Μόλις δύο 24ωρα απομένουν μέχρι να γυρίσει και τυπικά οριστικά η σελίδα του καθεστώτος διαμονής και εργασίας των Ευρωπαίων πολιτών στη Μεγάλη Βρετανία, καθώς από την 1η Ιουλίου όσοι δεν έχουν υποβάλει αίτηση για την απόκτηση άδειας μόνιμης εγκατάστασης, πρακτικά θα βρεθούν μετέωροι χωρίς ουσιαστική διαφορά από υπηκόους τρίτων χωρών που αιτούνται ασύλου.
Αν και οι περισσότεροι έχουν φροντίσει να είναι εμπρόθεσμοι, πολυπληθή είναι τα δημοσιεύματα του διεθνούς τύπου που εκφράζουν την αγωνία ότι σίγουρα δεν είναι λίγοι εκεινοι που για διάφορους λόγους δε θα έχουν ολοκληρώσει αυτήν την υποχρέωση, γεγονός το οποίο θα τους καταστήσει παράνομους την επόμενη ημέρα.
Ιδιαίτερα θετικό κρίνεται, πάντως, ότι δόθηκε μια περίοδος χάριτος 28 ημερών για περιπτώσεις ανάγκης, αν και η οργάνωση UK in a changing Europe, θυμίζει ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε τελικώς δεν έχει πολλά κοινά με την αρχική υπόσχεση της αυτόματης άδειας παραμονής για όσους κατοικούσαν ήδη στη χώρα.
Η διαδικασία που ακολουθεί το Ηνωμένο Βασίλειο για την καταγραφή των πολιτών της ΕΕ στην επικράτειά του αποδίδει καθεστώς μονίμου ή προσωρινά διαμένοντος (settled ή pre-settled status) στους πολίτες της ΕΕ και τα μέλη των οικογενειών τους που διέμεναν στο Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι και το τέλος της μεταβατικής περιόδου. Οι πολίτες της ΕΕ που διέμεναν στο Ηνωμένο Βασίλειο πριν τις 31.12.2020 μπορούν να καταθέσουν σχετική αίτηση μέχρι και τις 30 Ιουνίου 2021, προκειμένου να κατοχυρώσουν τα δικαιώματα διαμονής, εργασίας, κοινωνικής ασφάλισης, ιατροφαρμακευτικής τους κάλυψης, καθώς και τα υπόλοιπα δικαιωματά τους στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως προβλέπονται στη Συμφωνία Αποχώρησης.
Οι Ελληνες που κατοικούν στη Μεγάλη Βρετανία, πάντως, ξεπερνώντας τα παραδοσιακά στερεότυπα του Νότου για κάλυψη των υποχρεώσεών τους την τελευταία στιγμή, φαίνεται ότι έχουν ήδη κάνει τις σχετικές αιτήσεις εγκαίρως.
«Ολοι όσοι βρίσκονταν εδώ πριν το 2020 είχαν δικαίωμα να κατοχυρώσουν την παραμονή τους για πέντε έτη με μία απλούστατη αίτηση, η οποία σου έδινε το δικαίωμα να κάνεις μόνιμη την κατοικία σου εδώ και να κατοχυρώσεις πια το λεγόμενο settle status. Οποιος δεν το έκανε αυτό, έθεσε μόνος του τον εαυτό του σε κίνδυνο», λέει στο «ethnos.gr» ο Μιχάλης Πετσαλάκης, ο οποίος ζει και εργάζεται στο Λονδίνο.
Ο ίδιος βρισκεται στη βρετανική πρωτεύουσα από το 2017 όταν και είχε επισκεφτεί την πόλη για να δει την κόρη του, η οποία σπούδαζε εκεί και αποφάσισε να μείνει και δουλέψει στο Λονδίνο.
Μέσω μιας απλής αίτησης σε ένα app κατοχύρωσε την παραμονή της στη Μεγάλη Βρετανία και η Αναστασία Πατσιαρίκα που αυτήν την περίοδο κάνει το διδακτορικό της στην Ιατρική ύστερα από το μεταπτυχιακό που ολοκλήρωσε.
«Αν και το κεφάλαιο της αίτησης ήταν απλό, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι από άλλες ευρωπαικές χώρες, οι οποίοι αγωνιούν για την επόμενη μέρα. Δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις. Πολύ πρόσφατα με ρώτησε συμφοιτήτρια από άλλη χώρα της Ε.Ε. εκτός Ελλάδας αν θα χρειαζόμαστε βίζα» λέει.
