Ενα νέο είδος φαρμάκων προκαλεί ενθουσιασμό μεταξύ των πλουσίων και διασήμων: μόνο μία ένεση την εβδομάδα, και αντίο περιττό βάρος. Ο Ιλον Μασκ ορκίζεται σε αυτά, influencers τα εκθειάζουν στο TikTok, ξαφνικά πιο αδύνατες στάρλετ του Χόλιγουντ αρνούνται ότι τα έχουν πάρει.
Ομως αυτή η νέα κατηγορία φαρμάκων, οι αγωνιστές του υποδοχέα glp-1, δεν είναι απλά ενισχυτικά ομορφιάς. Οπως σημειώνει ο Economist, περισσότερο ωφελημένοι από τους celebrities μπορεί να βγουν δισεκατομμύρια απλοί άνθρωποι ανά τον κόσμο με μη υγιές αυξημένο σωματικό βάρος.
Τα βοηθήματα για την απώλεια βάρους κυμαίνονταν επί χρόνια από τα καλοπροαίρετα και αναποτελεσματικά μέχρι τα ξεκάθαρα επικίνδυνα. Οι αγωνιστές του υποδοχέα glp-1, ωστόσο, μοιάζει να φέρνουν πραγματικά αποτέλεσμα. Η σεμαγλουτίδη, που αναπτύχθηκε από τη δανική φαρμακευτική εταιρεία Novo Nordisk, έχει φανεί στις κλινικές δοκιμές να οδηγεί σε απώλεια βάρους περίπου 15%.
Ηδη πωλείται, με την εμπορική ονομασία Wegovy, στις ΗΠΑ, τη Δανία και τη Νορβηγία, σύντομα αναμένεται να είναι διαθέσιμη και σε άλλες χώρες. Το Ozempic, μία εκδοχή με χαμηλότερη δόση, είναι ένα φάρμακο κατά του διαβήτη που επίσης χρησιμοποιείται, «εκτός προβλεπόμενης χρήσης», για απώλεια βάρους. Ενας αντίπαλος αγωνιστής του υποδοχέα glp-1, η τιρζεπατίδη, αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα με την εμπορική ονομασία Mounjaro από την αμερικανική Eli Lilly.
Αναλυτές εκτιμούν πως η αγορά για τους «αγωνιστές» αυτούς μπορεί να φτάσει έως το 2031 τα 150 δισεκατομμύρια δολάρια, κοντά στη σημερινή αγορά για τα φάρμακα κατά του καρκίνου. Κάποιοι πιστεύουν πως θα μπορούσαν να γίνουν τόσο κοινά όσο οι β-αναστολείς ή οι στατίνες.
Δύο στους πέντε υπέρβαροι
Τα φάρμακα αυτά δεν θα μπορούσαν να έρθουν σε καλύτερη εποχή. Το 2020, τα δύο πέμπτα του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Σύμφωνα με τη ΜΚΟ Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας, μέχρι το 2035 το ποσοστό αυτό μπορεί να ξεπεράσει το 50%. Οι άνθρωποι παχαίνουν, παντού. Και παχαίνουν ταχύτερα όχι στην πλούσια Δύση αλλά σε χώρες όπως η Αίγυπτος, το Μεξικό και η Σαουδική Αραβία. Οι συνέπειες, βαρύτατες. Η παχυσαρκία συνδέεται με πολλές σοβαρές ασθένειες. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, το ετήσιο κόστος του υπερβάλλοντος βάρους για την παγκόσμια οικονομία (περιλαμβάνει τόσο τις δαπάνες για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την απώλεια εργατοωρών λόγω ασθενειών όσο και τους πρόωρους θανάτους) μπορεί να φτάσει έως το 2035 στα τέσσερα τρισεκατομμύρια δολάρια, ένα 2,9% του παγκόσμιου ΑΕΠ, έναντι 2,2% το 2019.
Τα νέα φάρμακα προέκυψαν από μία ευτυχή συγκυρία, όταν παρατηρήθηκε ότι ουσίες που προορίζονταν για διαβητικούς προκαλούσαν απώλεια βάρους. Η σεμαγλουτίδη μιμείται την απελευθέρωση ορμονών που διεγείρουν ένα αίσθημα πληρότητας και μειώνουν την όρεξη -«σβήνοντας», παράλληλα, την ισχυρή επιθυμία για φαγητό που παραμονεύει μέσα στον εγκέφαλο. Οπως όμως συμβαίνει με κάθε νέο φάρμακο τόσο πολλά υποσχόμενο, υπάρχουν αβεβαιότητες. Οι δύο μεγαλύτερες είναι η ασφάλεια και η οικονομική προσιτότητα. Τα φάρμακα αυτά είναι καινούργια και οι μακροπρόθεσμες συνέπειές τους δεν είναι γνωστές. Στις χαμηλότερες δόσεις που συνταγογραφούνται για τον διαβήτη, οι ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως οι εμετοί και η διάρροια, είναι ήπιες, άλλες παρενέργειες ωστόσο μπορεί να εμφανιστούν με την ευρύτερη χρήση τους, σε υψηλότερες δόσεις. Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει υψηλότερη επίπτωση καρκίνου του θυρεοειδούς, και η σεμαγλουτίδη έχει συσχετιστεί με μία σπάνια παγκρεατίτιδα.
Η κατανόηση των κινδύνων
Ολα αυτά θα χρειαστούν προσεκτική ανάλυση μέσω μελετών μεγάλης διάρκειας. Και η κατανόηση των κινδύνων έχει σημασία, γιατί πολλοί ασθενείς μπορεί να χρειάζονται τα φάρμακα αυτά για την υπόλοιπη ζωή τους: όπως συμβαίνει και με τη διακοπή μιας δίαιτας, η διακοπή μιας υψηλής δόσης σεμαγλουτίδης συνδέεται με επαναπρόσληψη του περισσότερου βάρους.
Επιπλέον, το κόστος τους είναι επί του παρόντος πολύ υψηλό: στην Αμερική, η μηνιαία χρήση του Wegovy κοστίζει 1.300 δολάρια και του Ozempic 900 δολάρια. Με τον καιρό όμως ο ανταγωνισμός και η καινοτομία αναμένεται να ρίξουν τις τιμές – ιδανικά, και εφόσον μελετηθεί προσεκτικά η μακροχρόνια χρήση τους, μια μέρα το κράτος θα καλύπτει το κόστος των φαρμάκων αυτών για εκείνους που πραγματικά τα χρειάζονται.
Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»
