Aντισυνταγματικές έκρινε η Ολομέλεια του ΣτΕ βασικές ρυθμίσεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, «παγώνοντας» ένα μεγάλο κατασκευαστικό κομμάτι της αγοράς που είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει στο μέλλον και ειδικά στα βόρεια και νότια προάστια της Αττικής.
Πέρα από όλα αυτά, οι διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού που κρίθηκαν αντισυνταγματικές, αφορούν χιλιάδες άδειες σε όλη την επικράτεια.
Πάντως, οι σύμβουλοι Επικρατείας, ξεκαθαρίζουν ότι για λόγους δημοσίου συμφέροντος τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει ως την σημερινή ανακοίνωση του προέδρου του ΣτΕ. Το άμεσο αποτέλεσμα της απόφασης της Ολομέλειας θα έχει ως αφετηρία την ημέρα δημοσίευσης της απόφασης η οποία αναμένεται μέσα στην ερχόμενο Ιανουάριο. Πάντως, οι προσβαλλόμενες στο ΣτΕ οικοδομικές άδειες πρέπει να ακυρωθούν σύμφωνα με τους συμβούλους Επικρατείας.
Ειδικότερα, από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας σε διάσκεψη κεκλεισμένων των θυρών, κρίθηκε αντισυνταγματικός ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός ως προς το σκέλος εκείνο που θεσπίζει κίνητρα προσαύξησης των όρων δόμησης (συντελεστή δόμησης, ύψους) για την ανέγερση των κτηρίων, με αντιστάθμισμα την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων και την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου.
Παράλληλα, από την Ολομέλεια κρίθηκε ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης, των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με ανακοίνωση του προέδρου του ΣτΕ Μιχάλη Πικραμένου, το δικαστήριο έκρινε:
«Ι. Το σύστημα των διατάξεων του ΝΟΚ (άρθρα 10, 15 παρ. 8, 19 παρ. 2 και 25), με το οποίο θεσπίζονται κίνητρα προσαύξησης των όρων δόμησης (συντελεστή δόμησης, ύψους) για την ανέγερση των κτηρίων, με αντιστάθμισμα την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων και την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου, αντίκειται στo άρθρο 24 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος.
Τούτο, όχι, κατ’ αρχήν, εξαιτίας του περιεχομένου τους, αλλά για τον λόγο ότι παρέχεται με τις διατάξεις αυτές, απ’ ευθείας στις υπηρεσίες δόμησης, η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση, και μάλιστα ουσιώδη, από τους ισχύοντες κατά το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης. Τα παρεχόμενα με τις διατάξεις αυτές κίνητρα πρέπει να έχουν ληφθεί υπ’ όψιν και να έχουν σταθμισθεί οι συνέπειές τους στο οικιστικό περιβάλλον κάθε περιοχής κατά το στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού, κατόπιν ειδικής επιστημονικής μελέτης που να τεκμηριώνει τις περιεχόμενες στις διατάξεις αυτές ρυθμίσεις σε σχέση με τις ιδιαιτερότητες και την εν γένει φυσιογνωμία κάθε οικισμού.
ΙΙ. Περαιτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης (δυνάμει του άρθρου 11 παρ. 6 του ΝΟΚ), των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια (άρ. 19 παρ. 2 του ΝΟΚ). Αυτά μπορούν να κατασκευάζονται προσμετρώμενα στον συντελεστή δόμησης. Αντιθέτως, δεν αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης των έρκερ και των κλιμακοστασίων.
Κατόπιν τούτων, οι προσβαλλόμενες άδειες πρέπει να ακυρωθούν για τους παραπάνω λόγους.
ΙΙΙ. Τέλος, το δικαστήριο, σταθμίζοντας αφενός τις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της προβλεψιμότητας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης των διοικουμένων και αφετέρου το δημόσιο συμφέρον, έκρινε ότι τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει πριν από την παρούσα ανακοίνωση. Ο περιορισμός των αποτελεσμάτων της αντισυνταγματικότητας δεν καταλαμβάνει εκκρεμείς δίκες.
Η δημοσίευση της απόφασης αναμένεται τον Ιανουάριο του ερχόμενου έτους».
Το ιστορικό
Με την παρουσία του γενικού γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας Ευθύμη Μπακογιάννη και του Δήμαρχου Αλίμου Ανδρέα Κονδύλη, συζητήθηκε 11 Οκτωβρίου 2024 στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας το θέμα της συνταγματικότητας ή μη των διατάξεων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού που επιφέρουν προσαύξηση στη δόμηση και στο ύψος των κτηρίων, κ.λπ.
Την ημέρα εκείνη, σε μια άψογη διεύθυνση της δίκης από τον πρόεδρο του ΣτΕ Μιχάλη Πικραμένο αγόρευσαν συνολικά 13 δικηγόροι, ενώ έκαναν παρεμβάσεις είτε υπερ του κύρους του ΝΟΚ είτε κατά, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, η ΚΕΔΕ και 10 κατασκευαστικές εταιρείες.
