Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν μετά τις συνομιλίες στο Ριάντ για την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, ότι έφτασαν σε ξεχωριστές συμφωνίες με Κίεβο και Μόσχα, για την ασφαλή ναυσιπλοΐα στη Μαύρη Θάλασσα.
Η συμφωνία για την ασφαλή ναυσιπλοΐα στη Μαύρη Θάλασσα μεταξύ των ΗΠΑ, της Ουκρανίας και της Ρωσίας φαίνεται να αποτελεί σημαντικό βήμα στην αναζήτηση λύσεων για την αποκατάσταση της σταθερότητας στην περιοχή.
Η συμφωνία αυτή προέρχεται από τις συνομιλίες στο Ριάντ και φαίνεται να έχει επικεντρωθεί στη διασφάλιση της ασφαλούς διέλευσης των εμπορικών πλοίων, αλλά και στην κατάπαυση των στρατιωτικών επιθέσεων στη Μαύρη Θάλασσα.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η Ρωσία θέτει ως προϋπόθεση για την εφαρμογή της συμφωνίας την άρση των οικονομικών κυρώσεων σε βάρος της, ιδιαίτερα όσον αφορά τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων και λιπασμάτων, κάτι που επηρεάζει σημαντικά τις διεθνείς εμπορικές ροές. Από την πλευρά του, ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι τονίζει την ανάγκη για άμεση εφαρμογή της συμφωνίας και δείχνει επιφυλακτικός όσον αφορά τις προθέσεις της Ρωσίας, καλώντας μάλιστα για ενίσχυση της στρατιωτικής υποστήριξης σε περίπτωση παραβίασης της συμφωνίας από τη Μόσχα.
Επιπλέον, η Ρωσία καταλήγει σε μια διατύπωση περί του πυρηνικού εργοστασίου της Ζαπορίζια, επιμένοντας ότι η μεταφορά του ελέγχου σε οποιονδήποτε άλλον, όπως η Ουκρανία, είναι αδύνατη, γεγονός που προστίθεται στις πολλές διαφωνίες που υπάρχουν γύρω από τη σύγκρουση.
Η συμφωνία έχει σημαντική γεωπολιτική αξία και φαίνεται να αποσκοπεί στο να φέρει μια προσωρινή ανακούφιση στον ναυτιλιακό τομέα, αν και η αβεβαιότητα για τη σταθερότητα της εφαρμογής της παραμένει.
Αν εφαρμοστεί, η συμφωνία θα είναι το πρώτο βήμα στο εγχείρημα του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να υπάρξει γενική κατάπαυση του πυρός και να υπάρξει πρόοδος για να τερματιστεί ο πόλεμος που άρχισαν πριν από τρία και πλέον χρόνια ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία.
Τι περιλαμβάνει η συμφωνία για κατάπαυση του πυρός στη Μαύρη Θάλασσα
Στον κατάλογο περιλαμβάνονται τα διυλιστήρια πετρελαίου, οι αγωγοί φυσικού, οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, μετασχηματιστές και οι ηλεκτρικοί υποσταθμοί. Επίσης περιλαμβάνονται οι πυρηνικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και τα υδροηλεκτρικά φράγματα, υποδομές ιδιαίτερα ευαίσθητες.
Σύμφωνα με τις ΗΠΑ:
Οι ΗΠΑ και η Ουκρανία συμφώνησαν να διασφαλίσουν την ασφαλή ναυσιπλοΐα, να εξαλείψουν τη χρήση βίας και να αποτρέψουν τη χρήση εμπορικών πλοίων για στρατιωτικούς σκοπούς στη Μαύρη Θάλασσα.
Οι δύο χώρες παραμένουν δεσμευμένες να συμβάλλουν στην επίτευξη της ανταλλαγής αιχμαλώτων πολέμου, της απελευθέρωσης πολιτικών κρατουμένων και της επιστροφής των ανηλίκων Ουκρανών.
