε καλούν να απλώσεις το χέρι και να γλυκαθείς, ακτινίδια, αμπέλια και κερασιές, δαμασκηνιές και κυδωνιές, αχλαδιές και ροδακινιές που μας χαρίζουν τα αρωματικά «λεμονάτα» και βέβαια καρυδιές και καστανιές και πάνω απ΄όλα μηλιές με τραγανά, κατακόκκινα μήλα.
Κάτι για το οποίο αξίζουν εύσημα στο Συνεταρισμό Ζαγορίν, όπως είναι ευρέως γνωστός. Η ιστορία του ξεκινά το 1916 αλλά δεν ήταν εξαρχής ταυτισμένη με τα μήλα. Τουλάχιστον όχι μόνο, με έκπληξη μαθαίνουμε από τον κ. Αντώνη Πολίτη, Υπεύθυνο Επικοινωνίας του συνεταιρισμού, ότι εκτός των φιρικιών, των κάστανων και των καρυδιών, στο Πήλιο τότε καλλιεργούνταν και πατάτες και φουντούκια, και μάλιστα ιδιαίτερης νοστιμιάς, δυστυχώς όμως η καλλιέργειά τους σταδιακά εγκαταλείφθηκε. Από τη δεκαετία του ’60 τα μήλα πήραν την πρωτοκαθεδρία και πλέον σχεδόν ολόκληρο το Πήλιο μετατράπηκε σε έναν απέραντο μηλεώνα.
Εκτός από τα φιρίκια – χαρακτηρισμένα ΠΟΠ από το 2011 -, μία από τις παλαιότερες ποικιλίες που καλλιεργούνταν στην περιοχή από το 18ο αιώνα, σταδιακά δοκιμάστηκε η καλλιέργεια και άλλων, όπως τα Starking που ήρθαν στην Παλαιά Μιτζέλα του Πηλίου από την Καλιφόρνια το 1935. Αποτελούν πλέον τη ναυαρχίδα της παραγωγής και προϊόν ΠΟΠ κι αν αναρωτιέται κανείς πώς μια ξενόφερτη ποικιλία έφτασε να χαρακτηριστεί προϊόν προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης, η απάντηση βρίσκεται και πάλι στο μαγικό βουνό, που με το μικροκλίμα και την ιδιαιτερότητα του εδάφους του, έδωσαν στην ποικιλία ιδιαίτερο χαρακτήρα . Οι υπόλοιπες ποικιλίες που παράγονται είναι τα γνωστά σε εμάς Golden, εδώ τα αποκαλούν και κιτρινόμηλα ή μπανανόμηλα, επίσης ΠΟΠ, τα Gala που μαζεύονται πρώτα απ΄όλα, τα ροζ Fuji που επίσης έχουν δέσει πολύ με το μικροκλίμα της περιοχής, τα Jona και η παλιά ποικιλία Ρενέδες – κολιμπασέικα στην ντοπιολαλιά – που θεωρούνται τα γευστικότερα ξινόμηλα.
Κι όσο εντυπωσιακές είναι οι γεύσεις, εξίσου είναι και οι αριθμοί. Η φετινή παραγωγή κόκκινων μήλων έφτασε τα 20 εκατομμύρια κιλά, εξάλλου αυτός είναι και ο ετήσιος μέσος όρος. Τα φιρίκια μόνο αγγίζουν τους 250-300 τόνους το χρόνο. Και να σκεφτεί κανείς ότι τα πηλιορείτικα μήλα αντιπροσωπεύουν μόνο το 10% – 12% της ελληνικής παραγωγής, ωστόσο αποτελούν leader της αγοράς. Δεν λείπουν και οι εξαγωγές , πέρυσι μάλιστα συμπληρώθηκαν 40 χρόνια από την πρώτη εξαγωγή των μήλων Ζαγορίν, η οποία ήταν στη Γερμανία και 35 χρόνια από την πρώτη εξαγωγή χωρίς μεσάζοντα. Έτσι σήμερα, εκτός από την ελληνική αγορά, τα πηλιορείτικα μήλα απολαμβάνουν στην Αίγυπτο, τη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια μέσω του πρατηρίου του συνεταιρισμού στη Θεσσαλονίκη. Σημαντική εξάλλου είναι και η παραγωγή των «κυρίως δευτερευόντων προϊόντων» όπως αποκαλούν στο συνεταιρισμό τα κάστανα, με τη φετινή χρονιά να ξεπερνά κατά 100 τόνους το μέσο όρο των 300 τόνων που συνήθως παράγονται ετησίως.
