Σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, τα smartphones έχουν γίνει σχεδόν πανταχού παρόντα, ενώ με κάθε νέα έκδοση που κυκλοφορεί, γίνονται όλο και πιο ισχυρά και ολοκληρωμένα. Όπως γίνεται κατανοητό, αυτό οδηγεί τόσο σε αύξηση των χρηστών, όσο και σε αύξηση του καθημερινού χρόνου χρήσης της οθόνης.
Από το να καλύψουμε την ενημερωτική μας ανάγκη, έως την κοινωνική οι περισσότεροι ιστότοποι και ψηφιακές εφαρμογές μας εμπλέκουν σε ένα συνεχές σκρολάρισμα, ανάλογα φυσικά με αυτά που ταιριάζουν στα ενδιαφέροντά μας. Αυτή είναι η «κουλτούρα του σκρολαρίσματος».
Σύμφωνα με αναλυτική έρευνα της GSMA MobileEconomy, ο μέσος άνθρωπος ξοδεύει 3 ώρες και 15 λεπτά στο τηλέφωνό του κάθε μέρα, ενώ 1 στους 5 χρήστες smartphone ξοδεύει πάνω από 4,5 ώρες κατά μέσο όρο στο τηλέφωνό του ημερησίως.
Η χώρα με τις περισσότερες ώρες ημερησίως που δαπανώνται στο σκρολάρισμα είναι οι Φιλιππίνες με 5,47 ώρες. Πολύ κοντινά ποσοστά παρουσιάζουν και η Ταϊλάνδη, Βραζιλία, Κολομβία και Νότια Αφρική. Τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι ώρες σκρολαρίσματος είναι πολύ κοντινές, με 2 ώρες και 37 λεπτά και 2 ώρες και 41 λεπτά αντίστοιχα.
Ωστόσο μερικά ποσοστά που έχουν επίσης ενδιαφέρον είναι εκείνα που κατηγοριοποιούν τις γενιές και τον χρόνο που δαπανούν στο τηλέφωνό τους. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, φαίνεται πως οι Gen-Zeders κατέχουν την πρωτιά στην κατάταξη, σημειώνοντας 76,3 % χρήση, ενώ οι Millenials 67.3 %. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν τεράστιο μέρος της χρήσης τόσο των smartphone όσο και του διαδικτύου.
Σύμφωνα με έρευνα της SimpleTexting, ο κύριος λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης είναι η πλήξη (51,8%). Άλλοι λόγοι χρήσης των smartphones για πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης περιλαμβάνουν την περιέργεια- 18,6%, ενημέρωση – 16%, μοναξιά – 9,4%, ανάγκη/εργασία – 3,8% και σκοποί υγείας – 0,4%.
Βέβαια, παρά την αυξανόμενη καθημερινή χρήση smartphone, μόνο περίπου 1 στους 10 ανθρώπους πιστεύει ότι ο χρόνος χρήσης έχει θετική επίδραση στην ψυχική υγεία του.
Αντίθετα, το 68,6% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι ο χρόνος της οθόνης επηρεάζει αρνητικά την ψυχική υγεία. Η ίδια μελέτη ρώτησε τους ερωτηθέντες ποια αρνητικά συνδέουν με τον χρόνο στην οθόνη και η απάντηση με το υψηλότερο ποσοστό συμφωνίας ήταν η καταπόνηση των ματιών. Άλλες αρνητικές επιπτώσεις είναι το να επηρεάζεται η εργασιακή τους ικανότητα και η δυσκολία στο παραμένουν συγκεντρωμένοι.
Δείτε Βίντεο: Ο Εθισμός στο Διαδίκτυο
Αρνητικές επιπτώσεις
Αυτή η άσκοπη χρήση του κινητού είναι κάτι που έχει αρχίσει να ανησυχεί πολλούς. Μια μελέτη του 2016 από το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας της Αμερικής, διαπίστωσε ότι η αυξημένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη.
Η ψυχολόγος Susan Albers δήλωσε ότι το doomscrolling – που ορίζεται ως η πράξη του συνεχούς σκρολαρίσματος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ή της περιήγησης στον ιστό και της πρόσληψης ενός συνεχούς χείμαρρου κακών ειδήσεων – δεν έχει να κάνει με το να παραμένουμε ενημερωμένοι, ή ενήμεροι για το τι συμβαίνει, αλλά με τα συναισθήματά μας.
Το συνεχές σκρολάρισμα, ξανά και ξανά, μπορεί να γίνει μια μορφή εθισμού και κακής συνήθειας, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερες αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία.