Μία από τις μεγαλύτερες αγωνίες που αντιμετωπίζουν οι μη γεννημένοι στη Μ. Βρετανία κάτοικοι είναι το γεγονός ότι η όλη διαδικασία είναι απολύτως ηλεκτρονική και δεν περιλαμβάνει τη χορήγηση κάποιου φυσικού πιστοποιητικού, το οποίο θα μπορούσε να επιδειχθεί στις αρχές σε περίπτωση ελέγχου.
«Δεν υπάρχει ένα επίσημο έγγραφο γι΄αυτούς που πήραν το presettle status, το οποίο θα μπορούν να έχουν στην κατοχή τους. Ολα τα στοιχεία βρίσκονται στην αντίστοιχη με το gov.gr βάση δεδομένων. Ακόμα και η απάντηση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με την οποία ενημερωνόμαστε για την άδεια διαμονής αναγράφει ότι δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικό ελέγχου. Ως εκ τούτου υπάρχει μία αγωνία μήπως σε ενδεχόμενο πρόβλημα της βάσης δεδομένων, κάποιοι βρεθούν χωρίς έγγραφα που να αποδεικνύουν ότι βρίσκονται νόμιμα στη χώρα», λέει η κυρία Πατσιαρίκα.
Σήμερα στη χώρα υπολογίζεται ότι ζουν περισσότεροι από 140.000 Ελληνες, οι περισσότεροι εκ των οποίων εκτιμάται ότι έχουν τακτοποιήσει το ζήτημα της παραμονής τους.
Πλέον το δύσκολο για κάποιον θα είναι να μετεγκατασταθεί στη Μ. Βρετανία: «Το μεγάλο πρόβλημα υπάρχει γι΄αυτούς που θέλουν να έρθουν, καθώς πρέπει να πληρούν ορισμένες προυποθέσεις, να υπάρχει πρόσκληση από κάποια εταιρία, στην οποία θα εργαστούν» σημειώνει ο κ. Πετσαλάκης.
Βάσει της συμφωνίας, οι πολίτες της ΕΕ που επιθυμούν να μεταβούν στο ΗΒ για φοίτηση (ξεκινώντας από το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 και έπειτα) ή εργασία (π.χ. σε εταιρεία/επιχείρηση στο ΗΒ, πληρωτέα ή μη, για εργασία ως αυτοαπασχολούμενοι, για άμεση παροχή αγαθών και υπηρεσιών σε κοινό, για προτεινόμενη εργασιακή θέση ή πρακτική άσκηση κλπ), θα μπορούν να το κάνουν μόνο μετά από απόκτηση, πριν την μεταβασή τους στο Ηνωμένο Βασίλειο, φοιτητικής, εργασιακής ή άλλης ειδικού σκοπού θεώρησης (visa).
Επιπλέον ήδη από το τρέχον ακαδημαϊκό έτος και έπειτα, φοιτητές – πολίτες ΕΕ, θα πρέπει να καταβάλουν στα Βρετανικά ακαδημαϊκά ιδρύματα τα δίδακτρα που προβλέπονται για διεθνείς φοιτητές.
Υποτιμημένος ο αριθμός των υπηκόων χωρών της Ε.Ε
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η μεγαλύτερη διοικητική άσκηση για τους μετανάστες που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ σε χώρα της Ευρώπης είχε οδηγήσει έως το τέλος Μαΐου στην υποβολή περισσότερων από 5,6 εκατομμυρίων αιτήσεων από πολίτες χωρών της Ε.Ε. που κατοικούν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η προσέλευση αυτή, η οποία δεν αντανακλά και τον οριστικό όγκο των αιτήσεων καθώς δεν έχει καταγραφείο ο τελευταίος κρίσιμος μήνας, κατέδειξε ότι επί χρόνια είχε υποτιμηθεί και από τους ίδιους τους Βρετανούς ο αριθμός των πολιτών με εθνικότητα άλλου ευρωπαϊκού κράτους που ζούσαν εκεί καθώς οι επίσημες εκτιμήσεις το Μάρτιο του 2019 μιλούσαν για 3,7 εκατομμύρια.