Το Κίεβο και η Ουάσινγκτον συμφώνησαν να αναπτύξουν μέτρα για την εφαρμογή της απαγόρευσης χτυπημάτων κατά ενεργειακών εγκαταστάσεων στη Ρωσία και την Ουκρανία.
Οι ΗΠΑ και η Ουκρανία θα συνεχίσουν να εργάζονται για μια «μόνιμη και διαρκή ειρήνη» και καλούν τις τρίτες χώρες να υποστηρίξουν την εφαρμογή των ναυτιλιακών και ενεργειακών συμφωνιών.
Ο Λευκός Οίκος προσθέτει ότι οι ΗΠΑ επανέλαβαν και στις δύο εμπόλεμες πλευρές πως πρέπει να σταματήσουν τις δολοφονίες και να συνεχίσουν να διευκολύνουν τις διαπραγματεύσεις.
Λαβρόφ: Η συμφωνία για τη Μαύρη θάλασσα συμφέρει τη Ρωσία
Η συμφωνία για τη Μαύρη Θάλασσα, σύμφωνα με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, έχει ως στόχο την επιστροφή της Ρωσίας στις διεθνείς αγορές σιτηρών και λιπασμάτων με προβλέψιμο τρόπο, ώστε η χώρα να αποκομίσει έσοδα και ταυτόχρονα να συμβάλει στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Ο κ. Λαβρόφ τόνισε ότι η Ρωσία θέλει να υπάρχει προβλεψιμότητα στην αγορά σιτηρών και λιπασμάτων και εξέφρασε την ανησυχία της για τη διατροφική ασφάλεια στις χώρες του Παγκόσμιου Νότου, ιδίως στην Αφρική.
Αναφορικά με τις εξελίξεις στο μέτωπο του πολέμου στην Ουκρανία, ο Λαβρόφ σχολίασε τις δηλώσεις του Στιβ Γουίτκοφ, ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ, ο οποίος εξέφρασε αισιοδοξία για την επίτευξη ευρύτερης κατάπαυσης του πυρός. Ο Ρώσος υπουργός εξήγησε ότι αυτή η αισιοδοξία φαίνεται να αγνοεί τις πολιτικές πιέσεις από τους ευρωπαίους συμμάχους της Ουκρανίας, οι οποίοι, σύμφωνα με τον ίδιο, θα προτιμούσαν να αποτρέψουν οποιαδήποτε συναινετική λύση από την πλευρά του προέδρου Ζελένσκι.
Ο Λαβρόφ επίσης εξήρε τις θέσεις του Ντόναλντ Τραμπ και της κυβέρνησης του σχετικά με την αποκατάσταση των διμερών σχέσεων Ρωσίας-ΗΠΑ, συμφωνώντας ότι η κλιμάκωση των πυρηνικών εντάσεων δεν είναι επιθυμητή. Παράλληλα, υπενθύμισε τη ρήση του Ρόναλντ Ρέιγκαν, “να εμπιστεύεσαι, αλλά να επαληθεύεις”, τονίζοντας ότι η Μόσχα θα συνεχίσει να είναι σε επιφυλακή, ανεξάρτητα από τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ.
Προειδοποίηση Ζελένσκι: Εάν η Ρωσία παραβιάσει τη συμφωνία θα ζητήσουμε κυρώσεις και όπλα
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι εξέφρασε την ελπίδα ότι η πρόσφατη συμφωνία για την παύση των στρατιωτικών επιδρομών στη Μαύρη Θάλασσα και στις ενεργειακές υποδομές αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ενώ ταυτόχρονα επεσήμανε τη σημασία της επιτήρησης και της αυστηρής τήρησης των όρων της συμφωνίας. Η προειδοποίησή του για νέες κυρώσεις και όπλα σε περίπτωση ρωσικής παραβίασης δείχνει την έντονη διάθεση της Ουκρανίας να προστατεύσει την εθνική της κυριαρχία και να διασφαλίσει την εκπλήρωση των συμφωνιών.
