Μία απορία εξέφρασε το βράδυ της Δευτέρας ο ομότιμος καθηγητής της Γεωπονικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Φάνης Γέμτος στην εκπομπή «Θεσσαλών Γη». Έχοντας υπόψη τα στοιχεία του συναδέλφου του καθηγητή Νίκου Δαναλάτου, που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, για την ερημοποίηση και την εγκατάλειψη των γαιών στη Θεσσαλία και σε ολόκληρη τη χώρα, αναρωτήθηκε γιατί στα περιβαλλοντικά προγράμματα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, προβλέπονται (και χρηματοδοτούνται) μόνον δράσεις για τη μείωση της νιτρορύπανσης και όχι και για τη διάβρωση των εδαφών.
Η διάβρωση πλήττει το θεσσαλικό κάμπο –και όχι μόνο- τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ είναι γνωστό στην ΕΕ, ότι το φαινόμενο αυτό είναι γενικευμένο στη λεκάνη της Μεσογείου. Σε άλλες χώρες του Μεσογειακού νότου, το πρόγραμμα ανάσχεσης της διάβρωσης, είναι αρκετά διαδεδομένο, αλλά στην Ελλάδα αγνοείται…
Ο ομότιμος καθηγητής της Γεωπονικής του Π.Θ. Φάνης Γέμτος
Μιλώντας και πάλι με τον καθηγητή της Γεωπονικής κ. Δαναλάτο μας ανέφερε ότι στη Θεσσαλία τα τελευταία 4 χρόνια έχουμε εγκατάλειψη περίπου 200.000 στρεμμάτων λόγω υπογονιμότητας και διάβρωσης (τα 150.000 από αυτά στο Νομό Λάρισας) τόσο σε επικλινή εδάφη, στον άξονα Λάρισας- Φαρσάλων, αλλά πλέον και στον κάμπο. Προβληματικές περιοχές με άγονα χωράφια (με «ασπρόγεια») συναντά κανείς και στην πεδιάδα των Σοφάδων, ενώ στην πεδιάδα του Αλμυρού έχουμε υφαλμύρωση, διείσδυση δηλαδή του θαλασσίου μετώπου στον υπόγειο υδροφορέα και σε περιοχές όπως στη Χάλκη της Λάρισας έχουμε εγκατάλειψη επικλινών εδαφών πάνω από την εθνική οδό…
Συνολικά αναφέρει ο Νίκος Δαναλάτος η Ελλάδα χάνει κάθε δεκαετία περί τα 2 εκατομμύρια στρέμματα , ενώ τα τελευταία 30 χρόνια έχουν εγκαταλειφτεί λόγω υπογονιμότητας 6 εκατομμύρια στρέμματα, έκταση που ισοδυναμεί με αυτή που καλύπτουν πανελλαδικά τα χειμερινά σιτηρά!
Ο καθηγητής της Γεωπονικής του Π.Θ. Νίκος Δαναλάτος
Η ερημοποίηση και υπογονμότητα των εδαφών στο θεσσαλικό κάμπο, πάντα κατά τον κ. Δαναλάτο οφείλεται σε δύο παραμέτρους:
Η πρώτη όπως ανέφερε είναι αυτή που σχετίζεται με μικρούς λόφους στο θεσσαλικό κάμπο (άρα εδάφη με κλίση) , οι οποίοι πλέον από την έκπλυση λόγω των βίαιων βροχών αλλά και την εντατικοποίηση έχασαν το γόνιμο υπέδαφος και ξεχωρίζουν μακριά από το άσπρο χρώμα, που υποδηλώνει πετρώδες έδαφος (ασπρόγεια). Γόνιμα εδάφη λοιπόν που είχαν διανεμηθεί κυρίως σε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, μετά το 1922, σε λοφίσκους, ανά 120 στρέμματα, στο πέρας των τελευταίων δεκαετιών και με δεδομένο ότι η Θεσσαλία είναι φτωχή σε συλλογικά έργα άρδευσης, αφού βάσισε πολλά στο ημιτελές έργο του Αχελώου, εγκαταλείφτηκαν και μετατράπηκαν σε νταμάρια…!
Τα χωράφια αυτά πριν από 100 περίπου χρόνια είχαν γόνιμο υπέδαφος 80 με 100 εκατοστά και πλέον είναι γυμνά και πετρώδη.
