Να σφραγίσει τον εναέριο χώρο της σε αεροσκάφη των αερογραμμών της Λευκορωσίας και να επιβάλει κυρώσεις στο καθεστώς του Αλεξάντερ Λουκασένκο, που κατηγορείται για «κρατική αεροπειρατεία» και σύλληψη του αντιφρονούντα δημοσιογράφου Ρομάν Προτάσεβιτς αποφάσισε η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά από δύο ώρες συνομιλιών στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, με τους «27» να ζητούν παράλληλα την άμεση απελευθέρωση του 26χρονου και της συντρόφου του, Σοφίας Σαπέγκα, καθώς και την εγγύηση της ελεύθερης μετακίνησής τους.
«Δεν αρκεί μόνο να παραμείνουμε σε φραστικές καταδίκες. Πρέπει να υιοθετηθεί ένα νέο πλέγμα ισχυρών κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας έτσι ώστε να στείλουμε ένα μήνυμα ότι τέτοιες πρακτικές δεν μπορούν και δεν πρέπει να γίνονται ανεκτές στην ευρωπαϊκή ήπειρο» είχε τονίσει νωρίτερα σε παρέμβασή του ο πρωθυπουργός, εκφράζοντας οργή για την «κρατική αεροπειρατεία».
Αναλυτικότερα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο:
- Καλεί τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) να διερευνήσει επειγόντως αυτό το άνευ προηγουμένου και απαράδεκτο συμβάν.
- Καλεί το Συμβούλιο να υιοθετήσει πρόσθετες λίστες κατά προσώπων και οντοτήτων το συντομότερο δυνατό, στη βάση του υφιστάμενου καθεστώτος κυρώσεων αλλά και περαιτέρω στοχευμένες οικονομικές κυρώσεις, προσκαλώντας τον ύπατο εκπρόσωπο και την επιτροπή να υποβάλουν προτάσεις, χωρίς καθυστέρηση, για αυτόν τον σκοπό.
- Καλεί όλους τους αερομεταφορείς που εδρεύουν στην ΕΕ να αποφεύγουν πτήσεις στον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας.
- Καλεί το Συμβούλιο να υιοθετήσει τα απαραίτητα μέτρα για να αποκλείσει τις πτήσεις λευκορωσικών αεροσκαφών στον εναέριο χώρο της ΕΕ και να αποτρέψει την πρόσβαση σε αεροδρόμια της ΕΕ πτήσεων που εκτελούνται από αυτά.
- Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει την αλληλεγγύη του στη Λετονία, σε συνέχεια της αδικαιολόγητης απέλασης των Λετονών διπλωματών.
Πρόκειται για μια γρήγορη και δυναμική απάντηση, ωστόσο η πραγματική έκτασή της δεν θα είναι γνωστή έως ότου οι αξιωματούχοι, οι διπλωμάτες και οι δικηγόροι εξετάσουν τις λεπτομέρειες των κυρώσεων, οι οποίες πρέπει να καταρτιστούν για να αντέξουν τις νομικές προκλήσεις.
Η ελληνική πρόταση για τη Λευκορωσία
Το δρόμο προς μία δήλωση των ηγετών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η οποία να καταδικάζει την αναχαίτιση του αεροπλάνου, ζητώντας παράλληλα την απαγόρευση πτήσεων προς την ΕΕ από την εθνική αεροπορική εταιρεία της Λευκορωσίας έδειξαν από το ξεκίνημα της συζήτησης οι Έλληνες διπλωμάτες, πρόταση που υιοθετήθηκε τελικά από τους «27».
Συνάντηση Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Λιθουανίας
Λίγο πριν από την έναρξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε τετ α τετ με τον Λιθουανό πρόεδρο Gitanas Nauseda. Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι ο Λιθουανός πρόεδρος ευχαρίστησε τον Έλληνα πρωθυπουργό για την ξεκάθαρη δήλωσή του για το απαράδεκτο περιστατικό, ενώ συμφώνησαν ότι πρέπει να υπάρξει ισχυρή ευρωπαϊκή αντίδραση για την πρωτοφανή και καταδικαστέα αυτή ενέργεια. Οι ίδιες πηγές συμπληρώνουν ότι η ελληνική κυβέρνηση συνεργάζεται σε όλα τα επίπεδα με τις ευρωπαϊκές αρχές, προκειμένου να εξεταστεί αν τα πρόσωπα που δεν συνέχισαν για το Βίλνιους εμπλέκονται στην υπόθεση.
«Καταδίκη» από τον Τζο Μπάιντεν
Την στάση της Λευκορωσίας καταδίκασε και ο Τζο Μπάιντεν. «Οι ΗΠΑ καταδικάζουν με τον εντονότερο τρόπο την εκτροπή του αεροσκάφους και τη σύλληψη» του Ρομάν Προτασέβιτς, ανέφερε ο Αμερικανός πρόεδρος σε ανακοίνωση που δημοσιοποίησαν οι υπηρεσίες του. «Αυτό το σκανδαλώδες συμβάν και το βίντεο στο οποίο ο κ. Προτασέβιτς μοιάζει να μιλά πιεζόμενος είναι επονείδιστες επιθέσεις στην πολιτική διαφωνία και στην ελευθερία του Τύπου», συνεχίζει ο κ. Μπάιντεν, τασσόμενος υπέρ των κυρώσεων που επέβαλε η ΕΕ σε βάρος της Λευκορωσίας και καλώντας να αφεθεί ελεύθερος ο αντιφρονών.
Οι ΗΠΑ «ενώνουν τη φωνή τους με αυτές που απευθύνουν έκκληση να διενεργηθεί διεθνής έρευνα» για τα γεγονότα, ενώ ο αμερικανός πρόεδρος «χαιρετίζει την είδηση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε στοχευμένες οικονομικές κυρώσεις και άλλα μέτρα» και σημειώνει πως «ζήτησα από την ομάδα μου να εξετάσει τις προσήκουσες επιλογές ώστε οι υπεύθυνοι να λογοδοτήσουν, σε στενό συντονισμό με την ΕΕ, άλλους συμμάχους και εταίρους και διεθνείς οργανισμούς».
Ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου, ο Τζέικ Σάλιβαν, συζήτησε από την πλευρά του με τη Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, μορφή της λευκορωσικής αντιπολίτευσης εξόριστη στη Λιθουανία, στην οποία εξέφρασε τη «σθεναρή υποστήριξη των ΗΠΑ» στα αιτήματα για «δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες» του «λευκορωσικού λαού», ανέφερε ανακοίνωση Τύπου της εκπροσώπου του.
Συνεδριάζει εκτάκτως ο ICAO
Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας συγκάλεσε έκτακτη συνεδρίαση του οργάνου του ΟΗΕ -36 διπλωματικών εκπροσώπων- για τις 27 Μαΐου με αντικείμενο συζήτησης την αναγκαστική προσγείωση ενός αεροσκάφους της Ryanair στη Λευκορωσία. Σε περίπτωση αποδεδειγμένης παραβίασης των διεθνών κανονισμών, ο ρόλος του ICAO συνίσταται στην παροχή βοήθειας, στις χώρες που το επιθυμούν, για να συζητήσουν, να καταδικάσουν, να εφαρμόσουν κυρώσεις, με βάση τη Σύμβαση του Σικάγο.
