Tέλος 4 λεπτών ανά τεμάχιο πλαστικού (πλέον ΦΠΑ) που θα διατίθεται στην αγορά θα καταβάλλουν από την 1η Ιανουαρίου του 2022 οι καταναλωτές. Μάλιστα, τα πλαστικά καλύμματα και τα καπάκια θα λογίζονται ως ξεχωριστά προϊόντα ακόμη και αν διατίθενται με ενιαίο τρόπο.
Η εισφορά θα έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα και τα έσοδα θα εισπράττονται από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.) και θα αποδίδονται στο «Πράσινο Ταμείο» με σκοπό την διάθεσή τους για περιβαλλοντικές δράσεις.
Οι προβλέψεις αυτές περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο για τα πλαστικά μιας χρήσης που κατατέθηκε χθες για ψήφιση στην βουλή, με την ενσωμάτωση της σχετικής κοινοτικής οδηγίας (2019/902/ΕΕ ) και με στόχο την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης και την προστασία του Περιβάλλοντος.
«Το νομοσχέδιο για την απόσυρση των Πλαστικών Μιας Χρήσης έρχεται να αλλάξει συνήθειες της καθημερινότητάς μας. Πολιτεία, αγορά και πολίτες καλούμαστε να βγάλουμε από την καθημερινότητά μας πλαστικά μίας χρήσης επιζήμια για το Περιβάλλον, όπως πλαστικά προϊόντα που δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν, αλλά και τα οποία δημιουργούν το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης στις θάλασσές μας» ανέφερε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης, επισημαίνοντας ότι το 50% των απορριμμάτων στη θάλασσα είναι Πλαστικά Μιας Χρήσης
Το σχέδιο νόμου προβλέπει την απαγόρευση από τον Ιούλιο του 2021 της διάθεσης στην αγορά 10 πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης: μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, περιέκτες από φελιζόλ, κυπελάκια ποτών από φελιζόλ, περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ, αναδευτήρες ποτών, μπατονέτες, στηρίγματα για μπαλόνια, καθώς και πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα πλαστικά).
Στο πλαίσιο αυτό για τα προϊόντα που ήδη είναι διαθέσιμα στην αγορά κατά την έναρξη ισχύος της απαγόρευσης, τίθεται προθεσμία δέκα μηνών από τον χρόνο της απαγόρευσης, ήτοι από τις 3 Ιουλίου 2021, για την εξάντληση των αποθεμάτων. Περαιτέρω, από την 1η Φεβρουαρίου 2021, θεσπίζεται απαγόρευση στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης να προμηθεύονται προϊόντα μίας χρήσης.
Στόχος της απαγόρευσης είναι η μείωση της κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και πλαστικούς περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026.
Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, προβλέπονται έξι μεγάλες δράσεις. Πρώτον, ο επανασχεδιασμός των προϊόντων με οικολογικό πρόσημο. Για το σκοπό αυτό τίθεται υποχρεωτικός στόχος χωριστής συλλογής των πλαστικών μπουκαλιών κατά 77% το 2025 και κατά 90% το 2029.
Δεύτερον, για όσα προϊόντα απαγορεύονται, ορίζονται με Κοινές Υπουργικές Αποφάεις εναλλακτικές λύσεις, ενώ η απαγόρευση αυτών ξεκινά 6 μήνες νωρίτερα για τον δημόσιο τομέα. Τρίτον, όλα τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα στα μπουκάλια τους μέχρι το 2024, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και από 35% αντίστοιχα το 2030. Για να διασφαλισθεί ότι όλοι συμμορφώνονται με τις νέες απαιτήσεις για το ανακυκλωμένο περιεχόμενο εισάγεται το Ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ 15343.
Τέταρτον, παρέχεται ταυτόχρονα το κίνητρο στους παραγωγούς των προϊόντων να μειώνονται οι υποχρεωτικές τους εισφορές στα συστήματα ανακύκλωσης, όσο περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο έχουν στα προϊόντας τους (eco-modulation).
Πέμπτον, εισάγονται νέες απαιτήσεις σήμανσης από τον Ιούλιο του 2021, αναφορικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις συγκεκριμένων προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά είναι τα πλαστικά ποτήρια, τα υγρά μαντηλάκια, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα καπνικά προϊόντα.