Η αναφορά του για την εμπλοκή τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, στην επιτήρηση της συμφωνίας και την εξειδίκευσή της σε τομείς όπως η θαλάσσια ασφάλεια και η ενεργειακή τροφοδοσία δείχνει την ανάγκη για διεθνή συνεργασία και την εκμετάλλευση της γεωπολιτικής θέσης αυτών των χωρών στην περιοχή.
Το ενδιαφέρον της Ουκρανίας για τη διατήρηση της εκεχειρίας και την αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης της σύγκρουσης, σε συνδυασμό με την προετοιμασία για την ενδεχόμενη παραβίαση της συμφωνίας, υπογραμμίζει τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται η χώρα, η οποία προσπαθεί να προστατεύσει την εδαφική της ακεραιότητα ενώ ταυτόχρονα διατηρεί τις διεθνείς συμμαχίες της.
Πόσο σημαντική είναι η συμφωνία εκεχειρίας στη Μαύρη Θάλασσα
Η συμφωνία Ρωσίας – Ουκρανίας φαίνεται να έχει περιορισμένη επίδραση στο στρατηγικό πλαίσιο του πολέμου, σύμφωνα με την εκτίμηση του αναλυτή Μάικλ Κλαρκ του Sky News. Αν και μπορεί να υπάρξουν μικρές παραχωρήσεις, όπως σημειώνει, τα κεντρικά ζητήματα που καθορίζουν την έκβαση του πολέμου δεν πρόκειται να αντιμετωπιστούν πλήρως μέσω αυτής της συμφωνίας. Ειδικότερα, αναφέρεται ότι χωρίς την ουσιαστική πίεση του Ντόναλντ Τραμπ προς τον Βλαντιμίρ Πούτιν, μια πραγματική λύση φαίνεται δύσκολη.
Ο Κλαρκ εκφράζει επίσης αμφιβολία για τη διαρκή δέσμευση του Τραμπ στη διαδικασία, υπογραμμίζοντας ότι ο Τραμπ είναι πιθανό να αποσυρθεί όταν η κατάσταση γίνει δύσκολη, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν με άλλα θέματα. Αυτό δημιουργεί την αίσθηση ότι η συμφωνία, παρά τις επιφανειακές της θετικές παραχωρήσεις, δεν θα έχει σημαντική ή διαρκή επίδραση στον πόλεμο και στις ευρύτερες γεωπολιτικές ισορροπίες.
«Ο Τραμπ είναι διασπαστικός, αλλά όταν η κατάσταση γίνεται δύσκολη στη διαχείριση, προχωρά στο επόμενο θέμα, και νομίζω ότι αυτό θα συμβεί», είπε χαρακτηριστικά ο Κλαρκ.
Η σημασία του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια
Η συμφωνία μεταξύ της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών για τη διακοπή των επιθέσεων σε στρατηγικές ενεργειακές εγκαταστάσεις στην Ουκρανία και στη Ρωσία είναι μια σημαντική εξέλιξη στην τρέχουσα σύγκρουση. Η συμφωνία, η οποία τέθηκε σε εφαρμογή στις 18 Μαρτίου 2025, αφορά κυρίως την αποφυγή στρατιωτικών πλήγμάτων σε κρίσιμες υποδομές, οι οποίες περιλαμβάνουν διυλιστήρια πετρελαίου, αγωγούς φυσικού αερίου και πετρελαίου, καθώς και εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, όπως οι πυρηνικοί σταθμοί και τα υδροηλεκτρικά φράγματα. Αυτές οι υποδομές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες, καθώς αποτελούν στόχους στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια και των δύο πλευρών και έχουν δεχτεί συνεχείς επιθέσεις κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.