Συνοπτικά, αναπτύχθηκαν δυο εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις. Η μία ήταν υπέρ της συνταγματικότητας του ΝΟΚ και η δεύτερη υπερ της αντισυνταγματικότητάς του.
Συνοπτικά, αναπτύχθηκαν δυο εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις. Η μία ήταν υπέρ της συνταγματικότητας του ΝΟΚ και η δεύτερη υπερ της αντισυνταγματικότητάς του.
Οι τέσσερεις υποθέσεις που ζητήθηκαν αφορούσαν οικοδομικές άδειες στο Δήμο Αλίμου με τις οποίες ζητείται να ακυρωθούν οικοδομικές άδειες που εξέδωσε η υπηρεσία δόμησης του Δήμου Αλίμου.
Να σημειωθεί ότι από το ΣτΕ έχουν εκδοθεί ήδη αποφάσεις από το ΣτΕ που αναστέλλουν οικοδομικές άδειες στην Κηφισιά, που έχουν εκδοθεί σύμφωνα με το ΝΟΚ.
Ειδικότερα, η συνταγματικότητας ή όχι του ΝΟΚ απασχόλησε τον περασμένο Οκτώβριο την Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου με πρόεδρο τον Μιχάλη Πικραμένο, κατόπιν παραπομπής από το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ, με οι εισηγήτριες τις συμβούλους Επικρατείας Μαρία Σωτηροπούλου και Χριστιάνα Μπολόφη.
Το Τμήμα, μεταξύ των άλλων, έχει κρίνει, αντίθετες προς το Σύνταγμα τις διατάξεις των άρθρων 10 και 25 του ΝΟΚ (νόμος 4067/2012) που προβλέπουν προσαυξήσεις συντελεστού δομήσεως λόγω υποτυπώδους μείωσης της κάλυψης και ανέγερσης κτηρίου ανώτερης ενεργειακής απόδοσης (μπόνους δόμησης).
Επίσης, το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ έχει αποφανθεί ότι είναι αντίθετες στο Σύνταγμα και το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τις διατάξεις εκείνες του ΝΟΚ, που εξαιρούν από την προσμέτρηση στο συντελεστή δόμησης, τους χώρους κυρίας χρήσεως παταριών, σοφιτών και έρκερ (προεξοχές, κινητά ή σταθερά συστήματα σκίασης, κ.λπ.), εξαιτίας των οποίων αυξάνεται και το ύψος και η δόμηση και ο αριθμός των ορόφων, όπως έκρινε αντισυνταγματική η δημιουργία χώρων κυρίας χρήσεως στο δώμα.
Κατά την συζήτηση στην Ολομέλεια, οι εισηγήτριες των τεσσάρων υποθέσεων, σύμβουλοι Επικρατείας Μαρία Σωτηροπούλου και Χριστιάνα Μπολόφη έκαναν και πρόσθετες εισηγήσεις επί των υποθέσεων που αυτών.
Ο δικηγόρος ενασχολούμενος κατά κανόνα με περιβαλλοντικά θέματα Βασίλης Παπαδημητρίου, με αφορμή το «δια ταύτα» της διάσκεψης της Ολομέλειας του ΣτΕ (η απόφαση θα δημοσιευθεί τον ερχόμενο Ιανουάριο) επισημαίνει ότι «η απόφαση είναι σημαντική και αποτελεί κατ’ αρχήν φραγμό στην επιδείνωση των οικιστικών συνθηκών που προκύπτει από τα φουσκωμένα κτήρια του ΝΟΚ».
Παράλληλα, ο κ. Παπαδημητρίου επεξηγεί:
«Από την ανακοίνωση του πρόεδρου του ΣτΕ προκύπτει ότι κρίθηκαν ως αντίθετα με το Σύνταγμα τα μπόνους του ΝΟΚ, ήτοι η επαύξηση του συντελεστή δομήσεως και του ύψους καθ΄ υπέρβαση των ειδικών όρων δομήσεως.
Κρίθηκε ειδικότερα ότι τέτοιοι είδους προσαυξήσεις δεν μπορεί να δράσουν οριζοντίως και ευθέως, ανατρέποντας τις προβλέψεις των επιμέρους σχεδίων που ισχύει για κάθε περιοχή.
Περαιτέρω κρίθηκε αντισυνταγματική η μη προσμέτρηση στο ΣΔ χώρων εσωτερικών εξωστών (παταριών και συναφών χώρων), που κατ’ ουσίαν δημιουργούσαν επιπλέον όροφο».
Η απόφαση είναι σημαντική και αποτελεί κατ’ αρχήν φραγμό στην επιδείνωση των οικιστικών συνθηκών που προκύπτει από τα φουσκωμένα κτήρια του ΝΟΚ.
Θα μπορούσε όμως να είναι ακόμη πιο προστατευτική για το οικιστικό περιβάλλον και να μη θέτει στο απυρόβλητο εκδοθείσες ήδη αντισυνταγματικές άδειες».
