Στροφή 180 μοιρών από τους δικαστές του ΣτΕ για τη λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές – Μετά το «όχι» της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου ήρθε το «ναι» από το Δ΄ Τμήμα του
Συνταγματική είναι η λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές, έκρινε σήμερα κατά οριακή πλειοψηφία το Δ΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, ανατρέποντας έτσι, την παλαιότερη, προ διετίας, απόφαση (100/2017) της Ολομέλειας του ίδιου δικαστηρίου που είχε κρίνει αντισυνταγματική την λειτουργία των καταστημάτων κατά την 7η ημέρα της εβδομάδος.
Υπενθυμίζεται, ότι η λειτουργία των καταστημάτων κατά τις Κυριακές ήταν απαίτηση των δανειστών και η Κυβέρνηση έκανε αποδεκτό το αίτημά τους τον Απρίλιο του 2017 κατά τις τότε διαπραγματεύσεις στο ξενοδοχείο Χίλτον.
Ο τότε υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Δημήτρης Παπαδημητρίου, μετά την κατ΄ αρχή συμφωνία, ως προς τη λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές είχε δηλώσει: «Υπάρχει συμφωνία για να ανοίξουν μερικές Κυριακές τα καταστήματα κυρίως στο Δήμο Αθηναίων από την παραλία του Πειραιά μέχρι το Σούνιο όπως επίσης και στη Θεσσαλονίκη αλλά και γύρω από το αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος».
Τώρα, η αυξημένη, επταμελής σύνθεση του Δ΄ Τμήματος του ΣτΕ με πρόεδρο τον αντιπρόεδρο Χρήστο Ράμμο και εισηγητή τον πάρεδρο Ιωάννη Μιχαλακόπουλο (ο τελευταίος μειοψήφησε) έκρινε -κατά οριακή πλειοψηφία- με την υπ΄ αριθμ. 18/2019 απόφασή της ότι δεν παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας η υπ΄ αριθμ. 75812/6.7.2017 απόφαση του τότε υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης Δήμου Παπαδημητρίου με την οποία καθορίστηκαν οι περιοχές στις οποίες επιτρέπεται η προαιρετική λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές (Μάιος έως Οκτώβριο).
Τι υποστηρίζει η πλειοψηφία
Η πλειοψηφία έκρινε ότι η εν λόγω υπουργική απόφαση δεν παραβιάζει την συνταγματική αρχή της αναλογικότητας καθώς η εξαίρεση λειτουργίας των καταστημάτων κατά τις Κυριακές δεν εισήχθη αδιακρίτως, αλλά μόνο στο αναγκαίο και ικανό μέτρο, δηλαδή σε περιφέρειες και περιοχές στις οποίες διαπιστωμένα υφίσταται αξιόλογη –σε εθνική κλίμακα- τουριστική κίνηση.
Πράγματι, σημειώνει η πλειοψηφία, η επίμαχη υπουργική απόφαση επιδιώκει θεμιτό και πρόδηλο σκοπό γενικού συμφέροντος, ο οποίος συνίσταται στο τομέα του τουρισμού, η τόνωση και η ενίσχυση του οποίου (τουρισμού) είναι αναγκαία, καθώς αποτελεί βασικό τομέα της εθνικής οικονομίας, ενώ παράλληλα ενισχύεται και ο ανταγωνισμός.
Η λειτουργία των καταστημάτων κατά τις Κυριακές αφορά μέρος της χώρας και συγκεκριμένες περιόδους του έτους, αναφέρει το ΣτΕ, έτσι ώστε να μην τίθεται ζήτημα μετατροπής της εξαίρεσης σε κανόνα.
Μάλιστα, ο αντιπρόεδρος Χρήστος Ράμμος διατυπώνει την άποψη, ότι από το Σύνταγμα δεν προκύπτει απαγόρευση στα εμπορικά καταστήματα να ανοίγουν τις Κυριακές.
Τελικά, κατά πλειοψηφία απορρίφθηκαν στο σύνολό τους οι αιτήσεις ακύρωσης ως αβάσιμες και έγιναν δεκτές οι παρεμβάσεις υπέρ της ισχύος της εν λόγω υπουργικής απόφασης, της επιτροπής ανταγωνισμού, του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, κ.λπ.