Έκτον, θεσπίζονται έως τον Ιανουάριο του 2023 συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για δύο νέες ομάδες προϊόντων όπως τα καπνικά προϊόντα και τα αλιευτικά εργαλεία, καθώς και άλλες 8 κατηγορίες προϊόντων (κυπελάκια ποτών, περιέκτες τροφίμων, περιέκτες ποτών, πακέτα και περιτυλίγματα, λεπτές σακούλες μεταφοράς, υγρά μαντηλάκια και μπαλόνια).
Τα συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού θα είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση και για τον καθαρισμό των κοινόχρηστων χώρων και ακτών από τα απόβλητα των προϊόντων αυτών.
Με το νομοσχέδιο νομοθετούνται και εθνικά μέτρα με κίνητρα για την ενίσχυση της Πρόληψης (επαναχρησιμοποίηση) στη δημιουργία πλαστικών αποβλήτων. Ειδικότερα με το νομοσχέδιο:
–Θεσπίζεται περιβαλλοντική εισφορά για τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων από 01.01.2022. Τα χρήματα που θα συλλέγονται θα πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο και θα επιστρέφουν στους Δήμους και τις Περιφέρειες για δράσεις καταπολέμησης της περιβαλλοντικής ρύπανσης που προκαλούν τα εν λόγω προϊόντα.-
–Θεσπίζεται η υποχρέωση διάθεσης επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων από 01.01.2022. στις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, καθώς και η υποχρέωση να πωλούν τα προϊόντα τους με έκπτωση, σε περίπτωση που ο καταναλωτής έχει δικό του επαναχρησιμοποιούμενο σκεύος.
–Θεσπίζεται η υποχρέωση των Δήμων να διαθέτουν δημόσιες βρύσες για τη δωρεάν παροχή πόσιμου νερού σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και παιδικές χαρές, από την 1η Ιουλίου του 2021.
–Θεσπίζεται πανελλαδικό σύστημα επιστροφής εγγύησης στον πολίτη. Από 5 Ιανουαρίου 2023, οι πολίτες που θα επιστρέφουν στα σημεία πώλησης τα πλαστικά μπουκάλια,-τα οποία θα επιβαρύνονται με λίγα λεπτά, θα λαμβάνουν πίσω τα επιπλέον χρήματα, ως ανταμοιβή για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση. Για την αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου αυτού και τον καθορισμό της εγγύησης θα πραγματοποιηθεί μελέτη εφαρμογής έως τον Ιούλιο του 2021.
–Διευρύνεται η περιβαλλοντική σήμανση σε όλα τα Πλαστικά Μιας Χρήσης που εμπίπτουν στην Οδηγία από 3 Ιανουαρίου του 2022, ώστε να γνωρίζουν οι πολίτες ποια προϊόντα προορίζονται για επαναχρησιμοποίηση, ποια για ανακύκλωση και ποια για κομποστοποίηση.
Κυρώσεις
Παράλληλα, στα εθνικά μέτρα για τη μείωση της πλαστικής ρύπανσης που θεσπίζονται στο νομοσχέδιο, προβλέπονται και συγκεκριμένα αντικίνητρα, υπό τη μορφή κυρώσεων.
Ειδικότερα, στις περιπτώσεις διάθεσης προϊόντων που υπόκεινται σε απαγόρευση επιβάλλεται πρόστιμο που αντιστοιχεί στον παραγωγό –1% επί του κύκλου εργασιών του προηγούμενου έτους, καθώς και στην στην επιχείρηση εστίασης 5 ευρώ ανά τεμάχιο προϊόντος που διέθεσε στην αγορά (με ελάχιστο πρόστιμο τα 1.000 ευρώ).
Για τη μη απόδοση της Εισφοράς από τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων επιβάλλεται πρόστιμο:
–Στις επιχειρήσεις εστίασης 1.000 ευρώ ανά παράβαση και σε περίπτωση υποτροπής διπλασιασμός των ποσών.
Για τη διάθεση προϊόντων που δεν πληρούν τις προδιαγραφές οικολογικού σχεδιασμού για ανακυκλωμένο περιεχόμενο επιβάλλεται πρόστιμο:
–Στον παραγωγό ύψους –1% επί του κύκλου εργασιών του προηγούμενου έτους.