Επειδή όμως πίσω από τους εντυπωσιακούς αριθμούς κρύβεται ο μόχθος και η φροντίδα των ανθρώπων αυτού του τόπου, στις εγκαταστάσεις του συνεταιρισμού μια αναμνηστική πλάκα τιμά τους ιδρυτές του, ενώ αξίζει να αναφερθεί ότι οι σημερινοί συνέταιροι αντιστοιχούν σε 835 υπαρκτές μερίδες. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής προέρχεται από τη Ζαγορά – το 85% – και τα χωριά Μακρυρράχη και Πουρί που την πλαισιώνουν, ενώ στα μηλοχώρια συγκαταλέγονται και οι Μηλιές, η Βυζίτσα και ο Άγιος Γεώργιος Νηλείας, γνωστά για τα νόστιμα φιρίκια τους. Τα πρώτα από τα παραπάνω χωριά βρίσκονται στο βόρειο τμήμα του βουνού, πνιγμένα στην οργιώδη βλάστηση, με πανέμορφες πλατείες – η Ζαγορά μόνο έχει τρεις -, μαγευτική θέα στις παραλίες του Αιγαίου, σημαντικά αξιοθέατα όπως το Κρυφό σχολειό του Ρήγα και ιστορικές εκκλησίες. Στα άλλα τρία, γνωστούς προορισμούς του νοτίου Πηλίου, θα θαυμάσετε επιβλητικά αρχοντικά, χαρακτηριστικά της πηλιορείτικης αρχιτεκτονικής, πλατανοσκέπαστες πλατείες όπου ταβέρνες απλώνουν τα τραπέζια τους και θέα στα γαλήνια νερά του Παγασητικού.
Στις εγκαταστάσεις του συνεταιρισμού έξω από τη Ζαγορά καταφθάνει η συγκομιδή από τις τρεις ζώνες παραγωγής, αν βρεθεί μάλιστα κανείς στην περιοχή στα μέσα φθινοπώρου θα ζήσει τους έντονους ρυθμούς στους οποίους κινούνται όλοι. Οι μεν παραγωγοί στα χωράφια με τις βαρυφορτωμένες μηλιές να συλλέγουν, να φορτώνουν και να μεταφέρουν τα μήλα, οι δε εργαζόμενοι στις εγκαταστάσεις, το 95% των οποίων είναι ντόπιοι, να τα υποδέχονται και να ακολουθούν τις διαδικασίες διαλογής και ποιοτικού ελέγχου.
Εξάλλου, αυτή είναι μια δουλειά που γίνεται καθημερινά εδώ, κι αποτελεί ένα θέαμα αξιοθαύμαστο καθώς βλέπει κανείς τα μήλα να πλένονται τρεις φορές, να περνούν από το νέο μηχάνημα – scanner που τα διαχωρίζει αναλόγως χρώματος και μεγέθους, αλλά και τα ελέγχει εσωτερικά και εξωτερικά για πιθανά ελαττώματα. Διαδικασία την οποία επιβλέπει αλλά και στην οποία επεμβαίνει η γεωπόνος του συνεταιρισμού, κα Παπούλια, η οποία μας εξηγεί ότι στο ίδιο τελάρο που θα φτάσει στις αγορές μπαίνουν μόνο ίδιας απόχρωσης και μεγέθους μήλα. Και έτσι, αφού μπει και η τελευταία πινελιά, τα γνωστά αυτοκόλλητα με το λογότυπο του συνεταιρισμού, είναι έτοιμα για να διοχετευτούν σε όλη την Ελλάδα. Εντωμεταξύ, το δικό τους χώρο και μηχανήματα έχουν τα φιρίκια, τα ακτινίδια και τα κάστανα, ενώ το καλοκαίρι το ίδιο θα γίνει και με τα κεράσια.
Κι όσο ποιοτικά και νόστιμα είναι τα φρέσκα φρούτα που μας δίνει το υπέροχο Πήλιο, το ίδιο νόστιμα είναι και όσα με μεράκι φτιάχνουν οι άξιες γυναίκες των συνεταιρισμών διαφόρων χωριών. Ο Γυναικείος Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς που ιδρύθηκε το 1996 και απαριθμεί περίπου 50 μέλη, σε συνεργασία με τον Ζαγορίν, φτιάχνουν από το 2016 εξαιρετικό πετιμέζι μήλου, το οποίο θα δοκιμάσετε και στις σαλάτες που σερβίρουν αρκετές πηλιορείτικες ταβέρνες. Στο δε όμορφο καφέ που διατηρούν στην κεντρική πλατεία Ζαγοράς, θα απολαύσετε και θα αγοράσετε χειροποίητα γλυκά του κουταλιού φτιαγμένα από ντόπια φρούτα, με πρωταγωνιστές βέβαια το φιρίκι και το κάστανο. Νοτιότερα, φτάνοντας στη Βυζίτσα, το κατάστημα του Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού Γυναικών Βυζίτσας «Εσπερίδες» που ξεκίνησαν 7 κυρίες το 2011, μοσχοβολά από όσα ετοιμάζουν καθημερινά με βάση φυσικά φρούτα και καρπούς από τα κτήματά τους. Αυτή την εποχή τις βρίσκουμε να ψήνουν αφράτη, νοστιμότατη μηλόπιτα, να καθαρίζουν φιρίκια, να βράζουν κάστανα και να γεμίζουν βαζάκια με όσα προσφέρει απλόχερα το μαγικό βουνό.
Σε όποιο πηλιορείτικο χωριό κι αν βρεθείτε, προμηθευτείτε μαρμελάδες από βατόμουρα και ροδάκινα της περιοχής, γλυκά του κουταλιού σύκο, βύσσινο, καρυδάκι, κάστανο και φιρίκι φυσικά, και δώστε ραντεβού με το πανέμορφο Πήλιο την άνοιξη για να δείτε ανθισμένες τις ξακουστές μηλιές του, ή αρχές καλοκαιριού όταν οι κερασιές θα είναι γεμάτες ολόγλυκους καρπούς.
Από την Αριέττα Πούλιου/ travel.gr