Ανά εθνικότητα οι περισσότερες αιτήσεις υπεβλήθησαν από Πολωνούς (περίπου 1 εκατομμύριο), ενώ την πρώτη πεντάδα συμπληρώνουν οι Ρουμάνοι, οι Ιταλοί, οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί.
Οι περισσότερες απο τις αιτήσεις έχουν γίνει δεκτές, αλλά η «αιμορραγία» πληθυσμού που προκάλεσε το Brexit σε συνδυασμό με την ολέθρια επέλαση του κορωνοϊού από τη χώρα, η οποία και τώρα έρχεται αντιμέτωπη με τη μετάλλαξη Δέλτα, φαίνεται ότι αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό κυρίως σε θέσεις εργασίας που δεν απαιτούν υψηλές δεξιότητες.
Περισσότεροι έφυγαν εξαιτίας του κορονοιού και όχι λόγω Brexit
Παρά το γεγονός ότι την τελευταία 20ετία ο πληθυσμός της χώρας αυξανόταν κατά περίπου 400.000 άτομα κατά μέσο όρο κατ΄έτος υπολογίζεται ότι συνολικά δημιουργήθηκαν περί τα 6 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας την ίδια περίοδο, όπως επισημαίνει σε άρθρο του στον Guardian ο Jonathan Portes, καθηγητής οικονομικών στο King’s College.
Ωστόσο, τα δεδομένα άλλαξαν εντελώς το 2020 σε τρεις βασικούς δείκτες: Καταγράφηκε αυξημένος αριθμός θανάτων από την πανδημία, μείωση των γεννήσεων αλλά και η μεγάλη ..έξοδος κατοίκων γεννημένων σε άλλες χώρες και ο επαναπατρισμός τους. Περίπου 1 εκατομμύριοι υπολογίζεται ότι είναι αυτοί που εγκατελειψαν τη Μεγάλη Βρετανία.
Το γεγονός αυτό δημιουργεί ήδη τις πρώτες αναταράξεις στην αγορά εργασίας, όπως επισημαίνει και ο κ. Πετσαλάκης, ο οποίος ως γενικός διευθυντής σε αλυσίδα ξενοδοχείων και υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων σε μεγάλο εστιατόριο ήδη παρατηρεί τη διαφορά: «Ανοιξε η εστίαση μετά τις απαγορεύσεις, αλλά οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν άτομα να δουλέψουν. Καταγράφεται τεράστια ζήτηση σε ορισμένους κλάδους. Ψάχνουν σερβιτόρους ή ανθρώπους για την κουζίνα και δεν υπάρχουν χέρια. Υπάρχει μία εσφαλμένη εικόνα ότι έφυγαν πολλοί λόγω Brexit. Η αλήθεια κι αυτό που βλέπουμε γύρω μας είναι ότι οι περισσότεροι έφυγαν εξαιτίας του κορονοιού. Πολλοί αναγκάστηκαν, διότι με κλειστές επιχειρήσεις έμειναν χωρίς δουλειά για μήνες χωρίς να δικαιούνται επιδόματα και στη Μεγάλη Βρετανία είναι εξαιρετικά δύσκολο να ζήσεις χωρίς οικονομική υποστήριξη εξαιτίας του υψηλού κόστους ζωής».
Από τους Έλληνες, όσοι επαναπατρίστηκαν μόνιμα ήταν άνθρωποι που είχαν εγκατασταθεί στη Μεγάλη Βρετανία την τελευταία 2ετία, όπως επισημαίνει η Ελένη Κοντογεώργου, η οποία εργαζόταν στην ελληνική πρεσβεία στο Λονδίνο, αλλά επέστρεψε στην Ελλάδα για προσωπικούς λόγους θεωρώντας – όπως λέει – ότι ύστερα από 17 χρόνια είχε κλείσει τον κύκλο της.
Η ίδια θυμάται μεγάλη προσέλευση Ελλήνων στη χώρα μετά το 2011, αλλά και το άγχος τα πρώτα χρόνια της απόφασης του Brexit, όταν όπως θυμάται «έτρεχαν όλοι πανικόβλητοι σε δικηγόρους προσπαθώντας να μάθουν τι θα αλλάξει στη ζωή τους». Οι περισσότεροι Ελληνες του Λονδίνου, πάντως, πήραν βρετανικά διαβατήρια, σημειώνει.