Γιατί είναι τόσο εθιστικό; Είναι στην ανθρώπινη φύση να αναζητάμε την προβλεψιμότητα και τα μοτίβα. Η έρευνα δείχνει ότι οι χρήστες πηγαίνουν από τη μία ανάρτηση στην άλλη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάθε 19 δευτερόλεπτα.
Όταν μετακινούμαστε στις ροές μας αλλάζοντας μεταξύ του περιεχομένου τόσο γρήγορα, ο εγκέφαλος δέχεται κάθε φορά ένα χτύπημα ντοπαμίνης, δημιουργώντας ένα είδος νευρολογικής “μαστούρας”.
Αυτή η έξαρση είναι που μας κάνει να συνεχίζουμε να μετακινούμαστε άσκοπα μέσα σε διαφορετικό περιεχόμενο. Είναι το ίδιο με οποιονδήποτε εθισμό, είτε πρόκειται για ναρκωτικά, αλκοόλ ή τζόγο. Το ένα χτύπημα οδηγεί στο άλλο, οδηγώντας σε έναν κύκλο που μοιάζει με εθισμό, όπου οι χρήστες είναι εθισμένοι στη συνεχή ροή.
Πολλές έρευνες δείχνουν ότι οι δημιουργοί σχεδιάζουν σκόπιμα πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για να προκαλέσουν συμπεριφορές εθισμού. Αυτές οι πλατφόρμες βοηθούν στη δημιουργία συνήθειας χρησιμοποιώντας το μοντέλο Hook.
Το μοντέλο Hook δημιουργεί μια συνήθεια πελατών χρησιμοποιώντας τέσσερις φάσεις – έναυσμα, δράση, ανταμοιβή και επένδυση. Και λειτουργούν. Τα μοντέλα Hook δημιουργούν εθιστικούς βρόχους ανατροφοδότησης που κρατούν τους χρήστες κολλημένους στα τηλέφωνά τους. Όταν βλέπετε μια ειδοποίηση, σας προτρέπουν να ελέγξετε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου ανταμείβεστε με ένα like, ή ένα σχόλιο, ώστε να έχετε κίνητρο να συνεχίσετε να τα παρακολουθείτε.
Αποτέλεσμα, η απώλεια παραγωγικότητας, η υπερφόρτωση αισθήσεων, τα προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας.
Το ατελείωτο σκρολάρισμα, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, μπορεί να αποσπάσει την προσοχή και να οδηγήσει σε απώλεια παραγωγικότητας. Καθώς η σελίδα φορτώνει συνεχώς νέο περιεχόμενο, ξεχνάμε τι κάναμε αρχικά στο διαδίκτυο και χάνουμε την αίσθηση του χρόνου – τον οποίο θα μπορούσαμε να είχαμε χρησιμοποιήσει για πιο παραγωγικές δραστηριότητες που προωθούν τους στόχους μας.
Δείτε Βίντεο: Εθισμός στο Διαδίκτυο για παιδιά Δημοτικού
Η άπειρη κύλιση δημιουργεί μια ατελείωτη προσφορά νέων πληροφοριών και οπτικών μέσων. Αυτό μπορεί να είναι υπερβολικό για μερικούς ανθρώπους, με αποτέλεσμα την αισθητηριακή υπερφόρτωση. Η υπερδιέγερση μπορεί να είναι επιβλαβής, προκαλώντας στους ανθρώπους να αισθάνονται συγκλονισμένοι, αγχωμένοι και εξαντλημένοι.
Η συνεχής κύλιση είναι επίσης επιβλαβής για την ψυχική υγεία. Η εθιστική ποιότητα μπορεί να οδηγήσει σε ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές, άγχος και κατάθλιψη.
Ο συνεχής βομβαρδισμός ιστοριών και εικόνων δημιουργεί την ψευδαίσθηση των ατελείωτων δυνατοτήτων, οδηγώντας σε μια αίσθηση επείγοντος και FOMO (φόβος της απώλειας).
Επίσης το να περνάμε τόσο πολύ χρόνο με scrolling σημαίνει λιγότερη σωματική δραστηριότητα, γεγονός που είναι επιβλαβές για τη σωματική μας υγεία. Η παρατεταμένη έκθεση στο μπλε φως μιας οθόνης μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση και δυσφορία των ματιών, ενώ η παρατεταμένη χρήση του τηλεφώνου πριν από τον ύπνο μπορεί να προκαλέσει απώλεια ύπνου.
Σε μια εποχή που δεν μπορεί να αποτραβηχτούμε από την τεχνολογία και όσα μας προσφέρει, καλούμαστε να βρούμε νέους τρόπους που θα μας προφυλάξουν από το να περιπλανιόμαστε άσκοπα στο διαδίκτυο, σκρολάροντας μακριά από τα πραγματικά προβλήματα και συναισθήματά μας.