Τι υποστηρίζει η μειοψηφία των τριών μελών
Σύμφωνα με νομικούς οι θέσεις της μειοψηφίας που εκφράστηκαν στην υπόθεση αυτή είναι πολύ καλύτερα θεμελιωμένη από την πλειοψηφία που έκανε μια πολύ στενή ερμηνεία της Ελληνικής νομοθεσίας, παρακάμπτοντας την αυξημένης ισχύος, διεθνή νομοθεσία, αλλά και την υπ΄ αριθμ. 100/2017 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, με τον τότε πρόεδρό της Σωτήρη Ρίζο.
Συγκεκριμένα, οι σύμβουλοι Επικρατείας Ηλίας Μάζος και Χριστίνα Σιταρά, καθώς και ο πάρεδρος Ιωάννης Μιχαλακόπουλος, μειοψηφούντες υποστήριξαν ότι η επίμαχη υπουργική απόφαση για την λειτουργία των καταστημάτων κατά τις Κυριακές παραβιάζει την συνταγματική αρχή της αναλογικότητας, τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και την 106 διεθνή σύμβαση εργασίας του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας.
Μάλιστα, η μειοψηφία επισημαίνει ότι η απόφαση της Ολομέλειας τους ΣτΕ του 2017, που έκρινε αντισυνταγματική και μη νόμιμη την λειτουργία των καταστημάτων κατά τις Κυριακές, έχει την δέουσα τεκμηρίωση.
Σε άλλο σημείο η μειοψηφία των τριών δικαστών, δεν παραλείπει να αναφέρει ότι ο νόμος 4472/2017 (άρθρο 49) καταλαμβάνει τον Δήμο Αθηναίων στο σύνολο της εδαφικής του έκτασης και για όλες ανεξαρτήτως τις κατηγορίες καταστημάτων, χωρίς να προκύπτει η απαιτούμενη τεκμηρίωση από τη διοίκηση μιας τέτοιας ευρείας, γενικής και άνευ εξαιρέσεων επέμβασης.
Στο ΣτΕ είχαν προσφύγει Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας και 28 ακόμα φορείς.
Η Ολομέλεια του 2017
Η Ολομέλεια του ΣτΕ με την υπ΄ αριθμ. 100/2017 απόφασή της είχε κρίνει, μεταξύ των άλλων, ότι «το Σύνταγμα κατοχυρώνει για τους πάσης φύσεως εργαζομένους και απασχολούμενους (ελεύθερους επαγγελματίες, κ.λπ.) το δικαίωμα ελεύθερου χρόνου και της απόλαυσης του ατομικού και τους από κοινού με την οικογένεια τους, ως τακτικό διάλειμμα της εβδομαδιαίας εργασίας» και συνέχιζε:
«Το διάλειμμα αυτό υπηρετεί την υγεία και την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου με τη φυσική και ψυχική ανανέωση που προσφέρει η τακτική αργία στον εργαζόμενο άνθρωπο εντός της κάθε εβδομάδας (άρθρο 5 και 21 Συντάγματος).
Συναφώς, προσφέρει και την δυνατότητα οργάνωσης της κοινωνικής και οικογενειακής ζωής του θέματα για τα οποία μεριμνά επίσης το Σύνταγμα (άρθρο 21). Περαιτέρω το ως άνω δικαίωμα προσλαμβάνει πρακτική αξία για τους εργαζόμενους όταν αυτοί δύνανται μόνοι ή από κοινού με την οικογένεια τους να μετέχουν στην συλλογική ανάπαυλα μιας κοινής αργίας ανά εβδομάδα, ως τέτοια ημέρα έχει επιλεγεί κατά μακρά παράδοση, τόσο στην Ελλάδα όσο και στα λοιπά κράτη της Ευρώπης, η σχετιζόμενη με την Χριστιανική θρησκεία».
Να σημειωθεί για τις νεώτερες γενιές ότι η Κυριακή ως ημέρα αργίας των καταστημάτων καθιερώθηκε με νόμο για πρώτη φορά το 1909, ενώ εξαιρούσε ορισμένες κατηγορίες καταστημάτων όπως είναι ταβέρνες, κέντρα διασκεδάσεως, εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, καφενεία, τουριστικών ειδών κ.λπ.