Ο τρόπος για να ανακτήσουν την οργανική ουσία και το γόνιμο υπέδαφος που πρότεινε ο καθηγητής ήταν να καλλιεργηθούν με αγριαγκινάρα για 10 χρόνια και να παράγουν βιοκαύσιμα, ώστε στο τέλος της δεκαετίας να έχουν ανακτήσει 30 εκατοστά ,λόγω της αμειψισποράς και της οργανικής ύλης που θα ενσωματωνόταν χρόνο με το χρόνο στο χωράφι από αυτή την πολυετή καλλιέργεια. Το όλο project όμως εγκαταλείφθηκε λόγω της προχειρότητας που μας διέπει ως χώρα στην οργάνωση και υποστήριξη πολυετών δράσεων και της ρηχής επιχειρηματικότητας που εστιάζει πάντα το εφήμερο και όχι το μακροπρόθεσμο… Το ίδιο βέβαια ισχύει και με τις δράσεις της οργανωμένης πολιτείας, αφού ένα πρόγραμμα ανάσχεσης της διάβρωσης των εδαφών στη γεωργία δεν θα είχε άμεσα αποτελέσματα, άρα και ψήφους από τον αγροτικό κόσμο, θα ήταν ωστόσο μία παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές της χώρας, καθώς όπως επισημαίνει ο κ. Δαναλάτος σε μερικές δεκαετίες η Ελλάδα θα έχει χάσει τον πιο γόνιμο κάμπο της, αυτόν της Θεσσαλίας, λόγω της εγκατάλειψης των χωραφιών της από την ερημοποίηση, τη διάβρωση και την υπογονιμότητα.
Η δεύτερη παράμετρος αφορά τα εδάφη στον κάμπο , χωρίς κλίση κι εδώ η υπογονιμότητα οφείλεται στη μονοκαλλιέργεια, τη συνεχή και βαθειά άρρωση (το όργωμα) και την έλλειψη σχεδίου αμειψισποράς. Κάθε χρόνο επισημαίνει ο κ. Δαναλάτος το αλέτρι «καίει» το 2% της οργανικής ουσίας και σε βάθος χρόνου το πρόβλημα επιταχύνεται εκθετικά. Σε 30 χρόνια υποδιπλασιάζεται η οργανική ουσία και από 2 με 3 εκατοστά καταλήγει να είναι σήμερα στα 0.56 και σε λίγα χρόνια στα 0,2 εκατοστά, άρα καθίσταται ασύμφορο το χωράφι για καλλιέργεια και εγκαταλείπεται.
Η οργανωμένη πολιτεία φέρει μεγάλες ευθύνες για το γεγονός ότι δεν προστάτευε όλες αυτές τις δεκαετίες τον πιο γόνιμο και εύφορο κάμπο της χώρας εγκαταλείποντάς τον στην τύχη του, όχι μόνο γιατί δεν προχώρησε τα μεγάλα έργα του Αχελώου, αλλά και τα προγράμματα ανάσχεσης της διάβρωσης και ερημοποίησης των γαιών. Προωθώντας μόνο το πρόγραμμα μείωσης της νιτρορύπνασης είναι σαν να έβαλε το κάρο μπροστά από το άλογο, αφού η μεγάλη συγκέντρωση νιτρικών στα υπόγεια νερά της Θεσσαλίας, οφείλεται στο γεγονός ότι λόγω της έλλειψης επιφανειακών που θα «ξαναγεμίζουν» τις υπόγειες δεξαμενές, ταπεινώθηκε ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας λόγω της υπεράντλησης και έτσι αυξήθηκε η συγκέντρωση νιτρικών (η ίδια ποσότητα νιτρικών εξαιτίας των αζωτούχων λιπασμάτων σε λιγότερο νερό αυξάνει τη συγκέντρωση).
Είναι προφανές καταλήγει ο καθηγητής κ. Δαναλάτος ότι ο Αχελώος θα ήταν Η ΛΥΣΗ για τον κάμπο της Θεσσαλίας και για τη διατροφική αυτάρκεια της χώρας, αλλά το έργο πολεμήθηκε και από ευρωπαϊκές χώρες ανταγωνίστριες στον αγροτικό τομέα όπως π.χ. η Ολλανδία, που φοβήθηκε ότι αν αναπληρώσει το χαμένο υδατικό του ισοζύγιο ο θεσσαλικός κάμπος , θα «γεμίσει» με μηδική και έτσι θα αναπτυχθεί η κτηνοτροφία, που θα ανταγωνιζόταν την Ολλανδική….!
Κάποτε το 1881, όταν η Θεσσαλία προσαρτήθηκε στην Ελλάδα, το όνειρο των τότε πολιτικών ήταν να καλύψει τη σιτάρκεια της χώρας. Η θεσσαλική πεδιάδα ωστόσο στο διάβα των δεκαετιών θα έπρεπε να έχει επιλύσει και το πρόβλημα της επάρκειας της χώρας σε κρέας και γάλα, όπου είμαστε συνεχώς ελλιπείς στο εμπορικό ισοζύγιο, καθώς εισάγουμε το 80% του «κόκκινου κρέατος» και το 70% του γάλακτος για γαλακτοκομικά. Οι διατροφικές συνήθειες τα τελευταία 150 χρόνια άλλαξαν στην υφήλιο, χώρες όπως η Ολλανδία αύξησαν με προσχώσεις μέσα στη θάλασσα τις γόνιμες γαίες τους, αντί να τις μειώνουν εγκαταλείποντάς τις στην τύχη τους… Αλλά η πολιτική ελίτ της χώρας θαρρείς και έμεινε κολλημένη στα οράματα του Κουμουνδούρου και του Τρικούπη και όχι στις σύγχρονες επιταγές των καιρών…!
ΠΗΓΗ: Thessaliatv – Του Γιάννη Κολλάτου