Ο κατάλογος αυτών των ενεργειακών εγκαταστάσεων συμφωνήθηκε από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, με τις δύο χώρες να αναγνωρίζουν τη σημασία της αποφυγής των πλήξεων σε αυτά τα κρίσιμα σημεία, προκειμένου να μειώσουν τον αντίκτυπο στον πληθυσμό και την οικονομία, καθώς και να περιορίσουν την κλιμάκωση των στρατιωτικών συγκρούσεων. Η συμφωνία αυτή αφορά μια περίοδο 30 ημερών και αναμένεται να βοηθήσει στην εξομάλυνση της κατάστασης, τουλάχιστον για τον περιορισμένο χρονικό διάστημα της εφαρμογής της. Ωστόσο, η συμφωνία δεν είναι αμετάβλητη. Στην ανακοίνωση της ρωσικής προεδρίας διευκρινίζεται ότι, εάν παραβιαστεί από οποιαδήποτε πλευρά, η άλλη έχει το δικαίωμα να θεωρήσει ότι απαλλάσσεται από την υποχρέωση να τηρήσει τη συμφωνία.
Η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν τη σημασία της συνεργασίας για την εφαρμογή αυτής της συμφωνίας, αλλά επίσης εκφράζουν την ανάγκη για υποστήριξη από τρίτες χώρες που μπορούν να διευκολύνουν την εφαρμογή των συμφωνιών. Αυτή η υποστήριξη αφορά κυρίως τις προσπάθειες για τη ναυσιπλοΐα στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και για την αποφυγή στρατιωτικών επιθέσεων στις ενεργειακές υποδομές που επηρεάζουν και τις δύο χώρες. Η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες επικροτούν τη συμβολή τρίτων χωρών στην εφαρμογή των συμφωνιών αυτών, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για διεθνή συνεργασία, προκειμένου να διασφαλιστεί η επίτευξη μιας προσωρινής ανακωχής στους τομείς της ενέργειας και της ναυτιλίας.
Ρωσία: Δικός μας ο πυρηνικός σταθμός στη Ζαπορίζια
Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία, δια του υπουργείου Εξωτερικών, επανέλαβε ότι ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια είναι ρωσική εγκατάσταση και δήλωσε κατηγορηματικά ότι η μεταφορά του ελέγχου του στην Ουκρανία ή σε οποιονδήποτε άλλη χώρα είναι αδύνατη. Η Ρωσία απορρίπτει κάθε συζήτηση για την κοινή λειτουργία του πυρηνικού εργοστασίου, τονίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα ήταν επικίνδυνο και θα καθιστούσε αδύνατο να εξασφαλιστεί η φυσική και πυρηνική ασφάλεια του σταθμού. Ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια έχει βρεθεί στο επίκεντρο της σύγκρουσης, καθώς αποτελεί στρατηγικής σημασίας υποδομή για την Ουκρανία και τη Ρωσία, και οι επιθέσεις και οι αμφισβητήσεις γύρω από τον έλεγχο του σταθμού είναι ενδεικτικές της έντασης της σύγκρουσης στην περιοχή.
Στο περιθώριο των συνομιλιών ΗΠΑ-Ρωσίας οι Ευρωπαίοι
Η απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας να συνεργαστούν σε αυτά τα κρίσιμα ζητήματα υποδεικνύει μια αναγνώριση της ανάγκης για σταθερότητα σε τομείς που έχουν ζωτική σημασία για τη ζωή των πολιτών. Ωστόσο, οι ευρωπαίοι εταίροι φαίνεται να παραμένουν στο περιθώριο των συνομιλιών, γεγονός που ενδέχεται να προκαλέσει ανησυχία σχετικά με την ένταση των διπλωματικών σχέσεων στην περιοχή, καθώς η Ευρώπη παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις χωρίς να συμμετέχει άμεσα στις διαπραγματεύσεις. Η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας σε αυτό το ζήτημα, αν και σημαντική, υπογραμμίζει τις σύνθετες γεωπολιτικές δυναμικές και την ανάγκη για έναν παγκόσμιο διάλογο που να περιλαμβάνει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την επίτευξη μιας διαρκούς ειρηνικής λύσης.
